Nhóm khoa học gia từ Viện Nghiên cứu Tác động khí hậu Potsdam (PIK - Đức) và Đại học BOKU (Áo) đã lập nên bản đồ chi tiết đầu tiên phản ánh ranh giới nguy hiểm mà một số nơi trên Trái Đất đã vượt qua, gọi là "tính toàn vẹn chức năng sinh quyển".
Theo SciTech Daily, bản đồ này cho thấy 60% diện tích đất liền trên Trái Đất đã không còn trong phạm vi hoạt động an toàn, với 38% rơi vào nhóm rủi ro cao.
Một phần lớn đất đai trên Trái Đất không còn nằm trong "vùng an toàn" - Ảnh minh họa: SCITECH DAILY
Tính toàn vẹn chức năng của sinh quyển mô tả khả năng của thế giới thực vật trong việc điều hòa sự ổn định của hệ thống Trái Đất.
Để làm được điều này, thảm thực vật phải tạo ra đủ năng lượng thông qua quá trình quang hợp để duy trì sự tuần hoàn của carbon, nước và nitơ, vốn là nền tảng của các hệ sinh thái và các quá trình liên kết của chúng, ngay cả trong điều kiện bị con người tác động mạnh mẽ.
Tính toàn vẹn này là một trong những yếu tố trung tâm trong khuôn khổ gọi là "Ranh giới hành tinh", bao gồm các điều kiện cần để tạo nên một không gian sinh tồn an toàn cho nhân loại.
Điều này có nghĩa là 60% đất liền trên hành tinh của chúng ta đã rơi ra khỏi "vùng an toàn", khiến cư dân sống ở đó gặp nhiều hiểm họa.
Nghiên cứu này đã xem xét dữ liệu kể từ năm 1600, bao gồm nhiều chi tiết liên quan đến sự thay đổi khí hậu và cách sử dụng đất của con người.
Ngoài các chỉ số liên quan đến tính toàn vẹn sinh quyển, họ cũng xét đến các tài liệu đã biết về "ngưỡng tới hạn", từ đó phân chia các khu vực dựa trên giới hạn chịu đựng của hệ sinh thái địa phương.
Bản đồ này phân chia các khu vực trên thế giới thành 3 trạng thái: Không gian vận hành an toàn, Vùng rủi ro gia tăng hoặc Vùng rủi ro cao.
Mô hình họ lập ra cũng cho thấy cho thấy những diễn biến đáng lo ngại đã bắt đầu từ năm 1600 ở vùng vĩ độ trung bình.
Đến năm 1900, tỉ lệ diện tích đất toàn cầu có những thay đổi về hệ sinh thái vượt ra ngoài vùng an toàn đã ở mức 37%, với 14% nằm ở Vùng rủi ro cao.
Tỉ lệ đã tăng lên 60% và 38% hiện nay là lời cảnh báo rõ ràng cho nhân loại.
Theo các tác giả, công nghiệp hóa gây ra những thiệt hại; việc sử dụng đất đã ảnh hưởng đến trạng thái của hệ thống Trái Đất sớm hơn nhiều so với sự nóng lên của khí hậu.
Hiện tại, ranh giới sinh quyển này đã bị phá vỡ ở phần lớn các nơi có người sống - chủ yếu ở châu Âu, châu Á và Bắc Mỹ - cũng là những nơi đã trải qua quá trình chuyển đổi đất đai mạnh mẽ.
Nhóm nghiên cứu gọi đó là sự "vi phạm ranh giới hành tinh".
