Trong bối cảnh cuộc chiến không đối không ngày càng khốc liệt, Nga đang triển khai một chiến thuật đột phá: Tích hợp tên lửa Igla MANPADS, vốn dành cho bộ binh, lên các trực thăng chiến đấu Mi-28N ‘thợ săn đêm’ và Ka-52 ‘cá sấu’.
Chiến thuật đột phá này không chỉ chặn đứng làn sóng Drone/UAV Ukraine xâm nhập sâu vào lãnh thổ, mà còn mở ra kỷ nguyên mới của phòng không di động, nơi AI và cảm biến hồng ngoại biến ‘chim sắt’ thành sát thủ không trung không khoan nhượng.
Với khả năng bắn loạt tự động từ không trung, hệ thống này hứa hẹn thay đổi cục diện phòng không, dù vẫn tồn tại những thách thức về hiệu quả và chi phí.
Hoàn cảnh ra đời của chiến thuật mới: Drone Ukraine và nhu cầu phòng thủ không trung
Theo en.defence-ua.com, cuộc xung đột Nga-Ukraine đã chứng kiến sự bùng nổ của công nghệ drone, nơi các UAV nhỏ gọn, tầm xa của Kiev liên tục xâm nhập sâu vào lãnh thổ Nga, gây thiệt hại cho cơ sở hạ tầng và lực lượng mặt đất.
Trước đây, các trực thăng tấn công Nga như Mi-28N chủ yếu dựa vào pháo máy để bắn hạ mục tiêu bay thấp, nhưng phương pháp này đòi hỏi kỹ năng cao và tốn đạn dược.
Để khắc phục, Moscow đã chọn cách 'bolt-on' – lắp ráp nhanh – tên lửa Igla lên thân trực thăng Mi-28N, Ka-52 thông qua hệ thống Strelets, biến chúng thành những 'thợ săn drone' di động.
Chiến thuật này được ghi nhận qua các hình ảnh và footage từ truyền thông Nga vào tháng 10/2025, đánh dấu sự chuyển dịch từ vũ khí pháo sang tên lửa dẫn đường hồng ngoại, nhằm tăng độ chính xác và tầm xa.
Tên lửa Igla MANPADS: ‘Vũ khí vác vai’ biến thành ‘sát thủ không trung’
Theo prm.ua, tên lửa Igla, hay còn gọi là SA-18 Grouse theo mã NATO, là hệ thống tên lửa chống không quân vác vai (MANPADS) do Nga phát triển từ những năm 1980, nhưng phiên bản Igla-S hiện đại đã được tối ưu hóa cho các mối đe dọa mới như drone nhỏ.
Công nghệ cốt lõi của tên lửa Igla nằm ở đầu dò hồng ngoại (IR seeker) hai kênh, giúp phát hiện và khóa mục tiêu dựa trên dấu vết nhiệt từ động cơ hoặc thân máy bay.
Không giống các tên lửa cũ dễ bị nhiễu nhiệt, Igla-S sử dụng bộ lọc tiên tiến để chống lại các biện pháp đối phó như pháo sáng (flares), đồng thời duy trì khả năng theo đuổi mục tiêu cơ động cao.
Về thông số kỹ thuật, tên lửa Igla có tầm bắn hiệu quả từ 500 mét đến 5.200 mét, độ cao hoạt động lên đến 3.500 mét, và tốc độ bay đạt Mach 2 (khoảng 2.450 km/h), cho phép nó tiếp cận mục tiêu chỉ trong vài giây.
Trọng lượng tên lửa chỉ khoảng 10,8kg, dễ dàng lắp đặt mà không làm nặng thêm nền tảng mang theo.
Khi tích hợp trên trực thăng, Igla hỗ trợ chế độ bắn loạt (salvo fire), nơi hai hoặc nhiều tên lửa được phóng đồng thời để tăng xác suất trúng lên đáng kể – một lợi thế lớn khi đối phó với drone Ukraine có dấu vết nhiệt thấp từ động cơ nhỏ.
Tuy nhiên, hạn chế lớn nhất là hiệu quả chưa được kiểm chứng đầy đủ với UAV "lạnh" như các mẫu của Ukraine, vốn được thiết kế để giảm thiểu phát xạ hồng ngoại, khiến đầu dò IR đôi khi khó khóa mục tiêu.
Hệ thống Strelets: ‘Cầu nối’ giữa bộ binh và không quân
Theo en.defence-ua.com, để biến tên lửa Igla từ vũ khí bộ binh thành hệ thống không trung, Nga sử dụng Strelets – một nền tảng phóng đa năng được thiết kế cho các phương tiện đất, biển và không.
Strelets bao gồm các module phóng chứa đến bốn ống tên lửa Igla, với các sửa đổi quan trọng cho môi trường bay: nguồn điện ngoài và đơn vị làm mát được đặt phía sau module thay vì dưới ống phóng, đảm bảo hoạt động từ xa mà không cần nhân viên bắn thủ trực tiếp.
Hệ thống này kết nối với radar và cảm biến của trực thăng qua giao thức tự động, cho phép phi công khóa mục tiêu và phóng tên lửa chỉ qua vài nút bấm.
Công nghệ của Strelets nổi bật ở khả năng tương thích cao, sử dụng các bộ lắp đặt tiêu chuẩn (mount kits) để gắn nhanh lên thân trực thăng mà không cần cải tạo lớn.
Trong chế độ chống drone, Strelets hỗ trợ phóng loạt từ nhiều module, biến trực thăng thành một "pháo đài di động" với hỏa lực tên lửa dày đặc.
Chi phí vận hành cao hơn pháo (do mỗi tên lửa Igla đắt hơn đạn pháo gấp nhiều lần), nhưng độ tin cậy tăng vọt khi đối phó với mục tiêu nhanh và xa, như các UAV bay ở tốc độ 100-200 km/h của Ukraine.
Trực thăng Mi-28N và Ka-52: Nền tảng hoàn hảo cho ‘nâng cấp’ chống drone
Theo en.defence-ua.com, Mi-28N, biệt danh ‘thợ săn đêm’, là trực thăng tấn công chuyên dụng của Nga với thiết kế cánh quạt chính đơn và đuôi, đạt tốc độ tối đa 320 km/h và tầm bay 460km mà không cần tiếp nhiên liệu.
Với trọng lượng cất cánh 11.500kg, Mi-28N vốn được trang bị pháo 30mm và tên lửa chống tăng, nay thêm Strelets ở vị trí bên hông thân, không ảnh hưởng đến tính cơ động.
Radar Arbalet-M của Mi-28N có khả năng phát hiện mục tiêu bay thấp ở khoảng cách 20km, lý tưởng để hỗ trợ tên lửa Igla khóa drone từ xa.
Tương tự, Ka-52 ‘Alligator – cá sấu’ sử dụng cấu hình rotor đồng trục độc đáo, giúp bay ổn định ở tốc độ 300km/h và tầm bay 460km, với trọng lượng 10.800kg.
Trực thăng Ka-52 nổi bật nhờ khoang lái đôi cho hai phi công, tăng khả năng phối hợp khi vận hành Strelets.
Cả hai mẫu trực thăng đều có hệ thống điện tử hàng không tiên tiến, cho phép tích hợp mượt mà với tên lửa Igla, biến chúng thành nền tảng phòng không di động hiệu quả hơn so với các hệ thống mặt đất cố định.
Trong các nhiệm vụ thực tế, sự kết hợp này cho phép trực thăng tuần tra biên giới, phát hiện và tiêu diệt drone Ukraine trước khi chúng tiếp cận mục tiêu chiến lược.
Lợi ích và thách thức: Tương lai của phòng không Nga
Việc tích hợp tên lửa Igla qua Strelets không chỉ tận dụng kho dự trữ tên lửa bộ binh khổng lồ của Nga mà còn nâng cao khả năng sống sót của trực thăng trong môi trường drone dày đặc.
Với xác suất trúng mục tiêu cao hơn pháo và khả năng bắn từ khoảng cách an toàn, chiến thuật này có thể giảm thiểu tổn thất cho lực lượng Nga.
Tuy vậy, thách thức vẫn tồn tại: drone Ukraine ngày càng "thông minh" với công nghệ tàng hình nhiệt, đòi hỏi Nga phải tiếp tục nâng cấp đầu dò IR hoặc kết hợp với radar chủ động. Hơn nữa, chi phí logistics tăng cao có thể hạn chế quy mô triển khai.
Sự kết hợp giữa tên lửa Igla, Strelets, Mi-28N và Ka-52 đại diện cho sự thích ứng nhanh chóng của công nghệ quân sự Nga, biến mối đe dọa drone thành cơ hội khẳng định ưu thế không trung.
Đây là bài học quý giá cho các lực lượng vũ trang toàn cầu đang đối mặt với cuộc cách mạng UAV.
