Giữa lòng TP.HCM, có dinh thự cổ hơn 100 năm tuổi vẫn tồn tại - nơi từng thuộc sở hữu của chú Hỏa (Hui Bon Hoa), tỉ phú Đông Dương lừng danh đầu thế kỷ 20. Không chỉ nổi tiếng bởi biệt thự 99 cửa và chiếc thang máy đầu tiên ở Sài Gòn, nơi này còn lưu truyền một giai thoại rùng rợn: "con ma nhà họ Hứa".
Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM gồm 3 tòa nhà liền kề với bố cục đăng đối
ẢNH: NI NA
Biệt thự 99 cửa xa hoa của tỉ phú Đông Dương Hui Bon Hoa
Chiều 3.11, phóng viên Báo Thanh Niên có mặt tại Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM, nơi từng là dinh thự của chú Hỏa, để khám phá di sản kiến trúc đặc sắc nằm giữa các tuyến đường Phó Đức Chính - Lê Thị Hồng Gấm - Nguyễn Thái Bình, ngay cạnh chợ Bến Thành (quận 1 cũ).
Biệt thự 99 cửa của chú Hỏa có thiết kế hài hòa, sang trọng
ẢNH: NI NA
Theo nhóm Tản mạn kiến trúc, khu biệt thự ban đầu gồm 4 căn nhà được xây dựng trong giai đoạn 1910 - 1950, phục vụ các thế hệ trong gia đình Hui Bon Hoa. Một phần khu đất còn có nhà phố cho thuê và khu dành cho người giúp việc. Tuy nhiên, căn nhà thứ tư này đã bị phá hủy và vị trí này hiện là một khu đất trống.
Do thời gian thi công kéo dài gần nửa thế kỷ, mỗi căn mang một phong cách kiến trúc riêng, phản ánh sự thay đổi thị hiếu thẩm mỹ đô thị Sài Gòn qua từng giai đoạn.
Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM có màu vàng hài hòa nhưng sang trọng
ẢNH: THẠCH DUY KHANG/TẢN MẠN KIẾN TRÚC
Theo Sở Văn hóa - Thể thao TP.HCM, công trình được khởi dựng từ cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20, ban đầu là nhà ở và nơi làm việc của gia đình chú Hỏa, chứ không phải công trình công cộng.
Kiến trúc tòa nhà khác nằm trong khuôn viên Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM
ẢNH: THẠCH DUY KHANG/TẢN MẠN KIẾN TRÚC
Kiến trúc biệt thự chú Hỏa - tòa nhà đầu tiên có thang máy ở Sài Gòn
Nhóm Tản mạn kiến trúc nghiên cứu rằng, tòa nhà bề thế nhất trong khu biệt thự nổi bật với khối chữ U, được xây dựng hoàn thiện khoảng cuối những năm 30 của thế kỷ trước.
Tòa nhà nổi bật với khối tích to lớn hình chữ U bao lấy sân trong. Mặt tiền được nhấn mạnh bằng những khoảng lồi lõm, bắt lấy ánh sáng và tạo nên những mảng bóng đổ.
Công trình này được xây dựng theo phong cách Art Deco (Art Deco là xu hướng kiến trúc ra đời ở Pháp đầu thế kỷ 20, đặc trưng bởi các hình khối mạnh mẽ, hoa văn cách điệu và tính hiện đại cao - PV).
Một số chi tiết có tính Trung Hoa được điểm xuyết lên mặt tiền như mái ngói âm dương, cặp câu đối chữ Hán, những mảng trang trí bằng gốm xanh lam. Những chấm phá truyền thống làm cho tòa nhà có thêm nét Pháp - Hoa.
Hoa văn điêu khắc tỉ mỉ trên ngói của Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM
ẢNH: THẠCH DUY KHANG/TẢN MẠN KIẾN TRÚC
Từ bên ngoài, tòa nhà mang gam màu vàng cổ điển nổi bật giữa phố phường. Lối vào là bậc tam cấp dẫn tới không gian trang nhã, nơi chiếc thang máy gỗ vận hành bằng dây ròng rọc vẫn được gìn giữ gần như nguyên vẹn sau hơn 1 thế kỷ.
Trên vòm cửa chính, ánh nắng buổi sáng len qua những ô cửa kính màu, hắt lên nền gạch hoa loang lổ sắc vàng nhạt.
Cầu thang xoắn ốc cùng hệ cửa kính màu dọc theo cầu thang đã trở thành góc chụp ảnh quen thuộc của khách tham quan
ẢNH: V.L
Bên trong gian nhà, nhiều đồ vật cổ vẫn được bảo tồn như: đồ gỗ chạm khắc, khảm xà cừ, đồ gốm cổ..., phản ánh sự giàu có của gia đình chú Hỏa.
Từ dinh thự tỉ phú đến Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM
Sau năm 1975, gia đình chú Hỏa sang nước ngoài định cư. Năm 1987, nơi đây được chuyển thành Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM và chính thức mở cửa đón khách năm 1992.
Theo Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM, nơi đây sở hữu hơn 22.000 hiện vật; có chức năng chính là nghiên cứu, sưu tầm, lưu trữ và tổ chức trưng bày giới thiệu các hiện vật, tác phẩm mỹ thuật tiêu biểu của TP.HCM và khu vực phía nam.
Tòa nhà Bảo tàng Mỹ Thuật TP.HCM này được UBND TP.HCM xếp hạng di tích Kiến trúc nghệ thuật năm 2012
ẢNH: NI NA
Không gian trưng bày của bảo tàng gồm 3 tòa nhà đăng đối. Tòa nhà 1 trưng bày thường xuyên hiện vật và mỹ thuật hiện đại; tòa nhà 2 trưng bày chuyên đề có thời hạn và tòa nhà 3 trưng bày thường xuyên hiện vật mỹ thuật cổ - cận đại.
Giai thoại huyền bí về "con ma nhà họ Hứa"
Bên cạnh giá trị kiến trúc, dinh thự này còn gắn với giai thoại "con ma nhà họ Hứa" - câu chuyện từng ám ảnh người Sài Gòn - TP.HCM suốt nhiều thập kỷ.
Giai thoại rằng, con gái chú Hỏa mắc bệnh phong và qua đời tại dinh thự, từ đó xuất hiện những lời đồn về bóng ma và âm thanh kỳ quái trong công trình này.
Cửa chính của Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM có chữ HBH (nghĩa là Hui Bon Hoa), chủ nhân cũ của tòa nhà
ẢNH: U.N
Trước năm 1975, câu chuyện ấy còn được chuyển thể thành bộ phim kinh dị nổi tiếng Con ma nhà họ Hứa của đạo diễn Lê Hoàng Hoa, khiến cái tên Hui Bon Hoa càng trở nên quen thuộc trong ký ức thị dân TP.HCM.
Biệt thự 99 cửa của chú Hỏa gắn với giai thoại "con ma nhà họ Hứa"
ẢNH: NI NA
Hơn 100 năm trôi qua, biệt thự 99 cửa của chú Hỏa vẫn tồn tại như chứng nhân của một thời phồn hoa. Dù bao lời đồn thổi về "con ma nhà họ Hứa" vẫn còn, giá trị thật của công trình này nằm ở di sản kiến trúc, văn hóa và tinh thần Sài Gòn - TP.HCM.
