Thiết kế mô hình sàn vàng
Chia sẻ với PV VietNamNet, chuyên gia kinh tế Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng (Trường Đại học Nguyễn Trãi) cho rằng, việc lập sàn giao dịch vàng quốc gia ở Việt Nam sẽ giúp minh bạch hóa thị trường vàng, thay vì bị chi phối bởi một vài doanh nghiệp lớn.
Khi có sàn, các giao dịch sẽ được chuẩn hóa, ghi nhận và giám sát bởi cơ quan chức năng, từ đó ngăn chặn tình trạng đầu cơ, thao túng giá
Theo ông Nguyễn Quang Huy, nếu nằm ngoài sự kiểm soát của nhà nước, mỗi khi thị trường vàng biến động, dòng tiền có thể rút khỏi hệ thống ngân hàng, tạo áp lực thanh khoản và điều hành lãi suất. Khi có sàn, nhà nước sẽ dễ dàng hơn trong việc theo dõi quy mô giao dịch, đo lường tâm lý thị trường, từ đó chủ động hơn trong hoạch định chính sách tiền tệ và tỷ giá.
"Một sàn giao dịch vàng hiện đại, có chuẩn mực quản trị tốt, giao dịch công khai, minh bạch sẽ tạo tiền đề để Việt Nam từng bước hội nhập với thị trường vàng quốc tế, hướng đến việc thu hút các quỹ đầu tư vàng, nhà đầu tư tổ chức nước ngoài. Đây là bước đi dài hơi để nâng tầm thị trường tài chính hàng hóa Việt Nam”, ông Huy nói.
Chuyên gia này cho hay, sàn vàng sẽ góp phần chuyển hóa nhu cầu nắm giữ vàng vật chất sang vàng tài khoản, giao dịch điện tử và lưu ký an toàn. Từ đó, giảm chi phí xã hội cho việc cất trữ, bảo quản vàng; đồng thời giảm nguy cơ đô la hóa, vàng hóa trong giao dịch, tiết kiệm nguồn lực quốc gia.
Để triển khai hiệu quả một sàn giao dịch vàng quốc gia, theo ông Huy, Việt Nam có thể tham khảo mô hình của Sàn vàng Thượng Hải (SGE) - là sàn giao dịch vàng được nhà nước bảo trợ, nhưng hoạt động theo cơ chế thị trường và có sự tham gia của các ngân hàng, doanh nghiệp vàng lớn.
“Việt Nam có thể giao cho Ngân hàng Nhà nước phối hợp với Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam thiết kế mô hình sàn vàng quốc gia, kết nối với hệ thống các ngân hàng thương mại lớn để bảo chứng thanh khoản và vận hành giao dịch”, ông Huy đề xuất.
Cùng với đó, chuẩn hóa chất lượng vàng; xây dựng hệ thống thành viên tham gia bao gồm ngân hàng, công ty vàng bạc đá quý, tổ chức tài chính uy tín; xây dựng quy trình giao dịch, thanh toán, lưu ký hướng đến giao dịch điện tử và không dùng vàng vật chất trực tiếp.
Đặc biệt, cần đầu tư nền tảng công nghệ hiện đại, đảm bảo xử lý giao dịch thời gian thực, quản lý dữ liệu chính xác, an toàn. Có cơ chế thanh toán bù trừ, ký quỹ, giới hạn biên độ giao dịch để kiểm soát rủi ro biến động giá.
“Cần ban hành luật hoặc nghị định về hoạt động của sàn vàng. Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính cần có cơ chế giám sát liên tục và can thiệp khi cần để tránh đầu cơ, làm giá”, ông Huy đề đạt.
Giảm chênh lệch giá vàng trong nước với thế giới
TS. Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, cho rằng, Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm từ Trung Quốc khi nước này có sàn giao dịch vàng vật chất và sàn giao dịch chứng chỉ vàng.
Hiện có khoảng 13-14 đơn vị được Trung Quốc cấp phép nhập khẩu và phân phối vàng qua sàn vật chất. Đó là các ngân hàng quốc doanh lớn, một số ngân hàng thương mại của nước ngoài và một số doanh nghiệp kinh doanh vàng.
Sàn này sẽ bán sỉ, ấn định giá hàng ngày theo giá thị trường thế giới cộng với thuế nhập khẩu. Những người mua sỉ về bán lẻ cho các cửa hàng vàng bạc, từ đó cửa hàng bán lẻ cho người dân.
Ông Lê Xuân Nghĩa đề xuất, trước mắt Việt Nam có thể lập sàn vàng giao dịch vật chất và sàn này sẽ bán sỉ vàng cho những người mua sỉ; những người mua sỉ sẽ bán lẻ cho người dân và các cửa hàng nhỏ được phép kinh doanh vàng như mô hình ở Trung Quốc.
“Việt Nam lập được sàn giao dịch vàng vật chất bán sỉ như Trung Quốc sẽ giải quyết được tất cả các vấn đề. Đó vừa là câu chuyện nguồn cung, vừa kéo giá trong nước sát giá quốc tế. Sàn giao dịch vàng sẽ công khai, minh bạch, chống gian lận, đầu cơ, lũng đoạn của công ty vàng bạc; đồng thời nhà nước quản lý được vàng về bao nhiêu, đô la ra bao nhiêu”, ông Nghĩa nói.
Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Quang Huy, để đưa chênh lệch giá trong nước với quốc tế về mức hợp lý, có thể cân nhắc xem xét thử nghiệm bổ sung một số đơn vị lớn và uy tín nhập khẩu, sản xuất vàng miếng, định kỳ đánh giá lại trước khi cho phép mở rộng.
“Nới lỏng cơ chế độc quyền của một số doanh nghiệp lớn trong sản xuất vàng miếng. Cho phép thêm một số ngân hàng thương mại, doanh nghiệp uy tín tham gia nhập khẩu, kinh doanh vàng, có sự quản lý chặt chẽ. Khi có sàn vàng, giá niêm yết sẽ phản ánh cung - cầu thực tế, giúp tạo ra mặt bằng giá vàng chuẩn, hạn chế tình trạng giá do một vài doanh nghiệp quyết định”, ông Huy đề xuất.
Bên cạnh đó, theo vị chuyên gia, Ngân hàng Nhà nước có thể xây dựng quỹ dự trữ vàng quốc gia, tương tự dự trữ ngoại hối, nhằm can thiệp thị trường khi cần ổn định giá vàng. Tiến tới khuyến khích giao dịch vàng tài khoản, thay vì vàng vật chất, sẽ giảm chi phí lưu thông, tăng tính thanh khoản và dễ kiểm soát giá.
