Cơn sốt trí tuệ nhân tạo đang thổi bùng một “cuộc đua hạ tầng” chưa từng có trong lịch sử ngành công nghệ. Khi những mô hình AI khổng lồ cần đến năng lực xử lý và lưu trữ dữ liệu khổng lồ, các trung tâm dữ liệu trở thành mạch máu của thời đại mới. Nhưng đằng sau ánh hào quang đó là một sự thật ít được nói đến: những gã khổng lồ công nghệ đang ngập sâu trong nợ — với tổng số tiền vay lên tới 1,4 nghìn tỷ USD để nuôi giấc mơ AI.
Theo phân tích của Citigroup, chỉ riêng từ nay đến năm 2029, đầu tư toàn cầu vào trung tâm dữ liệu phục vụ AI có thể vượt 2,8 nghìn tỷ USD, trong đó phần lớn được tài trợ bằng các khoản vay và phát hành trái phiếu. Tờ Financial Times mô tả hiện tượng này là “một làn sóng xây dựng dữ liệu quy mô toàn cầu, nơi tốc độ mở rộng hạ tầng đang vượt xa cả khả năng tạo doanh thu”.
Các công ty như Amazon, Microsoft, Alphabet và đặc biệt là Oracle đang trở thành tâm điểm. Với Oracle, giấc mơ chiếm lĩnh thị trường hạ tầng AI đã khiến tập đoàn này phát hành tới 18 tỷ USD trái phiếu chỉ trong một năm, nhằm tài trợ việc xây dựng các trung tâm dữ liệu mới hợp tác cùng OpenAI. Một nguồn tin của Channel Futures cho biết, Oracle có thể phải huy động thêm tới 100 tỷ USD trong bốn năm tới để đáp ứng các hợp đồng đang ký kết.
Nhiều chuyên gia cảnh báo rằng mô hình tăng trưởng dựa vào nợ có thể khiến các tập đoàn công nghệ đối mặt với “cái bẫy dòng tiền”. Cơ quan xếp hạng tín dụng Moody’s nhận định: “Rủi ro lớn nhất nằm ở chỗ doanh thu từ AI vẫn chưa chứng minh được tính bền vững, trong khi nợ tăng nhanh hơn lợi nhuận”. Báo cáo của Moody’s còn cho biết Oracle sẽ phải chấp nhận giai đoạn dòng tiền âm kéo dài trước khi có thể hòa vốn.
Giới tài chính gọi đây là sự chuyển dịch từ “đầu tư bằng lợi nhuận” sang “đầu tư bằng nợ” – một bước ngoặt có thể định hình tương lai của cả ngành. Nhà phân tích John Freeman của CFRA bình luận: “Nếu chi phí vốn duy trì ở mức cao và thị trường AI không tăng trưởng như kỳ vọng, chúng ta sẽ chứng kiến làn sóng tái cấu trúc nợ ở quy mô chưa từng có trong lĩnh vực công nghệ.”
Điều đáng nói, rủi ro không chỉ đến từ lãi suất. Một chuyên gia của Investopedia nhận xét: “Đầu tư ồ ạt vào trung tâm dữ liệu giống như chạy đua xây thành phố trong sa mạc – nếu nhu cầu không kịp đến, những công trình này có thể trở thành tài sản bỏ hoang”. Quả thật, khi công nghệ AI thay đổi từng quý, không ai dám chắc hạ tầng hôm nay sẽ còn phù hợp sau vài năm nữa.
Dù vậy, cỗ máy đầu tư vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại. Cạnh tranh khốc liệt khiến các tập đoàn buộc phải mở rộng hạ tầng để giành vị thế dẫn đầu. “Không công ty nào muốn bị xem là kẻ đến sau trong kỷ nguyên AI”, nhà phân tích Scott Kessler của Third Bridge nhận định. Ông cho rằng, áp lực thị trường đã biến đầu tư hạ tầng thành một “trò chơi tất tay”, nơi ai dừng lại trước sẽ mất cơ hội thống trị cả thập kỷ tới.
Cơn lốc AI đã và đang tạo ra những khoản nợ lớn nhất trong lịch sử ngành công nghệ. Nó có thể mở ra kỷ nguyên tăng trưởng mới – hoặc thổi phồng một bong bóng nợ hạ tầng chưa từng có. Trong bối cảnh đó, lời cảnh báo của chuyên gia Morgan Stanley vang lên như một dự báo thận trọng: “Cuộc đua AI sẽ không dừng lại vì sợ rủi ro, mà chỉ dừng khi dòng tiền không còn đủ để đốt tiếp”.
Theo: Nikkei Asia, Reuters
