Khi được Tổng thống Mỹ Joe Biden giao nhiệm vụ xây dựng chính sách thương mại có lợi cho các tập đoàn công nghệ và bán lẻ trực tuyến, ông Mark Wu đang nắm giữ hơn 1 triệu USD cổ phiếu Amazon. Quan chức thuộc Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ khi đó cho ông 2 sự lựa chọn: bán cổ phiếu hoặc rút khỏi nhóm xây dựng chính sách.
Bỏ ngoài tai tất cả, trong vài tháng, Wu vẫn tiếp tục giải quyết các vấn đề thương mại dù trong tay còn cầm rất nhiều cổ phiếu Amazon. Chánh văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ khi đó buộc tội Wu không tuân thủ quy định.
Sau cùng, Wu nghỉ việc và viện lý do gia đình. Ông khẳng định mình không quản lý các vấn đề thương mại dành riêng cho Amazon, đồng thời chấp nhận rời đi để gia đình không bị liên lụy.
Theo WSJ, Mỹ có điều luật ngăn chặn hàng ngàn quan chức liên bang lợi dụng sức ảnh hưởng của mình để thu lợi. Với hình phạt lên đến 50.000 USD và 5 năm tù giam, quy định này nhằm mục đích đảm bảo các nhà luật pháp không ‘bắt tay’ với bất kỳ công ty nào có khả năng giúp họ gia tăng tài sản.
Tuy nhiên, vẫn có những ngoại lệ. Nếu quan chức không bán các loại tài sản bị cho là “có vấn đề”, quy tắc trên sẽ không thể thực thi. Kết quả, Mỹ có một hệ thống chủ yếu dựa vào nhân viên chính phủ để giám sát hoạt động đầu tư chứng khoán của…chính họ.
Một cuộc điều tra của WSJ cho thấy từ năm 2016 đến năm 2021, hơn 2.600 quan chức liên bang đã giao dịch cổ phiếu của những công ty cơ quan họ đang quản lý. Một số quan chức liên bang được miễn trừ ngay cả khi vi phạm quy tắc xung đột lợi ích bởi vai trò quan trọng của họ trong bộ máy chính trị. Số khác thì lách luật bằng cách giữ tài sản ở mức đủ nhỏ (dưới 15.000 USD) để không bị kết tội.
Cơ quan liên bang có các quan chức kiểm tra việc tuân thủ luật, song họ thường thiếu các công cụ điều tra xung đột lợi ích tiềm ẩn. Những người này chủ yếu chỉ tập trung vào việc các biểu mẫu công khai tài chính bắt buộc có nhất quán và nộp đúng hạn hay không.
Tại Điện Capitol, Quốc hội cho phép các nhà lập pháp sở hữu cổ phần trong các công ty mà họ giám sát. Trong khi đó, các cơ quan hành pháp lại yêu cầu nhân viên tránh xa mọi xung đột lợi ích bằng cách bán cổ phiếu hoặc xin miễn trừ.
Mỹ có một hệ thống chủ yếu dựa vào nhân viên chính phủ để giám sát hoạt động đầu tư chứng khoán của…chính họ.
Vào năm 2020, Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) nhận ra Michael Nemelka, cố vấn thương mại, đang sở hữu số cổ phần trị giá khoảng 2,6 triệu USD trong Sanuwave Health - một công ty hoạt động trong lĩnh vực y tế. Hầu hết đều cho rằng điều này mâu thuẫn với công việc của Nemelka với tư cách là phó đại diện thương mại Mỹ phụ trách chính sách thương mại toàn cầu về sở hữu trí tuệ, cạnh tranh… Nắm vai trò đàm phán các hiệp định thương mại, ông Nemelka không được phép thực thi bất kỳ chính sách nào có lợi bất chính cho Sanuwave hay tác động đến các đối thủ của nó trong ngành thiết bị y tế - dược phẩm.
Người đàn ông này sau đó được đề nghị bán cổ phần song không muốn vì “khoản đầu tư đó còn để lo cho tương lai gia đình”. Nemelka khẳng định mình thanh liêm, thậm chí nhờ cả trợ lý làm chứng cho sự trong sạch để không phải bán bất kỳ cổ phiếu nào.
Đáp lại, một nhân viên USTR cho biết: “Tôi không chắc điều này sẽ diễn ra như thế nào. Làm sao người trợ lý có thể khẳng định ông Nemelka không tham gia bất kỳ hành vi trục lợi nào?”.
“Tôi vẫn rất cảnh giác về điều này”, Janice Kaye , cố vấn đạo đức cao cấp tại USTR, nói, đồng thời cho biết kể từ năm 2000, không một quan chức cấp cao nào tại USTR “được phép giữ lại loại cổ phiếu này”.
Cuối cùng, ông Nemelka vẫn được phép giữ cổ phần Sanuwave miễn là không giải quyết các vấn đề liên quan đến công ty này.
John Abizaid, cựu lãnh đạo Bộ Tư lệnh Trung ương, đã được cử làm đại sứ tại Ả Rập Xê Út vào tháng 11/2018 - thời điểm ông đang sở hữu cổ phần trong Palantir Technologies - một công ty khai thác dữ liệu làm ăn với chính phủ Mỹ.
Một thỏa thuận đạo đức cho biết ông Abizaid cam kết bán bớt cổ phần trong vòng 180 ngày, song hơn 6 tháng trôi qua, vẫn không có cổ phiếu nào bị bán tháo. Ông “biện hộ” rằng không thể đáp ứng đúng thời hạn bởi Palantir đưa ra một vài yêu cầu đối với việc bán cổ phần.
“Tôi đã thử một số cách để bán bớt cổ phiếu, song không thể được”, ông Abizaid nói.
Quan chức Mỹ giao dịch cổ phiếu các công ty mình đang quản lý, giá cổ phiếu tăng giảm tùy thuộc vào quyết định
Quan chức đạo đức sau đó chấp nhận lời giải thích, thậm chí sửa đổi thỏa thuận và cho phép Abizaid sở hữu cổ phiếu Palantir miễn là ông không tham gia vào bất kỳ vấn đề nào liên quan đến công ty.
Vào tháng 9/2020, Palantir niêm yết cổ phiếu với giá 10 USD. Ông Abizaid nhanh chóng bán ra chốt lời với giá gần gấp đôi hồi mới mua. Theo tiết lộ tài chính, tổng doanh thu đạt từ 1- 2 triệu USD.
Sang năm 2020, ông Abizaid tiếp tục nắm giữ từ 5 triệu đến 25 triệu USD cổ phiếu. “Sau khi biết mình không cần phải thoái vốn, tôi giao dịch như bình thường. Tôi cũng báo cáo thu nhập theo yêu cầu và chúng phù hợp với chính sách của Palantir và Bộ Ngoại giao”, ông Abizaid nói.
Quay trở lại với câu chuyện của ông Wu. Vào ngày đầu tiên Tổng thống Joe Biden nhậm chức, ông Wu, giáo sư luật của Đại học Harvard, đã gia nhập USTR với tư cách cố vấn cấp cao và chịu trách nhiệm trong một thỏa thuận thương mại kỹ thuật số với các nước châu Á. Một trong số các mục tiêu là quảng bá hình ảnh các công ty công nghệ và bán lẻ trực tuyến Mỹ.
Tháng 3/2021, ông Wu nộp báo cáo tài chính, cho biết mình và vợ sở hữu số cổ phiếu trị giá 1-5 triệu USD tại Amazon - công ty được cho là hưởng lợi từ hiệp định thương mại kỹ thuật số mới.
Quan chức đạo đức khi đó cho biết để tuân thủ quy tắc xung đột liên bang, ông Wu nên bán cổ phiếu Amazon hoặc ngừng thực hiện hiệp ước thương mại kỹ thuật số. Vào tháng 6, ông Wu thuyết trình trước một hiệp hội có trụ sở tại Washington chuyên vận động hành lang cho các công ty công nghệ, bao gồm cả Amazon. Ông đã cung cấp cho các giám đốc điều hành công nghệ và những người vận động hành lang cái nhìn tổng quan về các ưu tiên chính quyền, bao gồm cả vấn đề thương mại kỹ thuật số.
Ông Wu nói rằng quan chức USTR đã yêu cầu ông phát biểu và rằng “không ai ý kiến rằng bài phát biểu đó là không phù hợp”.
Vào khoảng thời gian đó, một quan chức khác của USTR nhận thấy ông Wu đã được đưa vào các email liên quan đến chính sách thương mại kỹ thuật số. Vào cuối tháng 6/2021, các quan chức đạo đức đã đối chất ông Wu.
Ông Wu
“Tôi nhận thấy rằng ông có thể đã tham gia vào các vấn đề thương mại kỹ thuật số gây lo ngại về xung đột lợi ích”, bà Kaye, giám đốc đạo đức của USTR, nói. “Tôi muốn nhắc ông một lần nữa về luật xung đột lợi ích hình sự”.
Ông Wu sau đó tiết lộ thêm một thông tin xung đột tiềm ẩn khác: Vợ ông gần đây đã tham gia hội đồng quản trị của CarGurus và điều này đặt ra câu hỏi rằng liệu ông có thể giải quyết các vấn đề thương mại liên quan đến ngành ô tô hay không.
Chánh văn phòng USTR Nora Todd đã có một cuộc gọi điện thoại với ông Wu vào ngày 29 tháng 6. Trong cuộc gọi, bà Todd nói với ông rằng bà sẽ không chấp thuận thêm thỏa thuận từ chối vì ông Wu không tuân thủ các hạn chế trước đó của mình.
Ông Wu được phép rút lui khỏi tất cả các vấn đề liên quan đến Amazon. Ông có 10 ngày để bán cổ phần và 90 ngày để giải quyết các mâu thuẫn khác.
“Các quan chức đạo đức của chúng tôi đã hành động để đảm bảo rằng tất cả nhân viên tuân theo các quy tắc và chính sách hiện hành của liên bang”, bà Todd nói.
Tuy nhiên sau cùng, ông Wu quyết định nghỉ việc. Ông cho biết sức khỏe của mẹ không tốt và việc tuân thủ các quy tắc xung đột tiềm ẩn sẽ ảnh hưởng đến sự nghiệp của vợ mình. “Vợ tôi không thể ngồi trong hội đồng quản trị và bán mọi cổ phiếu ngay sau khi bà ấy được chia cổ phần”, ông Wu nói.
Theo: WSJ
