Rạng sáng thứ Bảy tuần qua, một vệ tinh quét qua thành phố Mandalay, Myanmar, khu vực gần tâm chấn trận động đất mạnh 7,7 độ Richter. Là đô thị lớn thứ hai của Myanmar, Mandalay bị tàn phá nghiêm trọng, và nhiệm vụ của vệ tinh là chụp ảnh, kết hợp với công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), để có thể giúp các tổ chức cứu trợ nhanh chóng đánh giá có bao nhiêu tòa nhà đã sụp đổ hoặc bị hư hại nặng nề và nơi nào cần người cứu trợ nhất.
Nhân viên cứu hộ tiến hành tìm kiếm và cứu nạn tại các tòa nhà bị hư hại sau trận động đất ở Mandalay, Myanma ngày 31/3. (Ảnh: Tân Hoa Xã, AP)
Mục tiêu của hệ thống này là xác định có bao nhiêu tòa nhà sụp đổ hoặc bị hư hại nặng, cũng như khoanh vùng những khu vực cần được tiếp cận khẩn cấp nhất. Tuy nhiên, việc thu thập dữ liệu không suôn sẻ ngay từ đầu. “Thách thức lớn nhất lần này là mây che phủ,” Juan Lavista Ferres, nhà khoa học dữ liệu trưởng của Microsoft, chia sẻ. “Công nghệ này không thể nhìn xuyên qua mây.”
Sau vài giờ chờ đợi, khi bầu trời dần quang đãng, một vệ tinh khác của công ty Planet Labs (San Francisco) chụp được những hình ảnh cần thiết và gửi về phòng thí nghiệm AI for Good của Microsoft. Đến lúc dữ liệu được tiếp nhận, tại trụ sở Microsoft ở Redmond, Washington, đã là 11 giờ đêm thứ Sáu. Một nhóm chuyên gia sẵn sàng xử lý ngay lập tức.
Không xa lạ với các nhiệm vụ đánh giá thiệt hại bằng AI, phòng thí nghiệm này từng tham gia theo dõi lũ lụt thảm khốc ở Libya năm 2023 và các vụ cháy rừng tại Los Angeles năm nay. Tuy nhiên, thay vì áp dụng một mô hình AI thị giác máy tính tiêu chuẩn, nhóm nghiên cứu phải phát triển một phiên bản tùy chỉnh dành riêng cho Mandalay.
Nhân viên cứu hộ quan sát một tòa nhà bị sập trước khi tiến hành hoạt động tìm kiếm và cứu nạn sau trận động đất tại Mandalay, Myanmar vào ngày 30/3. (Ảnh: Tân Hoa Xã, AP)
“Trái Đất rất đa dạng, thiên tai cũng vậy, và hình ảnh vệ tinh chúng tôi thu thập không phải lúc nào cũng giống nhau,” Lavista Ferres giải thích. Ông cho biết, trong khi các đám cháy thường lan theo những quy luật dễ dự đoán, thì động đất có thể tàn phá toàn bộ thành phố, khiến việc xác định ngay lập tức khu vực cần cứu trợ trở nên phức tạp hơn.
Kết quả phân tích của AI cho thấy 515 tòa nhà tại Mandalay bị hư hại từ 80% đến 100%, trong khi 1.524 tòa nhà khác chịu tổn thất từ 20% đến 80%. Con số này không chỉ phản ánh mức độ tàn phá, mà quan trọng hơn, còn giúp đội cứu trợ xác định chính xác nơi cần ưu tiên.
Microsoft lưu ý rằng những dữ liệu này chỉ mang tính sơ bộ và cần được xác minh thực tế. Tuy nhiên, trong thời gian chờ đợi, công ty chia sẻ kết quả với các tổ chức cứu trợ như Hội Chữ thập đỏ để hỗ trợ hoạt động khẩn cấp.
Theo Planet Labs, kể từ sau trận động đất, hệ thống 15 vệ tinh của họ đã chụp ảnh khoảng một chục địa điểm tại Myanmar và Thái Lan, cung cấp dữ liệu quan trọng giúp các đội cứu hộ triển khai nhanh chóng và hiệu quả hơn.
