Chiều 3/12, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự thảo nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam.
Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh phát biểu tại phiên họp chiều 4/12. Ảnh: Media Quốc hội
Theo tờ trình của Chính phủ, tại thời điểm Bộ Chính trị phê duyệt chủ trương đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, hình thức đầu tư công chưa thu hút được nhà đầu tư nào quan tâm. Sau khi Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân được ban hành, một số doanh nghiệp đã đề xuất tham gia dự án.
Tuy nhiên, Nghị quyết 172 của Quốc hội về chủ trương đầu tư dự án đường sắt này chỉ có quy định đối với đầu tư công, chưa có cơ sở pháp lý cho các phương thức khác. Cùng với đó, dự án có quy mô, tổng mức đầu tư đặc biệt lớn, thời gian kéo dài, công nghệ phức tạp nên chưa thể lường hết khó khăn, vướng mắc. Vì vậy, Chính phủ cho rằng việc tiếp tục rà soát, bổ sung cơ chế, chính sách là cần thiết nếu lựa chọn hình thức đầu tư ngoài ngân sách.
Chính phủ đề xuất trong thời gian không họp, Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ xem xét, quyết định bổ sung, điều chỉnh cơ chế, chính sách đặc thù cho các phương thức đầu tư (nếu có). Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đề nghị tạo điều kiện cho khu vực tư nhân tham gia dự án để đảm bảo tiến độ.
Về bồi thường, hỗ trợ tái định cư và di dời công trình điện từ 110 kV trở lên, Chính phủ đề xuất lập thành các dự án độc lập, dùng vốn từ ngân sách trung ương và địa phương. Theo đó, các địa phương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam có thẩm quyền, tổ chức lập, quyết định đầu tư, thực hiện các dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn. Các hạng mục liên quan đến nội dung này không phải lập chủ trương đầu tư.
Thẩm tra về nội dung trên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Tài chính Phan Văn Mãi cho biết cơ quan này cơ bản thống nhất với tờ trình của Chính phủ. "Việc bổ sung cơ chế, chính sách cho dự án là cần thiết, phù hợp chủ trương của Đảng về huy động nguồn lực xã hội cho các dự án chiến lược, khơi thông nguồn lực tư nhân vào hạ tầng trọng điểm", ông nói.
Với đề xuất tách công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và di dời công trình điện thành dự án riêng, Ủy ban đánh giá là có cơ sở. Theo cơ quan thẩm tra, việc Quốc hội cho phép tách thu hồi đất, bồi thường, tái định cư của dự án quan trọng quốc gia thành dự án thành phần đã được áp dụng tại công trình Cảng hàng không quốc tế Long Thành.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Tài chính Phan Văn Mãi trình bày thẩm tra dự thảo. Ảnh: Media Quốc hội
Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế Tài chính đề nghị Chính phủ cân nhắc tách thành một dự án thành phần độc lập. Sau đó, Chính phủ chỉ đạo các địa phương, bộ, ngành lập báo cáo nghiên cứu khả thi nhằm đảm bảo sự đồng bộ, cũng như xác định rõ tổng mức đầu tư, diện tích đất thu hồi và tiến độ hoàn thành.
Với đề xuất Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ xem xét, quyết định bổ sung cơ chế đặc thù, Uỷ ban Kinh tế Tài chính cho rằng "không cần thiết" bởi nghị quyết 172/2024 đã quy định việc này. Đồng thời, tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư theo phương thức đối tác công tư cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam.
Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam có tổng vốn sơ bộ khoảng 1,7 triệu tỷ đồng, tương đương 67 tỷ USD. Tuyến đường dài 1.541 km, điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội), điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (TP HCM), đi qua 20 tỉnh, thành. Đây là một trong những công trình hạ tầng chiến lược được kỳ vọng tạo động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế. Dự án được áp dụng hình thức đầu tư công.
Trước đó, một số doanh nghiệp thể hiện mong muốn tham gia đầu tư dự án này, như Vinspeed (thuộc Vingroup), Thaco, liên danh Mekolor - Great USA, Công ty Xây dựng Thăng Long Quốc gia, Vận tải Đường sắt Việt Nam... Hòa Phát cũng dự kiến xây một nhà máy thép nhằm cung cấp sản phẩm thép ray cho dự án này.
