Bất ngờ về thủy sản Việt Nam xuất khẩu

Thủy sản giảm tốc

Theo Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), kim ngạch xuất khẩu thủy sản trong tháng 5 đạt khoảng 851 triệu USD, tăng nhẹ 2,7% so với cùng kỳ năm 2024. Tính chung 5 tháng đầu năm, toàn ngành đạt 4,2 tỷ USD, tăng 18,2%. Tuy vậy, mức tăng trưởng tháng 5 đang là thấp nhất kể từ đầu năm, cho thấy những ảnh hưởng rõ nét từ chính sách thương mại quốc tế.

Về cơ cấu sản phẩm, tôm vẫn giữ vai trò dẫn dắt với kim ngạch đạt 363 triệu USD trong tháng 5, tăng mạnh 12,4% và chiếm hơn 42% tổng kim ngạch.

Trong 5 tháng đầu năm, xuất khẩu tôm đạt 1,66 tỷ USD, tăng 28,3%, chủ yếu nhờ sự phục hồi nhu cầu từ Mỹ, Nhật Bản và các nước trong khối Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).

Trái lại, xuất khẩu cá tra sụt giảm mạnh, chỉ đạt 138 triệu USD trong tháng 5, giảm 17,3%.

Xuất khẩu tôm giữ vai trò chủ lực trong kim ngạch xuất khẩu ngành thủy sản. Ảnh minh họa: IT.

Xuất khẩu cá ngừ cũng không mấy khả quan khi giảm 23,2% trong tháng 5, còn 65 triệu USD, chủ yếu do chi phí logistics tăng và cạnh tranh gay gắt từ Mỹ Latinh.

Trong khi đó, một điểm sáng là sự hồi phục mạnh mẽ của mặt hàng chả cá và surimi. Lũy kế 4 tháng đầu năm nay, xuất khẩu nhóm này đạt hơn 109 triệu USD, tăng 32%. Riêng tháng 4 đạt gần 29 triệu USD, tăng 33%. Các thị trường như Hàn Quốc, Thái Lan, Nhật Bản và Trung Quốc đều có mức tăng trưởng từ 27% đến 40%. Ngoài ra, doanh nghiệp Việt cũng bắt đầu mở rộng sang các thị trường mới như Nga, Anh, Tây Ban Nha...

Đây là kết quả của việc thích nghi với xu hướng tiêu dùng hiện đại: Sản phẩm chế biến sẵn, tiện dụng như thanh cua, cá giả từ surimi ngày càng được ưa chuộng, nhất là trong bối cảnh hải sản tươi trở nên khan hiếm và đắt đỏ do áp lực môi trường. Tuy nhiên, ngành surimi cũng không thiếu thách thức. Tăng giá nguyên liệu đầu vào, khó khăn trong việc cấp giấy chứng nhận xuất khẩu và sự cạnh tranh từ nguồn cung cá minh thái tại Nga và Mỹ đều đang tạo áp lực lớn.

Định vị lại thị trường

Trước biến động của thị trường, nhiều doanh nghiệp thủy sản Việt Nam đang xác lập lại chiến lược phát triển theo hướng đa dạng hóa thị trường và tăng cường chế biến sâu.

Bà Lê Hằng - Phó Tổng Thư ký VASEP - cho biết, các doanh nghiệp đang đẩy mạnh các sản phẩm giá trị gia tăng như cá viên, cá tẩm gia vị, collagen, chả cá, nhằm thâm nhập sâu hơn vào các thị trường ngách có nhu cầu tiêu dùng tiện lợi cao, đặc biệt là tại các đô thị lớn ở châu Á.

Việt Nam đang xác lập lại chiến lược phát triển theo hướng đa dạng hóa thị trường và tăng cường chế biến sâu. Ảnh minh họa: IT.

Các thị trường CPTPP đang trở thành trụ cột tăng trưởng mới. Xuất khẩu sang Nhật Bản, Canada, Mexico trong tháng 5 đạt tổng cộng 224 triệu USD, tăng 7,9% so với cùng kỳ, nâng kim ngạch 5 tháng đầu năm lên hơn 1,15 tỷ USD (tăng 24,3%). Đồng thời, Trung Quốc và Hong Kong tiếp tục ghi nhận bước tiến ấn tượng với kim ngạch tháng 5 đạt 185 triệu USD, tăng 22,3%; lũy kế 5 tháng đạt hơn 900 triệu USD, tăng tới 48,6%.

Bà Lê Hằng khuyến cáo về dài hạn ngành thủy sản cần tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do như CPTPP, Hiệp định Thương mại Tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) và Hiệp định Thương mại Tự do giữa Việt Nam và Vương quốc Anh (UKVFTA) để mở rộng thị phần và giảm phụ thuộc vào một số thị trường lớn. Đồng thời, đầu tư nâng cấp hạ tầng chế biến, tối ưu hóa logistics, giảm chi phí sản xuất sẽ là yếu tố then chốt để gia tăng sức cạnh tranh.