Bác sĩ chuyên khoa 1 Nguyễn Minh Phong, Bệnh viện đa khoa quốc tế Nam Sài Gòn trả lời: Nốt ruồi là một đặc điểm tự nhiên của cơ thể con người. Hầu hết các nốt ruồi đều lành tính, nhưng một số ít lại có thể tiềm ẩn nguy cơ trở thành ung thư da.
Theo dữ liệu từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ung thư tế bào hắc tố là bệnh ác tính phổ biến ở cả nam và nữ. Ung thư tế bào hắc tố là một trong những loại ung thư ác tính nhất trong các loại ung thư da, tỷ lệ tử vong cao nếu phát hiện và điều trị muộn. Việc phát hiện sớm dấu hiệu bất thường của nốt ruồi giúp tăng cơ hội điều trị dứt điểm, tránh biến chứng cũng như di căn.
Nốt ruồi có nguy cơ ung thư da có thể được nhận biết qua kích thước, màu sắc, đường viền và sự biến đổi đặc điểm theo thời gian. Đánh giá dấu hiệu theo quy tắc ABCDE là một phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả để mỗi người có thể thường xuyên tự kiểm tra nốt ruồi của mình.
Nốt ruồi là một đặc điểm tự nhiên của cơ thể con người
ẢNH minh họa: AI
Hầu hết mọi người đều có từ 10 đến 40 nốt ruồi trên cơ thể, xuất hiện từ thời thơ ấu đến tuổi trưởng thành. Nốt ruồi là những đốm nhỏ xuất hiện trên da do sự tập trung của các tế bào hắc tố (Melanocytes), tạo thành nốt màu nâu hoặc đen. Nhiều nguyên nhân đã được đưa ra trong quá trình phát triển của ung thư bao gồm:
Tiếp xúc với tia UV. Ánh nắng mặt trời là tác nhân chủ yếu gây ung thư tế bào hắc tố. Bớt hắc tố bẩm sinh khổng lồ có nguy cơ ung thư tế bào hắc tố trên 5%. Ung thư tế bào hắc tố liên quan đến gen p16 trên chromosome 9p21. Tiền sử gia đình có người bị mắc ung thư da. Loại da 1, 2, 3 có nguy cơ ung thư tế bào hắc tố cao hơn loại da 4, 5, 6. Người da sáng màu có nguy cơ mắc ung thư cao hơn.
Mặc dù phần lớn nốt ruồi là vô hại, nhưng những nốt ruồi mới xuất hiện hoặc có sự thay đổi bất thường lại có thể là dấu hiệu của một số loại ung thư da như ung thư biểu mô tế bào đáy (BCC), ung thư biểu mô tế bào vảy (SCC), ung thư hắc tố bào (melanoma)…
Ung thư hắc tố bào là loại ung thư da nguy hiểm nhất do khả năng tiến triển nhanh và dễ dàng di căn sang các cơ quan khác. Nếu được phát hiện và điều trị kịp thời, tiên lượng điều trị của ung thư hắc tố có thể khả quan. Mặc dù vậy, nếu tế bào ung thư di căn xa hơn, tỷ lệ sống sót sau 5 năm chẩn đoán ung thư hắc tố có thể giảm xuống dưới 35%. Đánh giá tiên lượng bệnh phụ thuộc vào giai đoạn phát hiện bệnh và các yếu tố khác.
Tự kiểm tra nốt ruồi tại nhà bằng quy tắc ABCDE
Quy tắc ABCDE là phương pháp nhận biết ung thư da đơn giản được khuyến nghị bởi Tổ chức Ung thư Da Mỹ (American Academy of Dermatology). Quy tắc này tập trung vào 5 đặc điểm chính của nốt ruồi có nguy cơ ác tính:
Tự kiểm tra nốt ruồi tại nhà bằng quy tắc ABCDE
ẢNH: BSCC
A - Asymmetry (không đối xứng): Nốt ruồi bình thường thường có hình dạng đối xứng. Nếu bạn vẽ một đường tưởng tượng chia đôi nốt ruồi và thấy hai nửa không giống nhau, đây có thể là một dấu hiệu cảnh báo của ung thư da.
B - Border (đường viền): Đường viền của một nốt ruồi lành tính thường đều và rõ ràng. Ngược lại, nốt ruồi ác tính có thể có đường viền không đều, răng cưa, lởm chởm hoặc mờ nhạt.
C - Color (màu sắc): Nốt ruồi bình thường thường có màu sắc đồng đều. Tuy nhiên, nếu nốt ruồi có nhiều màu khác nhau như nâu, đen, rám nắng, hoặc xen kẽ với các màu trắng, xám, đỏ, xanh… Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo nốt ruồi ác tính.
D - Diameter (đường kính): Hầu hết các nốt ruồi lành tính có đường kính nhỏ. Nếu nốt ruồi có đường kính lớn hơn 6 mm (tương đương kích thước đầu tẩy của bút chì), bạn cần được kiểm tra ngay cả khi không có dấu hiệu bất thường nào khác.
E - Evolution (sự tiến triển/thay đổi): Bất kỳ sự thay đổi nào về kích thước, hình dạng, màu sắc, chiều cao của nốt ruồi, hoặc nếu nốt ruồi bắt đầu gây ngứa, chảy máu, đau nhức, cần được kiểm tra ngay lập tức.
"Quy tắc ABCDE chỉ là công cụ sàng lọc ban đầu. Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào theo quy tắc này, hoặc có bất kỳ lo ngại nào về một nốt ruồi mới xuất hiện hay một nốt ruồi hiện có, hãy đến thăm khám bác sĩ da liễu. Chẩn đoán chính xác và kịp thời là yếu tố quan trọng để điều trị ung thư da hiệu quả, vì hầu hết các trường hợp ung thư da đều có thể chữa khỏi nếu được phát hiện sớm", bác sĩ Phong chia sẻ.
