Bán tạp hóa với doanh thu 1-1,2 tỷ đồng mỗi năm cùng hai nhân viên, bà Thanh Tú (TP HCM) cho biết không muốn chuyển thành doanh nghiệp, vì ngại thủ tục rườm rà và chi phí phát sinh. Theo bà, nếu lên công ty sẽ phải tổng hợp hóa đơn, lập báo cáo thuế hàng quý và năm, kéo theo chi phí thuê kế toán khoảng 500.000 đồng mỗi quý, chưa kể nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội cho nhân viên.
"Với lao động, tôi định ký hợp đồng thời vụ từng tháng để không phải mua bảo hiểm y tế, bảo hiểm lao động cho thuận tiện", bà Tú nêu giải pháp tại hội thảo "Tìm hiểu vấn đề 'Lên công ty' và 'Thay đổi thuế khoán'" do Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao, Trung tâm BSA và VCCI TP HCM mới tổ chức.
Giải đáp thắc mắc, bà Nguyễn Cẩm Chi, Giám đốc Khối tư vấn phát triển bền vững của MCG Management Consulting, chuyên gia có thâm niên hơn 10 năm tư vấn hỗ trợ các tiểu thương, cho rằng cửa hàng tạp hóa doanh thu dao động một tỷ đồng mỗi năm không nhất thiết lên công ty.
Bà Nguyễn Cẩm Chi, Giám đốc Khối tư vấn phát triển bền vững của MCG Management Consulting tư vấn tại sự kiện. Ảnh: BSA Online
Tuy nhiên, tiệm tạp hóa của bà Tú vẫn phải tuân thủ các quy định mới về kê khai thuế. Theo Nghị định 70, từ 1/6, các hộ kinh doanh khoán có doanh thu trên 1 tỷ đồng mỗi năm thuộc một số ngành nghề (ăn uống, khách sạn, bán lẻ...) phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, kết nối dữ liệu với cơ quan thuế.
Đồng thời, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị yêu cầu xóa bỏ hình thức thuế khoán với hộ kinh doanh chậm nhất trong 2026. Như vậy, từ đầu năm sau, hộ kinh doanh có doanh thu năm từ 200 triệu đồng cũng thuộc diện phải xuất hóa đơn điện tử.
Việt Nam đang có hơn 5,2 triệu hộ kinh doanh, tạo ra 8-9 triệu việc làm, theo số liệu của Cục Thống kê. Các hộ kinh doanh đang được khuyến khích lên doanh nghiệp nhưng chuyên gia cho rằng không nên quá lo lắng vì không phải tất cả hộ kinh doanh đều phải thành công ty.
Hàng triệu hộ kinh doanh đang hoạt động tập trung ở 3 nhóm là: bán lẻ (tiệm tạp hóa), ẩm thực (quán cơm, phở, tiệm cà phê...) và bán nông sản. Mỗi ngành có đặc thù riêng có thể cân nhắc để quyết định lên doanh nghiệp, theo bà Chi.
Với tiệm tạp hóa, các hộ kinh doanh cần trả lời câu hỏi muốn gì sau 3-5 năm nữa. Nếu chỉ duy trì là cửa hàng nhỏ của gia đình, không nhất thiết lên công ty. Còn muốn thành chuỗi, bỏ hàng cho các đại lý khác thì cần lập công ty.
Trường hợp lên công ty, chuyên gia khuyến nghị nên theo mô hình công ty TNHH hai thành viên, bởi nếu làm công ty TNHH một thành viên thì lương của chính mình sẽ không thể tính vào chi phí, còn ở mô hình công ty TNHH hai thành viên trở lên, có thể tính lương của chính mình vào chi phí.
Với hàng ăn uống, nguồn gốc nguyên liệu chế biến và vệ sinh an toàn thực phẩm rất quan trọng nên bà Chi khuyến khích lên công ty. "Khi đó, hộ kinh doanh thuận lợi hơn khi xin 2 giấy phép được xem là khó là vệ sinh an toàn thực phẩm, và phòng cháy chữa cháy", bà nói. Chuyên gia này gợi ý chọn mô hình công ty TNHH một thành viên vì với ngành ăn uống thì lương nằm trong phần lãi.
Trong khi đó, hộ kinh doanh nông sản cũng nên cân nhắc theo quy mô hoạt động. "Việc lên công ty siêu nhỏ, hoặc nhỏ chuyên doanh nông sản trong giai đoạn 2025-2026 rất thuận lợi vì đang có nhiều chính sách hỗ trợ ngành này", bà Chi nói.
Theo quy định, hiện tiêu chí của doanh nghiệp siêu nhỏ gồm lượng lao động tham gia bảo hiểm xã hội không quá 10 người và tổng doanh thu năm không quá 3 tỷ đồng. Với kinh doanh nông sản, có thể lập công ty TNHH một thành viên hoặc hai thành viên.
Theo các chuyên gia, nếu các hộ kinh doanh có ý định lên công ty, thời điểm này rất thuận lợi. Chẳng hạn, theo Luật Thuế Thu nhập Doanh nghiệp (sửa đổi) 2025, hộ kinh doanh chuyển đổi thành công ty sẽ được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 2 năm đầu, sau đó được giảm 50% trong 4 năm tiếp theo.
Cùng với đó, nhằm hỗ trợ hộ kinh doanh, Bộ Tài chính, ngành Thuế cho biết đã phối hợp với các hiệp hội, các tổ chức, các nhà cung cấp giải pháp hóa đơn điện tử để cung cấp miễn phí các công cụ, phần mềm kế toán dùng chung, hỗ trợ về thiết bị và chi phí dịch vụ hóa đơn điện tử trong giai đoạn đầu.
