Nuôi con là hành trình dài. Nhiều bố mẹ nghĩ mình yêu thương, bảo vệ con, nhưng vô tình lại gieo vào chúng những thói quen làm hỏng tương lai. Thật lòng mà nói, có năm điều tưởng vô hại nhưng thực chất rất độc hại. Nếu không sửa, trẻ sẽ mất đi sự tự tin, khả năng chịu trách nhiệm và thậm chí là khả năng yêu thương bản thân.
1. Che chở con khỏi mọi thất bại
Nhiều phụ huynh cứ nghĩ làm hộ, sửa hộ, can thiệp mọi chuyện sẽ giúp con bớt khổ, nhưng thực ra trẻ sẽ mất cơ hội học cách đứng lên sau vấp ngã. Thất bại là bài học sống quan trọng để trẻ biết kiên trì, tự chịu trách nhiệm và phát triển khả năng tự giải quyết vấn đề. Nếu con không được thử, không được sai, không được thất bại, chúng sẽ sợ rủi ro, dễ bỏ cuộc khi gặp thử thách thật ngoài đời. Cách tốt nhất là để con tự thử sức với những việc phù hợp tuổi, ngồi cạnh lắng nghe khi con gặp khó khăn và khen ngợi nỗ lực thay vì chỉ khen kết quả.
2. Để thiết bị điện tử chiếm hết thời gian
Smartphone, tablet hay TV là công cụ tiện lợi nhưng cũng rất dễ gây nghiện. Khi trẻ dành quá nhiều thời gian trước màn hình, kỹ năng giao tiếp, khả năng tập trung và trí tưởng tượng bị ảnh hưởng. Con dễ so sánh với bạn bè, lo lắng về hình ảnh bản thân và phụ thuộc vào lượt thích trên mạng xã hội. Giải pháp không phải cấm tuyệt đối mà là đặt giới hạn, chọn nội dung bổ ích, và tạo khoảng thời gian gia đình không thiết bị. Thay vì xem video hay chơi game, có thể đọc sách, làm đồ thủ công hoặc cùng nhau nấu ăn.
3. Gắn giá trị bản thân vào điểm số và bằng khen
Khen con vì thành tích là phản xạ nhiều phụ huynh, nhưng nếu trẻ chỉ được khen khi đạt điểm cao hay có giải thưởng, chúng sẽ học cách sống để được người khác công nhận, che giấu sai lầm và mất đi động lực nội tại. Hậu quả là trẻ dễ căng thẳng, áp lực và tự ti nếu không đạt được kỳ vọng. Bố mẹ nên khen những hành vi cụ thể như sự kiên trì, dám nhận lỗi, tinh thần nỗ lực. Khi trẻ hiểu rằng giá trị của bản thân không phụ thuộc vào điểm số, chúng sẽ tự tin và độc lập hơn trong suy nghĩ.
Muốn con trưởng thành vững vàng, bố mẹ đừng để trẻ làm 5 điều tưởng vô hại nhưng cực hủy hoại này.
4. Không đặt ranh giới và kỷ luật nhất quán
Chiều chuộng con đến mức xin gì được nấy có vẻ nhân văn nhưng thực ra làm trẻ thiếu chuẩn mực. Chúng không học được cách trì hoãn, không hiểu hậu quả của hành vi và khó thích nghi với quy tắc xã hội. Lớn lên, những người thiếu kỷ luật thường gặp khó khăn trong công việc, mối quan hệ và quản lý tài chính. Kỷ luật không đồng nghĩa với nghiêm khắc vô lý mà là khuôn khổ giúp trẻ biết hậu quả, rèn thói quen tốt và tôn trọng người khác. Giải thích lý do mỗi quy tắc, thực hiện nhất quán và công bằng sẽ giúp trẻ hiểu trách nhiệm đi đôi với hành động.
5. Thiếu kết nối cảm xúc và không được lắng nghe
Trẻ cần cảm giác an toàn để phát triển trí tuệ cảm xúc. Khi bố mẹ quá bận, ít ôm, ít hỏi han thật lòng, trẻ dễ hình thành nỗi lo sợ bị bỏ rơi hoặc bám dính quá mức. Thiếu sự lắng nghe sẽ khiến trẻ cô đơn giữa chính gia đình mình và khó mở lòng. Hãy dành thời gian chất lượng mỗi ngày dù chỉ vài phút, hỏi con về một điều đáng nhớ trong ngày, ôm khi con buồn và công nhận cảm xúc của con trước khi đưa ra giải pháp. Những hành động nhỏ lặp đi lặp lại sẽ xây dựng nền tảng cảm xúc vững vàng cho trẻ.
Nhiều gia đình rơi vào những sai lầm này không phải vì muốn xấu mà vì bận rộn, vì sợ con khổ hoặc vì họ lớn lên trong cùng cách nuôi dạy. Thay đổi không cần kỳ vĩ, chỉ cần một thói quen nhỏ mỗi ngày. Có thể là một giờ không thiết bị sau bữa tối, một lần mỗi tuần để con tự làm việc nhà mà không can thiệp, một lời khen vì nỗ lực chứ không phải thành tích. Những điều tưởng nhỏ nhưng đều đặn sẽ tạo ra khác biệt lớn.
Nuôi con không phải để tạo ra người hoàn hảo mà là để trẻ trở thành người biết chịu trách nhiệm, tự tin, kiên trì và biết giá trị bản thân độc lập với điểm số hay huy chương. Nếu tiếp tục để con sống theo năm thói quen độc hại này, chúng ta đang vô tình hủy hoại tương lai của một con người và điều đó thật sự đau lòng. Bắt đầu từ hôm nay, hãy ngồi xuống cùng con, lắng nghe mà không phán xét, cho con cơ hội thử và thất bại trong phạm vi an toàn và luôn đồng hành để hướng dẫn chứ không thay thế. Nuôi con bằng tình yêu thông minh sẽ tạo ra những đứa trẻ trưởng thành vững vàng và hạnh phúc.
