Việt Nam đang nằm trong nhóm các quốc gia có tỷ lệ người dùng truy cập và xem nội dung lậu cao nhất toàn cầu, theo các khảo sát mới nhất được công bố tại Hội thảo "Tăng cường hợp tác quốc tế trong bảo vệ bản quyền nội dung số" tổ chức sáng 5/8 tại Hà Nội.
Thực trạng này không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành công nghiệp nội dung số trong nước mà còn đặt ra những thách thức lớn về bảo mật, tài chính và pháp lý.
80% vi phạm xảy ra trên nền tảng số
Ông Matthew Cheetham – Tổng Giám đốc Liên minh Chống Vi phạm Bản quyền (CAP) và Hiệp hội Công nghiệp Video Châu Á (AVIA) chia sẻ: “Việt Nam hiện đang đứng đầu khu vực châu Á – Thái Bình Dương về tỷ lệ vi phạm bản quyền nội dung số. Riêng trong năm 2022, Việt Nam đã thiệt hại khoảng 348 triệu USD chỉ riêng trong 3 lĩnh vực, truyền hình, phim và nhạc số”.
Ông Nguyễn Ngọc Hân - CEO Thủ Đô Multimedia cho biết, 80% hành vi vi phạm bản quyền xảy ra trên các nền tảng số, trong đó nổi bật là việc người dùng truy cập và xem phim, chương trình thể thao, ca nhạc từ các website phát lậu.
Tình trạng này không chỉ khiến doanh thu của các nhà sản xuất nội dung bị ảnh hưởng nghiêm trọng, mà còn làm suy giảm nguồn thu thuế của Nhà nước, đồng thời tiếp tay cho những hành vi vi phạm xuyên biên giới.
Các khảo sát của CAP và AVIA chỉ ra rằng, tỷ lệ người Việt Nam xem các nội dung lậu đang ở mức “đáng báo động”, vượt xa nhiều nước trong khu vực.
Nguy hiểm hơn, hành vi này không chỉ khiến các nhà sáng tạo nội dung thiệt hại, mà còn đe dọa chính người dùng. Những website phát tán nội dung lậu thường chứa mã độc, quảng cáo độc hại và các hình thức lừa đảo tinh vi, đặc biệt nhằm vào đối tượng người dùng trẻ vốn là nhóm sử dụng Internet nhiều nhất.
Việc người dùng truy cập vào các nền tảng lậu đồng nghĩa với việc đặt bản thân vào nguy cơ bị đánh cắp dữ liệu cá nhân, bị dẫn dụ đến các trang web giả mạo, hoặc thậm chí trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo tài chính.
Tìm lối ra từ hợp tác công nghệ và chính sách
Để giải quyết vấn đề, các chuyên gia cho rằng cần áp dụng tổng thể nhiều giải pháp, từ việc chặn website vi phạm bản quyền (site blocking) cho đến triển khai các công nghệ bảo vệ nội dung tiên tiến, đồng thời đẩy mạnh giáo dục nhận thức cộng đồng.
Minh chứng từ Indonesia, Singapore hay Malaysia cho thấy, quy trình site blocking bài bản, phối hợp chặt chẽ giữa các nhà mạng và cơ quan quản lý, cùng công nghệ xử lý linh hoạt, đã giúp giảm mạnh lượng truy cập vào các nền tảng lậu, từ đó thúc đẩy sự tăng trưởng của dịch vụ hợp pháp.
Tại Việt Nam, một số đơn vị tiên phong như TV360, FPT Play, VTVcab ON, đã áp dụng giải pháp Sigma Multi-DRM tích hợp công cụ giám sát AI SAO, giúp tăng cường khả năng ngăn chặn truy cập bất hợp pháp, nhận diện hành vi vi phạm ngay từ gốc.
Công nghệ này cũng có khả năng phát hiện truy cập qua VPN, giả mạo IP – vốn là thủ thuật phổ biến để vượt qua rào chắn địa lý.
Dù các công cụ công nghệ có phát triển đến đâu, người dùng vẫn đóng vai trò quyết định. Nếu người xem tiếp tục thờ ơ và ưu tiên các nguồn lậu chỉ vì "miễn phí", thì mọi nỗ lực từ phía doanh nghiệp, nhà nước hay quốc tế đều chỉ như "muối bỏ bể".
Chuyển đổi hành vi từ tiêu dùng nội dung lậu sang sử dụng dịch vụ hợp pháp không chỉ là trách nhiệm đạo đức, mà còn là bảo vệ chính mình và nền kinh tế sáng tạo của quốc gia.
