14 điểm cơ sở lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ: Kỳ 6 -

Vừa chạy xuồng vừa sửa máy

Đảo Long Châu Đông thuộc quần đảo Long Châu. Nhìn trên bản đồ, khu vực này có 6 khối đá đứng cạnh nhau, cách đảo Long Châu (lớn) hơn 5 km về phía đông.

14 điểm cơ sở lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ: Kỳ 6 - Bí ẩn Long Châu Đông, điểm A16- Ảnh 2. — Ca nô cao tốc của Đồn biên phòng Cát Bà tuần tra trên vùng biển Long Châu

Do đảo Long Châu không có người dân sinh sống, không có tuyến vận chuyển thông thường, cấm các hoạt động du lịch - dịch vụ… nên ngay việc ra đảo Long Châu (lớn) cũng rất khó khăn, chưa nói đến chuyện ra các đảo thuộc quần đảo.

14 điểm cơ sở lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ: Kỳ 6 - Bí ẩn Long Châu Đông, điểm A16- Ảnh 3. — Đảo Long Châu (lớn) nhìn từ trên cao, trên cùng bên phải là đảo Long Châu Đông - điểm cơ sở A16

Đầu tháng 9.2025, sau nhiều lần hoãn đi hoãn lại, chúng tôi cũng được thông báo "thời tiết tốt, dễ tiếp cận Long Châu Đông" và bay từ TP.HCM ra Nội Bài, chuyển sang xe khách tiếp tục di chuyển xuống Cát Bà, Cát Hải.

14 điểm cơ sở lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ: Kỳ 6 - Bí ẩn Long Châu Đông, điểm A16- Ảnh 4. — Tàu vận tải nước ngoài di chuyển trong lãnh hải Việt Nam, gần đảo Long Châu Đông - điểm A16

Mặc dù có sự chỉ đạo của Bộ Tư lệnh Bộ đội biên phòng, nhưng do quân số - phương tiện đang phải trực tăng cường, nên trung tá Phan Đức Long (Đồn trưởng Đồn biên phòng Cát Bà) tìm mọi cách, kiếm xuồng đưa tôi ra điểm A16, nhưng không được.

Rất may là thời điểm này, thiếu tá quân nhân chuyên nghiệp Nguyễn Ngọc Tân (Biên phòng cửa khẩu cảng Hải Phòng) đang nghỉ tranh thủ ở Cát Bà, đã mượn được chiếc xuồng nhỏ của người dân, tình nguyện chở tôi.

14 điểm cơ sở lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ: Kỳ 6 - Bí ẩn Long Châu Đông, điểm A16- Ảnh 5. — Nhìn từ trên điểm cao đảo Long Châu Đông xuống bờ đá phía đông đảo

Thiếu tá Tân nguyên là nhân viên tổ công tác Long Châu (thuộc Đồn biên phòng Cát Bà), đã có rất nhiều năm công tác gắn bó với quần đảo, nên rất thông thuộc địa hình, luồng lạch và chỉ muốn ở lại công tác Long Châu, nhưng lại bị chuyển về Đồn biên phòng cửa khẩu cảng Hải Phòng, theo quy định về thời gian công tác.

Buổi sáng, thiếu tá Tân chạy xuồng từ cảng Trân Châu vòng qua vịnh Cát Bà đón tôi ở bến tàu cao tốc gần bãi tắm Cát Cò 3 và thẳng hướng đông nam ra quần đảo Long Châu. Do chiếc xuồng gặp sự cố, nên quãng đường gần 20 km phải chạy gần 3 tiếng đồng hồ, và buổi trưa phải vào đảo Long Châu lớn để sửa máy.

14 điểm cơ sở lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ: Kỳ 6 - Bí ẩn Long Châu Đông, điểm A16- Ảnh 6. — Những bụi cây gai hiếm hoi mọc trên đảo Long Châu Đông

Trò chuyện với các ngư dân chuyên đánh bắt trên vùng biển Long Châu và các cán bộ biên phòng, tôi được biết đảo Long Châu Đông được người dân gọi là đảo dê, do có một số con dê được nuôi trên đảo.

Mọi người cũng khẳng định trên đảo không có mốc định hướng điểm cơ sở và việc Chính phủ công bố đường cơ sở tính chiều rộng lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ, trong đó đảo Long Châu Đông (đảo dê) là điểm cơ sở A16, cũng chưa được thông tin đến địa phương.

Hải đăng Long Châu được người Pháp xây dựng, đưa vào hoạt động từ năm 1894. Ngày 15.5.1955, ta tiếp quản và đảm bảo hoạt động cho đến nay. Do vị trí đặc biệt, nên Long Châu chỉ có công nhân hải đăng và 1 tổ công tác của Bộ đội biên phòng Hải Phòng đóng quân. Không duy trì tham quan du lịch trên đảo.

14 điểm cơ sở lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ: Kỳ 6 - Bí ẩn Long Châu Đông, điểm A16- Ảnh 7. — Hải đăng Long Châu trên đảo Long Châu (lớn), phía trái ngoài xa là đảo Long Châu Đông - điểm A16 đường cơ sở lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ

Trên đảo Long Châu (lớn), vẫn còn phần mộ của ông Võ Bách (công nhân hải đăng Long Châu thời Pháp, mất ngày 28.3.1936) và 6 ngôi mộ khác của ngư dân.

Ông Đồng Trung Kiên (Tổng giám đốc Tổng công ty bảo đảm an toàn hàng hải Việt Nam, Bộ Xây dựng) cho biết: ngày 15.5.1955, chỉ 2 ngày sau khi tiếp quản TP.Hải Phòng, cán bộ công nhân "Ty Hoa Đăng" (Hoa tiêu và Hải đăng, là tiền thân của Bảo đảm Hàng hải Việt Nam) đã tiếp quản đèn biển Long Châu từ người Pháp, và dựa vào những người quản đăng (cũ) để phục hồi hệ thống đèn biển.

14 điểm cơ sở lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ: Kỳ 6 - Bí ẩn Long Châu Đông, điểm A16- Ảnh 8. — Vết phá của tên lửa trong chiến tranh phá hoại miền Bắc, vẫn còn lưu giữ trên trụ đèn biển Long Châu

Thời kỳ chống chiến tranh phá hoại của Mỹ ra miền Bắc (1965 - 1973), đèn biển Long Châu là mục tiêu đánh phá ác liệt. Với khẩu hiệu "Còn người, còn đảo, trái tim còn đập, đèn còn sáng", lực lượng tự vệ của Bảo đảm hàng hải Việt Nam trên đảo Long Châu đã chiến đấu 238 trận, đánh trả máy bay - tàu chiến Mỹ.

Và năm 1985, trạm đèn Long Châu được phong danh hiệu Anh hùng Lao động.

Ở trụ đèn biển Long Châu bây giờ, vẫn còn nguyên vết phá của tên lửa Mỹ. Ngay sân trước trạm hải đăng là ngôi mộ của liệt sĩ Cao Quang Viên, hy sinh năm 1967, trong khi làm nhiệm vụ trực đèn.

Trên đảo, hệ thống trận địa, hầm hào công sự, phòng thủ đảo vẫn được giữ nguyên vẹn và các hầm ngầm tránh trú nằm lặng lẽ ven con đường bê tông lên trạm, cây cỏ dại phủ lấp vết bom đạn xa xưa…

Mốc định hướng không ai biết

Đầu giờ chiều, chúng tôi sửa xong chiếc xuồng máy và chạy từ đảo Long Châu (lớn) sang Long Châu Đông. Gọi là đảo, nhưng khu này có đến 6 khối đá giống như 6 đảo nhỏ đứng cạnh nhau. Sau khi chạy quanh khu vực quan sát, tôi quyết định trèo lên khối đá lớn nhất, cao nhất ở giữa, để có thể nhìn xuống tìm cột mốc định hướng.

Thiếu tá Tân tìm được vị trí ghé mũi tốt nhất, lựa con sóng lao vào cho tôi nhảy lên bờ đá, sau đó nhanh chóng lùi xuồng ra xa, không để sóng ập vào đánh vỡ xuồng. Anh Tân cũng là người quan sát, chỉ đường từ xa cho tôi.

14 điểm cơ sở lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ: Kỳ 6 - Bí ẩn Long Châu Đông, điểm A16- Ảnh 9. — Từ trên điểm cao nhất, nhìn toàn cảnh Long Châu Đông về phía tây bắc

Đảo Long Châu Đông có chiều dài ước tính hơn 540 m, chỗ rộng nhất khoảng 215 m, độ cao khoảng 70 - 100 m so với mực nước biển. Đảo được hình thành từ các khối đá xếp chồng lên nhau. Giữa các khe đá có nhiều phân chim lưu cữu bao năm, là nơi sinh sống của các bụi cây gai và cây phong ba tán thấp.

14 điểm cơ sở lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ: Kỳ 6 - Bí ẩn Long Châu Đông, điểm A16- Ảnh 10. — Mốc tọa độ mới được làm, vẫn còn nguyên khung gỗ xung quanh, đặt ở phía nam đảo Long Châu Đông

Việc di chuyển lên điểm cao nhất của đảo cực kỳ khó khăn, do cây gai tua tủa đâm vào người sắc lẹm. Đường đi không có, phải men theo các bờ đá, bíu tay tìm đường nhích lên. Dọc đường đi, có rất nhiều tảng đá liên kết yếu, lở gãy và rơi xuống mặt biển sâu hun hút.

Thiếu tá Tân lái xuồng chạy vòng quanh dưới mặt biển theo dõi, chỉ hướng đi cho tôi, chốc chốc lại quát to: "Cẩn thận rắn lục".

14 điểm cơ sở lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ: Kỳ 6 - Bí ẩn Long Châu Đông, điểm A16- Ảnh 11. — PV Thanh Niên bên mốc tọa độ trên đảo Long Châu Đông

Sau hơn 1 tiếng đồng hồ đánh vật với đá sắc nhọn, cây gai đâm tua tủa, tôi cũng lên được đỉnh núi và quan sát, phát hiện 2 mốc định hướng làm bằng xi măng ở phía bắc và nam của đảo.

Lại tìm cách bò xuống phía nam, tiếp cận mốc tọa độ và nhận thấy mốc này có thể mới thiết lập. Màu xi măng trắng còn rất mới và khuôn gỗ vẫn bám nguyên vẹn xung quanh. Trên bề mặt xi măng hình vuông chỉ có vật đánh dấu làm bằng chất liệu sứ, ghi dòng chữ "BTN&MT. Điểm tọa độ".

14 điểm cơ sở lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ: Kỳ 6 - Bí ẩn Long Châu Đông, điểm A16- Ảnh 12. — Mốc định hướng điểm cơ sở tính chiều rộng lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ, đặt ở phía bắc đảo Long Châu Đông

Ở điểm mốc phía bắc đảo, tôi lại phải nhảy xuống xuồng, chạy qua khu vực ước tính và tìm bờ đá, ghé mũi xuồng nhảy lên, bò trên đá tìm kiếm. Sau khoảng 30 phút dõ dẫm, cũng phát hiện mốc định hướng điểm cơ sở A16 nằm ở tảng đá lớn gần mép nước.

Mốc này cũng hình chữ nhật, có vật đánh dấu tọa độ làm bằng sứ ở giữa. Phía trên ghi dòng chữ "Mốc định hướng". Phía dưới ghi "ĐH-A181". Mốc này được làm từ lâu, vết xi măng đã cũ và phía dưới bên phải bị vỡ góc.

14 điểm cơ sở lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ: Kỳ 6 - Bí ẩn Long Châu Đông, điểm A16- Ảnh 13. — PV Thanh Niên bên mốc định hướng điểm cơ sở lãnh hải trên đảo Long Châu Đông

Hải trình từ đảo Long Châu Đông về lại cảng Trân Châu (đảo Cát Bà, đặc khu Cát Hải), thiếu tá Tân dừng xuồng lên thăm tàu BP 02-12-01 của Hải đội 2 Bộ đội biên phòng TP.Hải Phòng đang trực bảo vệ chủ quyền, chống khai thác hải sản bất hợp pháp (IUU) trên vùng biển Long Châu.

Các cán bộ biên phòng khi biết chuyện tôi đi tìm mốc định hướng A16, đã rất ngạc nhiên. Họ không ngờ trên đảo lại có điểm mốc như vậy và tất nhiên, càng không biết ai cắm, cắm khi nào…

14 điểm cơ sở lãnh hải Việt Nam trên vịnh Bắc bộ: Kỳ 6 - Bí ẩn Long Châu Đông, điểm A16- Ảnh 14. — Tàu BP 02-12-01 của Hải đội 2 Bộ đội biên phòng TP.Hải Phòng trực trên vùng biển Long Châu

Đặc biệt, khi tôi về lại bờ, một số cán bộ công tác trong ngành quản lý bảo vệ biển đảo, biên giới - địa giới… liên tục hỏi xin các hình ảnh điểm mốc tọa độ, mốc định hướng, mốc xác định điểm cơ sở mà tôi đã ghi được, để… đưa vào tài liệu lưu trữ. Khi tôi hỏi: "Các anh ra đấy chưa?" nhưng chỉ nhận được sự im lặng…