Thời gian gần đây, khi thời tiết chuyển lạnh, nhiệt độ giảm sâu, chênh lệch lớn giữa ngày và đêm khiến các bệnh viện ghi nhận nhiều ca nguy kịch do đột quỵ. Điều đáng lo ngại hơn là bệnh không chỉ ở người lớn tuổi, mà nhiều trẻ nhỏ, thanh thiếu niên cũng nhập viện trong tình trạng nguy kịch.
Tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, các bác sĩ liên tục tiếp nhận các ca đột quỵ ở trẻ em và vị thành niên. Thống kê trong năm 2025, Khoa Đột quỵ não có khoảng 10-15% người bệnh điều trị là người trẻ, nguyên nhân chính là do nhồi máu não và chảy máu não.
Như trường hợp bệnh nhi 14 tuổi (quê Hà Nam), mười ngày trước khi nhập viện, em xuất hiện đau đầu dữ dội và ngất tại trạm y tế xã. Sau khi được dùng thuốc, tình trạng tạm thời ổn định nhưng cơn đau đầu tái phát dai dẳng.
Gia đình ban đầu cho rằng con chỉ bị cảm lạnh thông thường. Tuy nhiên, để chắc chắn, gia đình đưa con đến bệnh viện kiểm tra. Kết quả chụp cắt lớp vi tính mạch máu (CTA) cho thấy bệnh nhi bị xuất huyết não nhẹ do vỡ dị dạng thông động – tĩnh mạch vùng thái dương phải. Đây là tổn thương nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng nếu không phát hiện sớm.
Ngay sau hội chẩn, các bác sĩ Viện Thần kinh đã thực hiện can thiệp nút dị dạng và xử lý túi giả phình. Nhờ được đưa đến viện kịp thời, bệnh nhi đã phục hồi hoàn toàn, hiện sức khỏe ổn định.
Không chỉ ở tuyến trung ương, các cơ sở y tế tuyến tỉnh, tuyến huyện (cũ) cũng ghi nhận số ca đột quỵ tăng mạnh khi thời tiết chuyển lạnh. Bệnh viện Bãi Cháy (Quảng Ninh) cho biết từ giữa tháng 11 đến nay, mỗi ngày đơn vị tiếp nhận 2–3 ca đột quỵ não – con số tăng rõ rệt so với thời điểm trước đó.
Theo các bác sĩ, đột quỵ có hai dạng chính: Nhồi máu não và xuất huyết não. Nhồi máu não xảy ra khi mạch máu bị tắc bởi huyết khối, khiến vùng não bị thiếu máu và hoại tử. Xuất huyết não là tình trạng vỡ mạch máu, làm máu tràn vào mô não gây tổn thương cấp tính. Cả hai dạng đều có thể dẫn tới tử vong hoặc tàn phế nếu không xử trí sớm.
Lý giải nguyên nhân đột quỵ gia tăng vào mùa lạnh, BS Giáp Hùng Mạnh, Trưởng Khoa Thần kinh – VLTL – PHCN, Bệnh viện Bãi Cháy cho biết: "Nhiệt độ thấp khiến mạch máu co lại, huyết áp tăng đột ngột đồng thời, máu trở nên đặc và nhớt hơn, dễ hình thành cục máu đông. Người có xơ vữa động mạch hoặc cholesterol cao càng dễ tắc mạch. Bên cạnh đó, người trên 50 tuổi, người bị tăng huyết áp, đái tháo đường, hút thuốc, béo phì là nhóm nguy cơ cao.
Đáng chú ý, đột quỵ ngày càng trẻ hóa. Nguyên nhân do lối sống ít vận động, thức khuya, căng thẳng kéo dài và lạm dụng rượu bia khiến tỷ lệ người trẻ mắc bệnh tăng đáng kể".
BS Nguyễn Văn Cường - Khoa Can thiệp mạch thần kinh, Viện Thần kinh, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 nhấn mạnh, đột quỵ có thể xảy ra bất cứ lúc nào, ở bất kỳ độ tuổi nào, nhưng phát hiện sớm chính là chìa khóa giúp giảm thiểu tổn thương và bảo vệ tính mạng. Người bệnh được đưa đến bệnh viện trong 4-5 giờ đầu, cơ hội tái thông mạch và hồi phục hoàn toàn rất lớn.
Để nhận biết sớm đột quỵ, người dân cần ghi nhớ quy tắc FAST:
F – Face: Mặt méo, lệch nụ cười.
A – Arm: Yếu hoặc liệt tay chân một bên.
S – Speech: Nói ngọng, khó nói hoặc không nói được.
T – Time: Đưa người bệnh đến viện ngay lập tức.
Chỉ cần xuất hiện một trong ba dấu hiệu đầu tiên, người bệnh phải được đưa đến cơ sở có khả năng can thiệp đột quỵ ngay. Bởi mỗi phút trôi qua là hàng triệu tế bào não chết đi.
Để phòng ngừa đột quỵ mùa lạnh, các chuyên gia khuyến cáo người dân:
- Giữ ấm cơ thể, tránh ra ngoài trời lạnh buổi sáng sớm, không tắm muộn.
- Uống đủ nước, ưu tiên nước ấm.
- Kiểm soát huyết áp thường xuyên, dùng thuốc đúng chỉ định.
- Duy trì chế độ ăn lành mạnh, giảm rượu bia, hạn chế đồ dầu mỡ.
- Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc.
- Tập thể dục đều đặn khoảng 30 phút mỗi buổi, 3–4 buổi/tuần.
- Tuyệt đối không hút thuốc lá.
