Tuần này, ông Trump thông báo tăng thêm 25% thuế với hàng xuất khẩu của Ấn Độ sang Mỹ, nâng tổng mức thuế lên 50%. Lý do chính là việc Ấn Độ tiếp tục nhập khẩu dầu từ Nga – điều Washington cho rằng đang “tiếp nhiên liệu” cho cỗ máy chiến tranh của Moscow.
Thực tế, việc Ấn Độ mua dầu Nga không vi phạm lệnh trừng phạt, bởi trước đây chính Mỹ và nhóm G7 đã cho phép giao dịch dầu Nga trong phạm vi giá trần để tránh cú sốc nguồn cung toàn cầu. Bộ trưởng Dầu mỏ Ấn Độ Hardeep Singh Puri khẳng định nhập khẩu dầu là để đảm bảo lợi ích cho người tiêu dùng trong nước và góp phần ổn định giá toàn cầu.
Các chuyên gia cảnh báo nếu Ấn Độ ngừng mua dầu Nga, giá dầu có thể vọt lên hơn 200 USD/thùng – gây tác động tiêu cực cho toàn bộ nền kinh tế thế giới, chứ không riêng gì Ấn Độ.
Một bể chứa tại nhà máy lọc dầu do Bharat Petroleum Corp. Ltd. vận hành, tại Mumbai, Ấn Độ, vào thứ sáu, ngày 4 tháng 4 năm 2025.
Vì sao dầu Nga hấp dẫn đến vậy với Ấn Độ?
Trước chiến sự Ukraine, dầu “sour” (hàm lượng lưu huỳnh cao) từ Nga không mấy hấp dẫn với Ấn Độ do khoảng cách vận chuyển xa. Tuy nhiên, khi khách hàng châu Âu giảm mạnh mua dầu Nga, Moscow buộc phải hạ giá sâu, biến nguồn cung này thành “món hời” cho các nhà máy lọc dầu Ấn Độ.
Phần lớn dầu Trung Đông được bán theo hợp đồng dài hạn và giá cố định, trong khi dầu Nga thường bán theo lô giao ngay, cho phép Ấn Độ đàm phán linh hoạt về giá, khối lượng và thời gian giao hàng. Nhiều nhà máy lọc dầu Ấn Độ đã điều chỉnh kỹ thuật để tối ưu chế biến loại dầu này, giúp nâng biên lợi nhuận.
Từ mức trung bình 100.000 thùng/ngày năm 2021, nhập khẩu dầu Nga của Ấn Độ đã tăng gần 18 lần, đạt khoảng 1,8 triệu thùng/ngày vào năm 2025.
Ấn Độ có thể thay thế dầu Nga bằng nguồn nào?
Theo các chuyên gia, việc thay thế hoàn toàn dầu Nga sẽ rất khó khăn và tốn kém. Thị trường dầu Trung Đông ít linh hoạt, còn mua thêm từ Mỹ hay Tây Phi cũng đòi hỏi điều chỉnh kỹ thuật và chi phí vận chuyển cao hơn.
Một kịch bản được đưa ra là nếu Ấn Độ giảm mua dầu Nga, Trung Quốc có thể tăng nhập khẩu thay, nhường lại một phần nguồn dầu Tây Phi cho Ấn Độ. Ngoài ra, một lượng dầu ngọt (low-sulfur) từ Mỹ cũng có thể được đưa vào, dù hiện tại Ấn Độ chỉ nhập khoảng 285.000 thùng/ngày từ quốc gia này.
Dù vậy, nhiều chuyên gia nhận định Mỹ đang cùng lúc gây sức ép với nhiều quốc gia BRICS và điều này có thể phản tác dụng nếu mục tiêu là ổn định thị trường năng lượng.
Thị trường Ấn Độ phản ứng thế nào?
Dù thông tin áp thuế 50% được xem là “tin xấu”, thị trường chứng khoán Ấn Độ gần như không biến động. Chỉ số Nifty 50 và BSE Sensex đều tăng nhẹ 0,1% trong phiên 8/8. Lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm của Ấn Độ cũng giảm nhẹ xuống 6,391%, cho thấy tâm lý nhà đầu tư vẫn khá ổn định.
Các nhà phân tích cho rằng quy mô hàng xuất khẩu Ấn Độ sang Mỹ chỉ chiếm khoảng 2% tổng kim ngạch, nên tác động trực tiếp là hạn chế. Tuy nhiên, về dài hạn, áp lực từ thuế quan và chi phí năng lượng cao có thể tạo gánh nặng lớn hơn cho nền kinh tế.
