Trong hai năm gần đây, giới trẻ Trung Quốc ở các thành phố lớn đã có một sở thích mới: Đến các vùng quê để mua sắm. Không chỉ vậy, MXH Toutiao (Trung Quốc) nhiều chợ tỉnh còn trở nên phổ biến trên mạng xã hội. Ví dụ như chợ lớn Sa Hà ở vùng ngoại ô Bắc Kinh: "Không có sinh viên đại học nào ở Bắc Kinh không biết đến".
Sau khi phỏng vấn 6 người trẻ tuổi đam mê đi chợ, kết quả cho thấy: Có sinh viên đại học dậy sớm hơn lớp học buổi sáng để có thể ăn no với 30 nhân dân tệ (khoảng 100 nghìn đồng) tại chợ; có người đi chợ mỗi tuần để tích trữ thức ăn, giới trẻ gen Z thích thú đi các chợ khắp nơi trên cả nước,... và nhìn chung đi chợ đã trở thành xu hướng mới của người trẻ thay vì tìm đến các trung tâm thương mại sầm uất.
01
Giới trẻ say mê đi chợ
Ở mỗi thành phố, các thị trấn đều có thể tìm thấy chợ.
Vào sáng sớm thứ Tư lúc 6 giờ, trời Bắc Kinh vẫn chưa sáng, Diệp Tử - sinh viên năm ba đã ra khỏi giường một cách nhẹ nhàng, nhanh chóng vệ sinh cá nhân, rời ký túc xá và vội vã lên chuyến xe buýt sớm đến vùng ngoại ô.
Sau một giờ rưỡi trên xe buýt, đến khu vực ngoại ô Xương Bình. Khi xuống xe, xung quanh đã là biển người: Những người lao động nhập cư mặc đồ giản dị, người già mang theo túi dệt,... cũng như sinh viên đại học cùng lứa tuổi với Diệp Tử, những người mới tốt nghiệp và đang đi làm cũng không ít.
Lẫn trong dòng người đi bộ khoảng 15 phút, Diệp Tử cũng đến khu chợ nổi tiếng trên mạng xã hội - chợ lớn Sa Hà (Shahe). Nghe nói, mọi sinh viên đại học ở Bắc Kinh đều biết đến chợ Sa Hà. Nơi đây mở cửa hàng tuần vào thứ Tư, thứ Năm và thứ Bảy, từ 7 giờ sáng đến 5 giờ chiều.
Đi chợ mỗi tuần đã trở thành thói quen của Diệp Tử: "Nơi này quá sôi động. Vào ngày buổi sáng có ít người hơn, hàng hóa đầy đủ và tươi mới nhất. Tôi thường đến vào thứ Tư khi không có lớp buổi sáng, dậy sớm, ở đây đi chơi hai ba giờ cũng không hết". Chợ có đủ thứ, từ rau củ quả tươi, thực phẩm giải trí, đồ dùng sinh hoạt, quần áo giày mũ, đến đồ cổ tranh ảnh,...
Giá cả phải chăng, hoa quả còn có thể thử miễn phí
Diệp Tử thường đi thẳng đến khu rau quả. Rau củ quả ở đây thường được vận chuyển trực tiếp từ ruộng, chưa kịp dỡ hàng đã bị khách hàng chen chúc không kẽ hở. Không chỉ tươi ngon mà giá cả chỉ bằng một nửa so với trong thành phố.
Khu đồ cổ, đồ dùng sinh hoạt, quần áo, mặc dù không thuộc phạm vi mua sắm của Diệp Tử. Cô cho biết: "Nhìn qua cho vui, nghe người bán hàng nói chuyện về công dụng của món đồ chơi này, nguồn gốc của tác phẩm cổ kia, thú vị hơn nhiều so với việc nằm trong ký túc xá".
Diệp Tử có tính cách hướng nội, thường khó kết bạn thân thiết ở trường, và mối quan hệ với bạn cùng phòng cũng chỉ là gặp gỡ qua loa. Bởi vậy, việc đi chợ là một cách cô kết nối với xã hội.
Khi mệt mỏi, cô sẽ cùng người lạ chen chúc ăn bữa sáng ở quảng trường ẩm thực. Diệp Tử khuyên mọi người nên đến đây khi bụng đói. "Một bát súp cừu 10 nhân dân tệ (khoảng 35.000 đồng), một chiếc bánh mì thịt 8 nhân dân tệ (khoảng 28.000 đồng), một chiếc bánh mì cải bẹ xanh 5 nhân dân tệ (khoảng 17.000 đồng),...".
CC - Một "chuyên gia" đi chợ
Một cô gái có biệt danh CC - đến từ Ninh Ba, sinh năm 2000 cũng là một "chuyên gia đi chợ", hiện đã đến hơn 10 khu chợ lớn nhỏ. Sau khi tốt nghiệp đại học ở Thượng Hải, cô đã không vội vàng tìm việc, mà chọn cách sống tại các nơi khác nhau. Mỗi khi đến một thành phố, cô luôn muốn tìm xem có chợ địa phương nào thú vị không.
Trong số đó, nơi khiến cô không muốn rời đi nhất là một khu chợ chuyên bán các sản phẩm thủ công truyền thống của người Miêu - Chợ Mới ở Khải Lý, Quý Châu. Cô đã chia sẻ câu chuyện của mình ở đây trên mạng xã hội và không ngờ rằng bài đăng đã thu hút hơn 100.000 lượt xem, nhiều người trẻ tuổi theo bước chân của cô đến trải nghiệm. Theo cô, sự phổ biến của việc trải nghiệm trong giới trẻ cũng liên quan đến "cơn sốt" văn hóa phi vật thể trên toàn quốc.
Đi chợ ban đầu là hoạt động mua bán còn sót lại ở các khu vực kinh tế không phát triển, khách hàng chủ yếu là người già, người nông thôn. Nhưng bây giờ, nó đã trở lại trong tầm nhìn của giới trẻ và trở thành "điểm đến giải trí mới" của họ.
02
Giới trẻ bắt đầu tích trữ thức ăn ở chợ để nấu ăn
Khi nói về lý do bị chợ quê thu hút, phản ứng đầu tiên của hầu hết mọi người đều là - quá rẻ!
Lily - Cô gái 29 tuổi đến từ Sơn Đông, là một lập trình viên, bắt đầu di cư về phía Bắc sau khi tốt nghiệp đại học. "Làm việc tăng ca không có ngày nghỉ, khi về nhà hoàn toàn không muốn nấu ăn, thường gọi đồ ăn vừa đắt vừa dở để qua ngày. Mặc dù lương không tồi, nhưng sau khi trả tiền nhà và đặt đồ ăn ngoài, thực sự không còn bao nhiêu nữa" - Lily chia sẻ.
Bây giờ cô thường xuyên dậy sớm vào ngày nghỉ để đi chợ, tích trữ thức ăn cho cả tuần. Sau đó dành cả buổi chiều để chuẩn bị thức ăn trước: "Tính ra mỗi tháng có thể tiết kiệm ít nhất một đến hai ngàn (tương đương 3 đến 7 triệu đồng/tháng)".
Cô cũng chia sẻ một số mẹo tiết kiệm tiền khi đi chợ:
- Nếu biết nói tiếng địa phương thì nói tiếng địa phương, nếu không biết thì đưa bạn địa phương đi cùng;
- Nghĩ kỹ về việc mua bao nhiêu, dù đồ đạc có rẻ đến đâu thì hỏng cũng là lãng phí;
- Đôi khi người bán hàng muốn bạn làm tròn số tiền, nếu không cần thì từ chối dứt khoát;
- Nếu có người già ở bên cạnh, đừng nói ngay, nghe giá của họ để hiểu "giá cả thị trường";
- Đi hơi muộn một chút, nếu như gặp người dọn hàng hóa có thể mua được hàng hóa tốt (nhưng không phải lúc nào cũng tươi);
Giá cả ở chợ chỉ bằng 1/3 so với siêu thị
Một cô gái có biệt danh Water, 22 tuổi, học ở một trường đại học ở Hà Nam. Một lần tình cờ, cô phát hiện ra giá trái cây ở chợ chỉ bằng một phần ba so với siêu thị: "Các quầy hoa quả gần trường học có rất nhiều người bán hàng gian xảo, họ nghĩ rằng chúng tôi là sinh viên không biết mặc cả nên dễ bị bắt nạt, thường xuyên có bạn học mua phải hoa quả đắt tiền và chất lượng kém.
"Chợ quê thì khác. Ấn tượng nhất là một lần tôi đến mua quýt đường, vào cửa 10 nhân dân tệ 3 cân (khoảng 35.000 đồng 1 cân rưỡi quýt), đi một chút vào trong 10 nhân dân tệ 4 cân (khoảng 35.000 đồng 2 cân quýt), đi tiếp một chút 10 nhân dân tệ 5 cân (khoảng 35.000 đồng 2 cân rưỡi quýt),... Đến khi đi hết đường, còn có một cửa hàng bán 10 nhân dân tệ 7 cân (khoảng 35.000 đồng được 3 cân rưỡi quýt). Chất lượng hoa quả của mỗi nhà không chênh lệch nhiều, nhưng giá cả lại liên tục vượt qua giới hạn nhận thức của tôi. Từ đó trở đi, tôi đều mua hoa quả tại chợ, mua một lần có thể ăn trong nhiều ngày, cơ bản là ăn hết tồi lần chợ tiếp theo lại bắt đầu mua".
Đi nhiều lần, Water cũng học được cách chọn trái cây từ các chủ sạp chợ, giá cả theo mùa là bao nhiêu, giá cả ngoài mùa là bao nhiêu. Khi đối mặt với một số chủ sạp tăng giá ác ý đối với sinh viên đại học, cô cũng biết cách phân biệt và mặc cả.
Nhiều "dịch vụ xịn" được tìm thấy ở chợ
Zu Shen'er - cô gái 27 tuổi ngạc nhiên phát hiện ra, thậm chí còn có gian hàng cắt tóc ở chợ: "Tốc độ rất nhanh, ngồi xuống và trải một tấm vải, bắt đầu sử dụng máy cắt tóc, chưa đến mười phút đã hoàn thành một kiểu tóc, gạt tấm vải sang một bên, người tiếp theo tiếp tục ngồi lên, giống như dây chuyền sản xuất. Giá chỉ 10 nhân dân tệ (khoảng 35.000 đồng), rất hợp lý, khác biệt lớn so với tiệm cắt tóc thành phố có giá vài trăm đến vài ngàn tệ (gần 1 triệu đến vài triệu đồng).
Zu Shen'er làm việc tại một công ty Internet ở Bắc Kinh. Thường ngày, cô giải trí bằng cách khám phá cửa hàng mới, đi chợ, đôi khi đi tập gym, yoga, bơi lội, tiêu tiền khá nhiều.
Nhưng trong hai năm gần đây, cô đã cảm nhận rõ rệt tình hình kinh tế suy giảm và tình trạng giảm nhu cầu tiêu dùng của những người cùng lứa tuổi khá phổ biến. Bản thân cô cũng sẵn sàng tham gia vào một số hoạt động giải trí tiêu tốn ít hoặc thậm chí không tiêu tốn nhiều hơn. "Bạn thậm chí không thể mua được gì ở chợ. Ngay cả khi bạn chỉ đi ngắm và tập thể dục, bạn cũng sẽ thấy vui" - Zu Shen'er chia sẻ.
03
Trở về với truyền thống
Cô gái trẻ có biệt danh CC - từng sống ở Bắc Kinh, Thượng Hải và Quảng Châu, đặc biệt chán ngán các thành phố lớn: "Tốc độ quá nhanh, người ta hoàn toàn bị đẩy theo dòng phát triển đó".
Ở các thành phố lớn, cũng có nhiều thị trường mới nổi được giới trẻ yêu thích như chợ cà phê, chợ đồ cũ, hội chợ sách trở nên phổ biến trong những năm gần đây. Nhưng CC luôn cảm thấy những khu chợ này rất "thương mại hóa", họ thu vé vào cửa, không có chút không khí sống động nào cả.
Và những video chủ đề về quê mà người thành phố thích xem cũng khiến vùng nông thôn giống như một "điều không tưởng", không phải là diện mạo ban đầu.
Các chủ sạp hàng ở chợ rất nhiệt tình
Sau khi bắt đầu đi chợ quê, CC lần đầu tiên tìm thấy sự kết nối giữa con người với nhau sau một thời gian dài.
"Trước hết, làm thế nào bạn tìm thấy những khu chợ này? Nhiều khu chợ được truyền miệng. Bạn không thể tìm thấy chúng trên mạng xã hội hoặc bản đồ. Bạn phải hỏi người dân địa phương mới biết" - CC thẳng thắn chia sẻ.
Đi chợ thường xuyên hơn, CC kết bạn với nhiều chủ sạp hàng và cảm nhận được sự ấm áp của người dân địa phương. "Có một cô chủ quán trẻ tuổi tên Tiểu Vy, cô ấy thường mời tôi đến nhà ăn tối. Cô ấy rất tin tưởng tôi và sẽ kể cho tôi nghe những rắc rối của cô ấy. Sau khi chồng đổ bệnh, cô ấy một mình quản lý quầy hàng và chăm sóc hai đứa con, cô ấy rất ghen tị vì tôi được đi du lịch thoải mái. Đồng thời tôi còn dạy cô ấy cách sử dụng mạng xã hội và cho cô ấy một số lời khuyên liên quan đến việc khởi sự kinh doanh".
"Ngoài ra còn có một bà ngoại 79 tuổi chủ quán. Khi chúng tôi đi ngang qua quán của bà, bà rủ chúng tôi vào ăn món lẩu canh chua. Hồi còn trẻ, bà thường đi bộ trên đường núi với một chiếc bao tải. Bà ấy luôn nói rằng mọi người ở bên ngoài không dễ dàng và nếu gặp người khác sẽ chào hỏi nếu họ cần giúp đỡ. Đây là cách giao tiếp không mấy phổ biến ở thành phố".
Cùng gia đình đi chợ trong mỗi kỳ nghỉ đông lẫn hè
Trương Văn đến từ một thị trấn nhỏ ở Tứ Xuyên và hiện đang học tập tại Australia. Điều anh nhớ nhất khi ở nước ngoài là pháo hoa ở chợ quê.
"Nông thôn là vòng tròn xã hội của những người quen. Chúng tôi thường sống rất xa. Khi đi chợ, khi gặp dì nhà này, chú nhà kia, chúng tôi chỉ ngồi trò chuyện. Tôi cũng thích trò chuyện với họ. Chủ quán làm sao mà làm được món này vậy? Bạn bán nó được bao nhiêu năm rồi? Tại sao món ăn của bạn lại ngon đến vậy?",...
Khi đi chợ quê - nơi mọi người đều bình đẳng trong giao tiếp. Chợ nông thôn, mọi thứ đều được bán với giá 10 nhân dân tệ hoặc 15 nhân dân tệ (khoảng 35.000 đồng hoặc 50.000 đồng). Mọi người đều là người tiêu dùng có thu nhập thấp. Họ ngồi ở cùng một bàn ăn và trò chuyện tại nhà, nhưng ở các nhà hàng Tây ở thành phố lớn, không phải ai cũng có thể tham gia.
Đi chợ khiến Chu Thần Nhi (quê ở Đông Bắc) có cảm giác như được trở lại phiên chợ buổi sáng ở quê hương Đông Bắc Trung Quốc: "Ở Bắc Kinh, nếu bạn đến Sam's hoặc Hema để mua đồ, thái độ của nhân viên cửa hàng rất xa cách. Nhưng ở chợ, các chủ sạp nói tiếng địa phương và khách hàng thì kề vai nhau đi lại. Bầu không khí này rất thoải mái, giống như tham gia vào một sự kiện xã hội hơn là một sự kiện mua hàng duy nhất".
04
Những khám phá bất ngờ
Luôn mua được hàng mới
Theo CC, điều tuyệt vời nhất khi đi chợ là khám phá bất ngờ. "Khả năng này một mặt đề cập đến bản thân thị trường. Ví dụ như các chủ quầy hàng luân chuyển và mỗi lần sẽ có những mặt hàng mới để bán.
Nhưng quan trọng hơn, đó là khám phá những khả năng trong cuộc sống của chính tôi" - CC chia sẻ. Cô lớn lên ở một thành phố ven biển phía Đông Nam. Sau đó, cô thi đại học. Ban đầu cô nghĩ rằng cuộc sống chỉ có một mô hình duy nhất, nhưng trải nghiệm đi chợ đã cho phép cô nhìn thấy một cuộc sống khác.
"Người bạn Miêu của tôi, Thiên Thiên - người mà tôi gặp khi đi chợ, ban đầu không có ý thức đồng nhất với bản sắc Miêu, muốn thoát khỏi Quý Châu tương đối truyền thống và bảo thủ. Mãi cho đến khi cô ấy bắt đầu chú ý đến văn hóa truyền thống của người Miêu. Thiên Thiên tiếp xúc lại với nghề thủ công của người Miêu. Năm 2003, cô quyết định bỏ học và làm thực tập sinh tại xưởng vải thêu cũ gần chợ".
Mở ra cơ hội kiếm tiền
CC chia sẻ mình cũng gặp được một số cơ hội. Cô chia sẻ món trang sức bạc người Miêu mua ở chợ trên mạng xã hội. Không ngờ nhận được nhiều tin nhắn riêng nhờ cô giúp đỡ mua hàng nên cô bắt đầu "kinh doanh nhỏ". Sau đó, cô làm quen với chủ một tiệm thêu và được mời giúp họ phát sóng trực tiếp trong một tuần. Số tiền cô kiếm được đủ trả tiền thuê nhà vào thời điểm đó.
Là một freelancer, CC kiếm sống bằng nghề viết báo và thỉnh thoảng cảm thấy lo lắng vì thu nhập không ổn định."Ban đầu tôi nghĩ mình chỉ có thể kiếm tiền bằng cách bán thời gian và học vấn của mình. Đi chợ giúp tôi khám phá những cơ hội thu nhập mới. Dù không thể kiếm được nhiều tiền nhưng tôi có thêm tự tin và có thể tồn tại dù thế nào đi chăng nữa".
"Tôi đã sống ở đây được một năm rưỡi. Những điều nhân văn và cơ hội này khiến tôi muốn tiếp tục đi du lịch nước ngoài. Trong tương lai, tôi cũng muốn thử nhiều cách kiếm tiền hơn và không còn bị giới hạn bởi các quy tắc nữa trong hệ thống cạnh tranh tài nguyên ở các khu vực đô thị".
Một số mẹo nhỏ để mọi người bắt đầu trải nghiệm đi chợ quê.
1. Nên kiểm tra trước ngày giờ họp chợ.
2. Cố gắng đến càng sớm càng tốt, vì sẽ có ít người hơn và thức ăn sẽ tươi ngon.
3. Mang theo một chiếc túi lớn để có thể thoải mái bỏ đồ.
4. So sánh việc mua sắm, đừng vội mua thứ bạn thích khi nhìn thấy và mua nó khi bạn rời đi. Nó giúp tiết kiệm công sức và tiết kiệm chi phí.
5. Chợ rất đông nên hãy cẩn thận với đồ đạc của mình.
