Hành trình khám phá nguồn gốc nhân loại vừa đón nhận một bước ngoặt đầy bất ngờ khi những phân tích mới về bộ xương hóa thạch nổi tiếng "Little Foot" (Bàn chân nhỏ) cho thấy nó không thuộc bất kỳ loài nào đã được biết đến.
Phát hiện này không chỉ làm phức tạp thêm bức tranh tiến hóa vốn đã rối rắm mà còn mở ra một chương mới trong việc tìm hiểu sự đa dạng của tổ tiên loài người.
Danh tính bí ẩn của "Little Foot"
Được phát hiện vào năm 1998 tại hang động Sterkfontein, Nam Phi, Little Foot (mã hiệu StW 573) là một trong những bộ xương hóa thạch gần như hoàn chỉnh nhất từng được tìm thấy, đòi hỏi nhiều năm công sức để tách khỏi lớp đá cứng.
Ban đầu, Ronald Clarke, người đã kiểm tra bộ xương này vào năm 2019, cho rằng nó thuộc về loài Australopithecus prometheus (Vượn người phương nam Prometheus).
Tuy nhiên, quan điểm này đã vấp phải sự hoài nghi lớn từ cộng đồng khoa học, bao gồm cả Tiến sĩ Jesse Martin từ Đại học La Trobe, người từng tin rằng A. prometheus chỉ là một biến thể của Australopithecus africanus.
Giờ đây, sau khi phân tích kỹ lưỡng phần hộp sọ của Little Foot, Tiến sĩ Martin và các cộng sự đã thay đổi hoàn toàn quan điểm.
"Chúng tôi nghĩ rằng có thể chứng minh được nó không phải là A. prometheus hay A. africanus. Đây có nhiều khả năng là một họ hàng người chưa được xác định trước đây", Tiến sĩ Martin khẳng định.
Bằng chứng trên hộp sọ hé lộ bí mật
Sự khác biệt then chốt nằm ở ba điểm dị biệt lớn trên phần sau hộp sọ của Little Foot. Cụ thể, nó sở hữu một "mào dọc" (sagittal crest) - gờ xương chạy dọc đỉnh đầu - tương đồng với con đực của các loài linh trưởng lớn như khỉ đột.
Bên cạnh đó, cấu trúc các đường khớp sọ và một vết lồi rõ rệt được gọi là "lồi chẩm ngoài" cũng hoàn toàn khác biệt so với loài A. africanus.
Điều đáng chú ý là trong khi hình dáng hộp sọ của Little Foot mang nhiều nét cổ xưa, các đặc điểm khác trên cơ thể lại cho thấy nó không thể là một "kẻ sống sót muộn màng" của một loài cổ đại.
Sự pha trộn độc đáo này dẫn đến kết luận rằng Little Foot là một loài mới, một mắt xích riêng biệt trong cây gia phả loài người.
Mở rộng tầm nhìn về sự đa dạng của tổ tiên loài người
Phát hiện này có ý nghĩa to lớn, thách thức quan điểm từng thịnh hành trước những năm 1970 rằng chỉ có một loài người tồn tại tại một thời điểm.
Little Foot là bằng chứng sống động cho thấy sự đa dạng sinh học của tổ tiên loài người ở Nam Phi hơn 2 triệu năm trước. "Chúng tôi biết có hai loài hominin sống trong khu vực vào thời điểm này", Tiến sĩ Martin cho biết.
Việc Little Foot không khớp với bất kỳ hồ sơ nào hiện có cho thấy khu vực này là nơi "đất chật người đông" với nhiều nhánh người cùng sinh sống, gợi nhớ đến trường hợp của Homo naledi - một loài người bí ẩn khác được tìm thấy cách hang động của Little Foot chỉ hơn 2 km.
Hiện tại, nhóm nghiên cứu vẫn chưa đặt tên chính thức cho loài mới này. Bước tiếp theo sẽ là đánh giá toàn diện bộ hóa thạch và rà soát lại các mẫu vật đang được gán nhãn A. africanus trong các bảo tàng, để tìm kiếm những "người họ hàng" khác của Little Foot đang ẩn mình dưới một danh phận sai lệch.
Như Tiến sĩ Martin đã chiêm nghiệm: "Khi nói đến sự đa dạng của con người... câu chuyện trở nên phức tạp hơn mỗi khi bạn đặt một cái bay xuống đất".
Little Foot, với niên đại gây tranh cãi từ 2,6 đến hơn 3 triệu năm, vẫn đang kiên nhẫn chờ đợi con người hiện đại giải mã hoàn toàn câu chuyện của mình, hứa hẹn sẽ tiếp tục viết lại những trang sử quan trọng về nguồn gốc nhân loại.
