"Chạy đua điên cuồng" lắp điện mặt trời tại Mỹ

Ed Murray đã làm việc trong lĩnh vực năng lượng mặt trời đủ lâu để nhớ lại cuộc khủng hoảng năm 1985, khi cựu tổng thống Mỹ Ronald Reagan chấm dứt khoản tín dụng thuế cho năng lượng mặt trời đã ban hành từ thời tổng thống trước đó, vốn được thiết kế nhằm giảm sự phụ thuộc nhiên liệu hóa thạch của Mỹ sau cuộc khủng hoảng dầu mỏ những năm 1970.

Murray, cựu chủ tịch Hiệp hội Năng lượng mặt trời và lưu trữ California, kể với The Verge, số lượng thành viên hiệp hội khi đó lập tức giảm từ 670 xuống còn 37 công ty "gần như chỉ sau một đêm". Hàng trăm doanh nghiệp phá sản vì không được hưởng ưu đãi thuế. "Tôi đã hy vọng điều đó sẽ không xảy ra với chúng ta nữa", Murray cho biết.

Từ 2005, ngành công nghiệp điện mặt trời tại Mỹ phục hồi, sau khi chính phủ khôi phục khoản tín dụng thuế liên bang. Tuy nhiên giờ đây, theo đạo luật One Big Beautiful Bill (OBBBA) do Tổng thống Donald Trump thông qua giữa năm, khoản hỗ trợ sẽ hết hạn vào cuối năm. Các công ty lắp đặt năng lượng mặt trời dân dụng lại phải đối mặt với thách thức lớn, buộc họ chạy đua nhằm hoàn thành dự án cho khách hàng muốn tận dụng khoản tín dụng thuế.

"Mọi thứ đang rất vội vã và điên cuồng", Murray nói.

Đạo luật Chính sách Năng lượng năm 2005 đã tái thiết lập khoản tín dụng thuế liên bang dành cho năng lượng mặt trời tại Mỹ, và đạo luật Giảm lạm phát (IRA) năm 2022 mở rộng thời gian đến năm 2035. Điều này mang lại cho khách hàng sử dụng năng lượng mặt trời dân dụng khoản ưu đãi tương đương 30% chi phí lắp đặt. Nhưng năm nay, chính quyền Trump dỡ bỏ IRA để quay lại ủng hộ nhiên liệu hóa thạch. Vào tháng 7, quốc hội Mỹ bỏ phiếu thông qua việc dừng khoản tín dụng thuế cho năng lượng mặt trời gia đình vào cuối 2025.

Theo The Verge, ban đầu quyết định làm tăng đột biến số khách hàng cá nhân đổ xô lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời tại nhà. EnergySage cho biết mức tăng tới 205% so với cùng kỳ năm ngoái. Murray, hiện là Chủ tịch công ty năng lượng mặt trời Aztec Solar tại Bắc California, cũng ghi nhận doanh số "tăng lên đáng kể", do đó đang "chạy đua đến phút cuối" để phục vụ khách hàng.

Các công ty lắp đặt điện mặt trời cảm nhận được "nhiệt" ngày càng tăng khi phải làm việc với văn phòng cấp phép địa phương. Trong khi đó, doanh nghiệp điện lực cũng vật lộn để theo kịp lượng đơn xin lắp đặt cao đột biến. Kevin McGuire, Giám đốc bán hàng và tiếp thị của Vital Energy Solutions, cho biết thời gian chờ xin giấy phép đã tăng gấp đôi kể từ tháng 8, lên từ 4 đến 8 tuần.

"Các văn phòng hoàn toàn quá tải. Họ đổ xô đến đăng ký để kịp thời hạn 31/12", McGuire nói.

Theo Emily Walker, Giám đốc phân tích của EnergySage, quy trình cấp phép chậm chạp trên toàn quốc là "rào cản lớn nhất" khiến tiến độ triển khai các dự án không đúng kế hoạch và khiến khách hàng nản lòng. Trong khi đó, công ty Vital Energy Solutions cho biết 120 khách hàng bị chậm trễ lắp đặt điện mặt trời chỉ với nguyên nhân chậm cấp phép.

Murray tính toán, chi phí dự án điện mặt trời tại nhà thường dao động từ 15.000 đến 50.000 USD tùy thuộc có bao gồm pin lưu trữ hay không. McGuire cũng cho biết chi phí trung bình thường ở mức 37.000 USD, do đó khách hàng có nguy cơ tốn thêm hàng nghìn USD do bỏ lỡ khoản tín dụng thuế 30% vào năm sau.

Theo Bloomberg, ngoài chi phí leo thang và sự chậm trễ cấp phép, việc lắp điện mặt trời tại Mỹ còn bị ảnh hưởng khi mua tấm pin mặt trời và linh kiện, những thành phần quan trọng nhưng đang vấp phải hàng rào thuế quan mới của chính quyền Trump. Chẳng hạn, công ty Vital Energy Solutions phải lùng sục khắp các cửa hàng bán đồ điện dân dụng địa phương để mua những phụ kiện điện cơ bản vì nhà phân phối đang gặp tình trạng thiếu hàng. Hay nhà cung cấp QCells phải cho 1.000 công nhân nghỉ việc sau khi nhiều lô hàng bị tạm giữ ở Hải quan Mỹ, trong khi Ipsun Solar phải thiết kế lại và xin giấy phép mới vì không thể thông quan lô hàng theo thiết kế ban đầu.

Để vượt qua khó khăn, các công ty lắp đặt đang tìm cách đa dạng hóa hoặc tập trung vào những lĩnh vực khác nhằm kết hợp kinh doanh. "Sẽ có rất nhiều người mà khi buổi trình diễn bắt đầu, họ không có chỗ ngồi", McGuire ví von. "Những công ty đó hoặc sẽ bị sáp nhập, hoặc phá sản".

Tuy nhiên, vẫn có những doanh nghiệp lạc quan. Một số đánh giá việc giới hạn sẽ thúc đẩy hình thức cho thuê hoặc thỏa thuận mua bán điện (PPA), cho phép khách hàng trả tiền theo kilowatt giờ đối với điện năng lượng mặt trời từ hệ thống do bên thứ ba cung cấp. "Dù quy mô ngành thu hẹp, một số doanh nghiệp sẽ giành được thị phần mới", Paul Dickson, Chủ tịch công ty điện mặt trời Sunrun, nhận định.

Dựa trên những gì đã trải qua ở giai đoạn mất ưu đãi thuế với năng lượng tái tạo những năm 1980, Murray nói: "Hãy tiết kiệm tiền, và hy vọng sẽ có sự thay đổi chính sách mới trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ. Có thể có một số ưu đãi thuế mới nào đó".

tổng hợp