Bộ Tài chính đang lấy ý kiến hồ sơ chính sách của dự án luật Quản lý thuế (thay thế). Trong đó, bộ này đề xuất nhiều chính sách đổi mới phương pháp quản lý đối với doanh nghiệp siêu nhỏ, bao gồm cả hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.
Các hộ kinh doanh sẽ phải áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền theo lộ trình
ẢNH: ĐAN THANH
Cụ thể, xóa quy định khoán thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh và bổ sung quy định: hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh áp dụng cơ chế tự khai, tự nộp thuế theo phương pháp tính thuế trực tiếp (tỷ lệ % trên doanh thu) thống nhất với quy định của luật Thuế giá trị gia tăng và luật Thuế thu nhập cá nhân.
Bổ sung quy định về chế độ kế toán và hóa đơn, giao Chính phủ quy định chi tiết theo hướng như sau:
Đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỉ đồng/năm trở lên: áp dụng chế độ kế toán đơn giản như các doanh nghiệp vừa và nhỏ theo Thông tư 88/2021/TT-BTC.
Áp dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế (đối với hộ kinh doanh bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối chuyển dữ liệu đến cơ quan thuế từ ngày 1.6.2025 theo quy định tại Nghị định số 70/2025/NĐ-CP hoặc hóa đơn điện tử không có mã của cơ quan thuế).
Đối với các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu thuộc đối tượng chịu thuế giá trị gia tăng (từ 200 triệu đồng/năm đến dưới 1 tỉ đồng/năm): áp dụng hóa đơn điện tử có mã hoặc không có mã của cơ quan thuế (cơ quan thuế hỗ trợ cấp hóa đơn có mã lẻ online hoặc dạng phần mềm trung gian miễn phí), hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền nếu hộ kinh doanh có điều kiện thực hiện, hoặc bill tính tiền đáp ứng điều kiện về hóa đơn điện tử, hoặc hóa đơn đơn giản cho phép hộ kinh doanh lập "biên nhận bán hàng điện tử" qua app, Zalo, SMS, hoặc mẫu có mã QR theo quy định của Chính phủ (áp dụng trong giai đoạn từ 1.1.2026 - 31.12.2026).
Đồng thời, các hộ kinh doanh phải thực hiện lộ trình áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế.
Từ ngày 1.1.2027, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có mức doanh thu hằng năm từ 800 triệu đồng trở lên khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng phải áp dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế.
Từ ngày 1.1.2028, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có ngưỡng doanh thu thuộc diện chịu thuế giá trị gia tăng đến mức doanh thu 800 triệu đồng khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng phải áp dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế.
Mức thuế của hộ kê khai cao hơn gần 7 lần so với hộ khoán
Theo số liệu quản lý thuế hộ kinh doanh đến hết tháng 12.2024, cả nước có khoảng 3,6 triệu hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh đang được quản lý thuế. Trong đó, tổng số hộ kinh doanh ổn định là 2,2 triệu hộ.
2,2 triệu hộ kinh doanh sẽ chịu tác động trực tiếp từ việc xóa thuế khoán
ẢNH: ĐAN THANH
Mức thuế khoán bình quân hiện khoảng 672.000 - 700.000 đồng/tháng/hộ; trong khi mức thuế bình quân theo phương pháp kê khai là khoảng 4,6 triệu đồng/tháng/hộ, tức cao gấp gần 7 lần.
Tổng thu ngân sách nhà nước từ hộ, cá nhân kinh doanh 3 tháng đầu năm 2025 ước đạt 8.695 tỉ đồng, tăng 25,7% so với cùng kỳ năm 2024. Tổng đóng góp của hộ kinh doanh vào ngân sách nhà nước năm 2024 là khoảng 25.953 tỉ đồng.
"Giải pháp này chấm dứt tình trạng bất công nghiêm trọng khi mức thuế của hộ kê khai cao hơn tới 7 lần so với hộ khoán, từ đó chống thất thu ngân sách hiệu quả từ các hộ kinh doanh lớn.
Việc bắt buộc áp dụng hóa đơn điện tử và chế độ kế toán đơn giản sẽ là cú hích mạnh mẽ, thúc đẩy quá trình chuyển đổi số và tạo tiền đề để các hộ kinh doanh làm quen với quản trị tài chính bài bản, từng bước phát triển thành doanh nghiệp và tiếp cận các chính sách hỗ trợ lớn hơn", Bộ Tài chính đánh giá.
Dù vậy, bộ này cũng chỉ ra, việc chuyển đổi có thể gây khó khăn cho những mô hình siêu nhỏ như quán tạp hóa trong hẻm, quán cà phê vỉa hè, người bán hàng online, đặc biệt là các hộ kinh doanh do phụ nữ, người dân tộc thiểu số, người già làm chủ với trình độ công nghệ hạn chế. Nguy cơ một số hộ kinh doanh nhỏ phải ngừng hoạt động do không đáp ứng được yêu cầu mới.
Giai đoạn đầu triển khai (2025 - 2026) có thể gặp tình trạng quá tải hệ thống khi hàng triệu hộ kinh doanh cùng chuyển đổi. Nhiều hộ kinh doanh cũng cho biết, chi phí tuân thủ để đáp ứng quy định mới có thể dao động từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng mỗi năm, đòi hỏi các chính sách hỗ trợ tài chính phù hợp.
Theo Phó cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn, chuyển đổi hình thức từ khoán thuế sang kê khai thuế sẽ giúp ngành thuế tối ưu hóa việc hỗ trợ hộ kinh doanh. Vẫn phương thức đó, vẫn những gì cơ quan thuế đã làm nhưng tất cả được minh bạch thì người nộp thuế sẽ không vướng vào việc truy thu.
