"Chọn xe cũng giống như "chọn vợ, chọn chồng"

Bà Phạm Thu Thủy là nữ nhà báo kỳ cựu trong lĩnh vực ô tô và văn hóa, từng làm việc hơn 20 năm tại báo Thể thao & Văn hóa, đồng thời là tác giả cuốn sách “Mở rộng bán kính đời mình” - cuốn sách viết về hành trình suốt 22 năm di chuyển đó đây của bản thân bà. Bà Phạm Thu Thủy tham gia giải thưởng Better Choice Awards 2023 với vai trò thành viên Hội đồng thẩm định chung khảo.

Năm 2000, bà Thủy mua chiếc ô tô đầu tiên mang nhãn hiệu Daewoo Matiz. Từ đó đến nay, bà thừa nhận, nhu cầu sử dụng ô tô của bản thân đã thay đổi theo thời gian. Từ chiếc hatchback hạng A đã chuyển sang Daihatsu Terios, và hiện tại là Subaru XV. Quan sát thị trường dưới cả góc độ nhà báo và người tiêu dùng, bà Phạm Thu Thủy cho rằng, người tiêu dùng ô tô tại Việt Nam đang ngày càng có nhiều chọn “phù hợp” hơn so với trước đây.

- Là người sử dụng ô tô từ rất sớm, đó là chiếc Matiz mua vào năm 2000, đến bây giờ bà thấy thị hiếu mua sắm ô tô của người Việt thay đổi như thế nào qua từng giai đoạn?

Khi tôi mua chiếc ô tô đầu tiên thì hai chữ “thị hiếu” có lẽ còn xa xỉ. Thị trường khi ấy quá nhỏ, quá ít sự lựa chọn. Cần một xe dòng “city-car” để di chuyển chủ yếu trong thành phố gần như chỉ có Daewoo Matiz hoặc Suzuki Wagon R+, chấm hết. Càng về sau, đi cùng với sự mở rộng của thị trường, sự tham gia ngày càng đông đảo của các thương hiệu, các phân khúc, các mẫu xe, là sự đa dạng và thay đổi về thị hiếu của người tiêu dùng.

So với nhiều thị trường trong khu vực, phải nói là thị hiếu tiêu dùng ô tô của người Việt thay đổi khá nhanh. Quan sát có thể thấy sự thay đổi này xuất phát từ sự thay đổi thói quen sử dụng ô tô của người Việt. Một phần không nhỏ người tiêu dùng Việt Nam đã dần bước qua việc coi chiếc xe là một tài sản để xem nó như một phương tiện di chuyển và hưởng thụ cuộc sống. Do đó, sự lựa chọn đa dạng hơn theo các nhu cầu khác nhau của gia đình, cá nhân, không còn “mặc định” trong một số thương hiệu hay mẫu xe như trước. 

Người tiêu dùng Việt cũng rất quan tâm tới hàm lượng công nghệ an toàn và trang bị tiện ích cao trên các mẫu xe và cập nhật rất nhanh xu thế của ngành công nghiệp ô tô toàn cầu. Nên cũng có thể nói, chính sự thay đổi thị hiếu, thay đổi thói quen tiêu dùng ô tô ở Việt Nam trong những năm gần đây buộc các nhà sản xuất, các nhà phân phối cũng phải thay đổi. Nhiều mẫu xe, thậm chí là concept, được giới thiệu tại Việt Nam rất sớm, có thể sớm nhất trong khu vực và gần như trang bị ở mức cao nhất chứ không “cắt bớt” như trước đây.

- Bà định nghĩa thế nào về sự phù hợp khi chọn mua ô tô? 

Tôi vẫn nói đùa với bạn bè rằng, chọn xe giống như chọn vợ chọn chồng, quan trọng nhất là sự phù hợp, vì nếu không hợp thì về với nhau, chung đường chung lối hàng ngày khó chịu lắm.

Dĩ nhiên tất cả những xem xét này chỉ mang tính tương đối và chúng ta hoàn toàn có khả năng nới rộng đường biên của sự lựa chọn. Trên thực tế những chiếc xe đầu tiên tôi đều mua theo hình thức trả góp sau khi đã xem xét các yếu tố phù hợp khác - lựa chọn này cũng là một động lực để mình bớt phí phạm tài chính vào những khoản chưa cần thiết. Hoặc chính những chiếc xe trang bị nhiều công nghệ hiện đại khiến ban đầu mình “ngại” lại khiến mình có động lực học hỏi, nhất là trong thời đại “công nghệ không kệ được đâu” này.

- Chọn xe dựa trên sự phù hợp là quan điểm được nhiều người ủng hộ, nhưng thực tế, đôi khi sự phù hợp còn dựa vào nhà sản xuất. Ví dụ như trước đây thị trường chưa ưa chuộng SUV một phần do SUV chưa phát triển, nhiều mẫu mã, công nghệ như bây giờ. Bà nghĩ về sự phù hợp trong trường hợp này?

Như tôi đã chia sẻ ở trên, sự lựa chọn luôn ở mức độ tương đối. Nhu cầu của người tiêu dùng luôn thay đổi cùng với sự thay đổi của cuộc sống nói chung. Chính điều ấy đòi hỏi sự phát triển liên tục của các nhà sản xuất.

- So với thời điểm 10 năm trước, thị trường ô tô Việt Nam đang liên tục xuất hiện những mẫu xe thuộc các phân khúc ngách hơn. Có phải người dùng ngày càng có nhiều lựa chọn phù hợp, sát nhu cầu hơn?

Đúng như vậy. Thực tế là, xuất phát từ nhu cầu có thực của người tiêu dùng đặc biệt ở thời mà tính cá nhân được đề cao như hiện nay, các nhà sản xuất thấy không thể bỏ qua nhóm khách hàng này, tuy nhỏ, nhưng lại rất trung thành. Và bạn biết đấy, thực ra lợi nhuận từ việc bán chiếc xe chưa chắc bằng lợi nhuận từ dịch vụ sau bán hàng (bảo hành, bảo dưỡng, thay thế phụ tùng...) đâu.

- Yếu tố phù hợp khi chọn mua ô tô của bà là gì, và nó đã thay đổi theo thời gian ra sao?

Cùng với việc “mở rộng bán kính” sau tay lái, sự phù hợp với chiếc xe - người bạn đường của tôi cũng thay đổi nhiều. Khi mới lấy bằng lái và chủ yếu di chuyển trong đô thị (đi làm hàng ngày), tôi thấy một chiếc “city-car” là phù hợp. Sau đó, tôi cần tới chiếc xe nhỏ gầm cao – SUV đô thị đa dụng hơn nhưng vẫn nhỏ gọn. 

Hiện tại, tôi vẫn tiếp tục chọn một chiếc xe nhỏ gọn (compact car) vẫn vì chủ yếu sử dụng 1-2 người, song trang bị nhiều công nghệ hỗ trợ lái xe an toàn cùng hệ dẫn động bốn bánh chủ động để có thể mang lại cảm giác lái thú vị hơn và an toàn hơn trên những cung đường xa, nhất là đường đèo dốc là cung đường mang lại cho tôi nhiều hứng thú sau tay lái. Tạm thời là như thế.

- Chắc hẳn bà cũng nghe đến chuyện một người mua xe phù hợp với nhu cầu cá nhân, nhưng bạn bè, họ hàng lại không ủng hộ, thậm chí chê bai, khuyên sao không mua xe này, sao không mua xe kia. Đôi khi nghe những ý kiến đấy, họ tự dưng mất tự tin, thấy chiếc xe không còn “phù hợp” nữa. Bà thấy sao về câu chuyện này?

Bản thân tôi cũng từng trải qua tình huống tương tự và cũng có lúc bị tác động đấy, nhất là khi phải đứng trước quá nhiều sự lựa chọn một 9 một 9 rưỡi một 9 ba phần tư (!) như hiện nay. Tôi là người tin vào trực giác và thường bỏ kha khá thời gian để lái thử tất cả những xe trong tầm ngắm – thời gian thử càng nhiều càng tốt, trước khi đưa ra sự lựa chọn sau cùng. Lại đùa cũng như chuyện chọn vợ chồng, có lẽ tôi là người ủng hộ “sống thử”. Không ai sống thay bạn và cũng không ai sử dụng chiếc xe bằng thói quen của bạn cả.

- Cảm ơn bà về những chia sẻ vừa rồi!