Theo báo cáo Code the Future – Lập trình tương lai do Anphabe công bố hồi cuối tháng 11 thì trong năm 2025, có 44% doanh nghiệp xem tinh gọn, tái cấu trúc là mục tiêu. Tinh gọn không còn là lựa chọn mà là phản xạ để sinh tồn.
Báo cáo dựa trên chuỗi khảo sát trực tuyến thực hiện từ tháng 4 đến tháng 10.2025 với hơn 73.000 người đi làm và phỏng vấn chuyên sâu hơn 560 lãnh đạo, quản lý nhân sự đại diện cho 18 nhóm ngành chủ lực.
Anphabe là đơn vị thực hiện khảo sát và nghiên cứu thị trường lao động tại Việt Nam, đồng thời xếp hạng 100 nơi làm việc tốt nhất Việt Nam liên tục 12 năm qua.
Tinh gọn giúp tổ chức thích nghi và vươn xa
Theo Anphabe, so với năm 2024, tỷ lệ doanh nghiệp thuộc nhóm tăng trưởng âm giảm đáng kể, từ 15% xuống chỉ còn 8%. Ngược lại, 2 nhóm tăng trưởng ổn định và tăng trưởng cao ghi nhận sự gia tăng rõ rệt. Đây là tín hiệu của "hệ điều hành" doanh nghiệp ngày càng mượt mà và bứt tốc hơn.
Khi hệ điều hành tăng trưởng khởi động lại theo hướng tích cực, một xu hướng mới được kích hoạt giúp doanh nghiệp sống sót trong thời đại AI, đó là: tinh gọn.
Trong cuộc đua tinh gọn thế hệ mới, 44% doanh nghiệp xem chuyển đổi tinh gọn là ưu tiên hàng đầu giai đoạn 2025 - 2026.
Tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp Việt Nam năm 2024 và năm 2025
ẢNH: ANPHABE
Tại Việt Nam, có tới 76% doanh nghiệp đã, đang hoặc sẽ triển khai chiến lược tinh gọn. Trong đó, 26% đã hoàn thành, 35% đang triển khai dưới nhiều hình thức và 15% có kế hoạch thực hiện trong 12 tháng tới.
"Tinh gọn không còn là cắt giảm để sống sót, mà trở thành bản năng tiến hóa, phản xạ sinh tồn giúp tổ chức thích nghi và vươn xa. Chúng ta đang ở trong một thế giới luôn thay đổi và chuyển mình, một hệ sinh thái đầy cạnh tranh. Tổ chức nào không tinh gọn đủ nhanh và đủ sâu sớm muộn cũng sẽ bị đào thải khỏi vòng tiến hóa", bà Thanh Nguyễn, Giám đốc Điều hành và Truyền cảm hứng hạnh phúc tại Anphabe, chia sẻ.
Doanh nghiệp của bạn đang ở đâu?
Theo Anphabe, để tinh gọn, doanh nghiệp nào cũng sẽ trải qua các giai đoạn "tiến hóa" để bắt kịp với thị trường. 4 cấp độ tiến hóa của doanh nghiệp gồm:
- Cắt giảm để tồn tại (Lean for cost): Trước biến động, doanh nghiệp buộc phải co lại để sống sót: cắt chi phí, giảm nhân lực, thu hẹp mọi thứ… chỉ để giữ hơi thở trong ngắn hạn.
- Tinh giản để nhanh hơn (Lean for efficiency): Khi đã ổn định hơn, doanh nghiệp tinh gọn bằng cách chuẩn hóa quy trình, tối ưu vận hành bằng công cụ và hệ thống để vận hành nhanh và hiệu quả hơn.
- Tăng năng lực để tự vận hành (Lean for capability): Ở cấp độ này, trọng tâm chuyển từ "cắt" sang "tăng": tăng kỹ năng, quyền chủ động và khả năng học hỏi. Ít người hơn nhưng mỗi người lao động cần phải mạnh mẽ hơn, tạo ra nhiều giá trị hơn.
- Thiết kế lại để phát triển bền vững (Lean for reinvention): Lúc này, tinh gọn không chỉ là hành động hay xu hướng mà trở thành DNA của tổ chức, doanh nghiệp. Doanh nghiệp có khả năng tái cấu trúc và liên tục làm mới mô hình kinh doanh lẫn chiến lược vận hành, chủ động thích nghi với mọi thay đổi.
Công ty cắt giảm nhân sự để tinh gọn bộ máy
ẢNH MINH HỌA AI
Đến năm 2025, phần lớn doanh nghiệp Việt đang vận hành ở cấp độ 2 và 3. Một số ít doanh nghiệp tiên phong đã vươn tới cấp độ 4. Trong khi đó, nhóm 8% doanh nghiệp tăng trưởng âm vẫn phải tiếp tục cắt để tồn tại (cấp độ 1).
Chỉ khi doanh nghiệp chuyển từ tinh gọn thụ động sang chủ động một cách liên tục, họ mới thực sự có thể tồn tại và phát triển bền vững. Để đạt được điều này, cần một khung tư duy chặt chẽ, logic. Tư duy ở đây không chỉ về mặt chiến lược, chính sách mà cần trở thành tư duy hành động.
Tuy nhiên, khi đối chiếu doanh nghiệp trên "hệ điều hành tinh gọn", mỗi tổ chức sẽ bộc lộ một mức độ tiến hóa riêng. Cụ thể, chỉ 30% doanh nghiệp vận hành nhịp nhàng, 70% doanh nghiệp còn lại vẫn đang loay hoay, lệch pha giữa phần cứng và phần mềm, giữa lý thuyết và hành động.
Những con số này cho thấy, dù đã thực thi xong chiến lược tinh gọn nhưng chưa có nhiều tổ chức thật sự vận hành tinh gọn được. Vấn đề không chỉ ở chiến lược hay công cụ, mà nằm ở cách hệ thống vận hành và con người tương tác.
