Adidas mới đây đã gửi lời xin lỗi tới cộng đồng Oaxaca (Mexico) sau khi Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum lên tiếng phản đối việc hãng ra mắt mẫu giày bị cho là sao chép thiết kế dép huarache (dép truyền thống của Mexico) mà không xin phép.
Trước đó, Thống đốc bang Oaxaca Salomon Jara Cruz đã gửi thư chỉ trích Adidas, khẳng định “lấy cảm hứng sáng tạo” không thể là lý do hợp pháp để khai thác giá trị văn hoá mang bản sắc cộng đồng.
Tổng thống Claudia Sheinbaum cũng cho biết chính phủ Mexico đang xem xét các biện pháp pháp lý nhằm bảo vệ quyền lợi của người bản địa trước tình trạng các thiết kế truyền thống bị doanh nghiệp lớn khai thác thương mại.
Mẫu giày Oaxaca slip-on của Adidas có thiết kế giống với dép huarache (Ảnh: Especial).
Mẫu giày “Oaxaca slip-on” có phần đế sneaker màu đen kết hợp lớp da đan đặc trưng, được lấy cảm hứng từ dép huarache - loại dép xuất phát từ làng Villa Hidalgo, di sản lâu đời của Oaxaca.
Trước làn sóng phản đối, Adidas cùng nhà thiết kế Willy Chavarria, người Mỹ gốc Mexico, đã công khai xin lỗi vì đã sao chép thiết kế, đồng thời cam kết hợp tác với cộng đồng Yalálag “trên tinh thần đối thoại tôn trọng, nhằm tôn vinh di sản văn hóa”. Chavarria thừa nhận mẫu giày này “không phản ánh đúng tinh thần hợp tác và sự tôn trọng dành cho cộng đồng bản địa”.
Sự việc xảy ra chỉ ít lâu sau khi thương hiệu xa xỉ Prada vướng tranh cãi tại Ấn Độ hồi tháng 6 vừa qua. Tại tuần lễ thời trang Milan xuân hè 2026, Prada trình diễn mẫu dép da hở mũi, quai đan lát gần như giống hệt dép Kolhapuri truyền thống của Ấn Độ, khiến dư luận quốc gia này phẫn nộ.
Dép Kolhapuri xuất hiện từ thế kỷ XII, được xem là biểu tượng văn hoá Ấn Độ. Việc Prada không ghi nhận nguồn gốc thiết kế gắn liền với thành phố Kolhapur (bang Maharashtra, Ấn Độ) dẫn đến cáo buộc chiếm dụng văn hoá. Đặc biệt, mức giá 844 USD/đôi dép Prada càng gây bức xúc khi so với dép Kolhapuri chính gốc chỉ khoảng 12 USD.
Trước sức ép, ông Lorenzo Bertelli - Giám đốc phụ trách trách nhiệm xã hội doanh nghiệp, đồng thời là con trai chủ sở hữu Prada - đã thừa nhận lấy cảm hứng từ di sản Ấn Độ và khẳng định sẵn sàng hợp tác với nghệ nhân địa phương để tôn vinh tay nghề và giá trị truyền thống. Prada cũng cho biết sản phẩm mới chỉ dừng ở bản phác thảo và chưa chắc sẽ được thương mại hóa.
Tuy nhiên, phản ứng dư luận vẫn gay gắt. Hiệp hội đại diện 3.000 nghệ nhân làm dép Kolhapuri lên tiếng bày tỏ thất vọng vì công sức của họ không được ghi nhận xứng đáng.
Ông Sambhaji Chhatrapati, thành viên hoàng tộc Kolhapur, cũng cho rằng di sản địa phương đang bị xem nhẹ. Dẫu vậy, một số nghệ nhân tại Kolhapur lại nhìn nhận tích cực hơn, cho rằng sự xuất hiện của dép Kolhapuri trên sàn diễn quốc tế cũng là một hình thức ghi nhận giá trị truyền thống.
