Trong thị trường lao động đầy cạnh tranh của Trung Quốc, ngày càng nhiều người trẻ quay lưng với văn hóa làm việc “996”, tức làm từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, 6 ngày mỗi tuần. Đây từng là biểu tượng của tham vọng và thành công.
Thay vào đó, họ chọn lối sống đặt sức khỏe và đời sống cá nhân lên trên kỳ vọng của doanh nghiệp. Điều đó phản ánh một sự thay đổi sâu sắc trong quan niệm về công việc.
Phong trào này nổi tiếng với những khái niệm như “tang ping” (nằm thẳng) và “bai lan” (buông xuôi), thể hiện sự vỡ mộng của giới trẻ Trung Quốc. Đây là cách họ phản kháng một cách thụ động trước áp lực xã hội. Phong trào này lan rộng khi ngày càng nhiều người trẻ cảm thấy mình làm việc kiệt sức nhưng thành quả không tương xứng.
Đốt cháy mình cho giấc mơ của người khác
Liu Wen, 25 tuổi, người đã nghỉ việc tại một công ty khởi nghiệp công nghệ tài chính ở Hàng Châu, chia sẻ: “Tôi từng nghĩ làm thêm giờ sẽ thể hiện giá trị bản thân. Nhưng sau 2 năm áp lực mà không được thăng chức lấy một lần, tôi nhận ra mình chỉ đang kiệt sức vì theo đuổi giấc mơ của người khác”.
Lối sống mới của giới trẻ không chỉ là chuyển biến văn hóa mà còn gắn liền với những áp lực kinh tế thực tế. Giá nhà tăng cao, cạnh tranh việc làm khốc liệt và mức lương tăng chậm khiến nhiều người trẻ nghi ngờ quan niệm truyền thống làm việc chăm chỉ ắt sẽ thành công.
Một trào lưu xã hội khác mới xuất hiện đó là “người chuột”. Họ là những người thất nghiệp hoặc làm việc không ổn định. Họ chọn sống đơn giản trong các căn hộ nhỏ, hạn chế tối đa hoạt động. Họ không lười biếng mà đang có chủ ý từ chối các chuẩn mực thành công truyền thống.
Tỷ lệ thất nghiệp trong giới trẻ Trung Quốc đã góp phần vào sự thay đổi văn hóa này. Tính đến tháng 4/2025, tỷ lệ thất nghiệp nhóm tuổi từ 16 - 24 ở khu vực thành thị là 15,8%, giảm nhẹ so với các tháng trước nhưng vẫn cho thấy thị trường lao động ảm đạm. Cơ hội việc làm hấp dẫn khan hiếm khiến nhiều người trẻ phải xem lại kỳ vọng về nghề nghiệp và mục tiêu sống của mình.
Bối cảnh này không chỉ khiến họ rời xa thị trường lao động, mà còn thay đổi cách nhìn nhận về công việc nói chung.
Chấm dứt thời đại “996”?
Trước sự thay đổi thái độ rõ rệt đó, một số công ty Trung Quốc đang bắt đầu xem lại văn hóa làm việc của mình. Mô hình “996” dần bị nhìn nhận là không bền vững và thậm chí phản tác dụng.
Theo một khảo sát với 17.000 người tham gia, người trẻ thuộc Gen Z ưu tiên sức khỏe thể chất và tinh thần, sau đó mới đến mục tiêu tài chính. Họ gặp nhiều trở ngại trong công việc như lo âu, không chịu được áp lực, không hài lòng với lương bổng và sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống.
Trước thực tế đó, các doanh nghiệp bắt đầu triển khai chế độ làm việc linh hoạt hơn, chú trọng đến phúc lợi nhân viên và đưa ra lộ trình phát triển rõ ràng để thu hút và giữ chân người tài. Các bộ phận nhân sự trên toàn quốc cũng điều chỉnh chiến lược tuyển dụng để thể hiện một môi trường làm việc thân thiện hơn.
Các công ty khởi nghiệp và doanh nghiệp quy mô vừa đang dẫn đầu làn sóng này. Họ đưa ra các chính sách như làm việc từ xa, chăm sóc sức khỏe và lộ trình thăng tiến minh bạch hơn. Ngay cả một số doanh nghiệp nhà nước cũng đã nới lỏng quy định trang phục và đánh giá lại các chỉ số nội bộ nhằm phù hợp với kỳ vọng mới của lực lượng lao động trẻ.
Với một quốc gia từng nổi tiếng vì tốc độ phát triển như vũ bão và tinh thần làm việc miệt mài, sự trỗi dậy của một thế hệ hoài nghi có thể là một trong những chuyển biến văn hóa quan trọng nhất trong nhiều thập niên qua. Sự thay đổi trong tầng lớp thanh niên Trung Quốc còn đặt ra những thách thức lớn cho xã hội và nền kinh tế.
Hiện chưa rõ các biện pháp có thể thay đổi được xu hướng hiện tại hay không. Nhưng có một điều chắc chắn là thế hệ trẻ đang phần nào khiến các nhà tuyển dụng và nhà hoạch định chính sách phải suy nghĩ lại về cách định hình công việc, thành công và phúc lợi trong thời đại mới.
Theo MarketWatch
