MSCI ghi nhận nỗ lực cải thiện tiêu chí của Việt Nam. (Ảnh minh hoạ: X.N).
Nỗ lực về minh bạch thông tin và công bố tiếng Anh
Theo báo cáo của MSCI, một trong những điểm sáng tại Việt Nam là việc Bộ Tài chính đã công bố lộ trình bắt buộc công ty niêm yết công bố thông tin bằng tiếng Anh. Kế hoạch triển khai bắt đầu từ ngày 1/1/2025 và dự kiến hoàn tất vào năm 2028, chia thành nhiều giai đoạn áp dụng theo quy mô doanh nghiệp. Đây được coi là bước tiến quan trọng nhằm cải thiện khả năng tiếp cận thông tin cho nhà đầu tư nước ngoài.
Dù chưa đủ để thay đổi toàn diện đánh giá về tiêu chí “luồng thông tin”, MSCI vẫn đánh giá cao hành động mang tính định hướng và khởi đầu này. Trong ngắn hạn, tổ chức này tiếp tục theo dõi tốc độ và tính nhất quán của việc thực thi quy định tại cấp doanh nghiệp.
Cơ chế thanh toán linh hoạt hơn
Cùng với cải cách về thông tin, Việt Nam cũng được ghi nhận có bước tiến đáng kể trong cải thiện cơ chế thanh toán. Trước đây, thị trường áp dụng phương thức "prefunding", yêu cầu nhà đầu tư ký quỹ đủ tiền trước khi đặt lệnh. Điều này bị xem là rào cản lớn về khả năng vận hành thị trường hiệu quả.
Từ tháng 12/2024, Việt Nam chuyển sang mô hình cho phép công ty chứng khoán đứng ra bảo lãnh thanh toán thay cho nhà đầu tư. Tổ chức xếp hạng đánh giá đây là sự điều chỉnh phù hợp với thông lệ quốc tế và theo hướng cải thiện. Tuy vậy, tổ chức này cho biết vẫn cần thêm thời gian để theo dõi hiệu quả thực tế của cơ chế này trong vận hành thị trường.
Cơ sở hạ tầng phục vụ thanh toán cũng được chú ý. Theo MSCI, hiện TCT Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC) đã cho phép một số loại giao dịch chuyển nhượng không qua sàn, bao gồm chuyển nhượng không thanh toán mà không cần chấp thuận trước. Tuy nhiên, thời gian xử lý hồ sơ vẫn chưa đáp ứng kỳ vọng, do VSDC cần rà soát giấy tờ trong vài ngày trước khi thực hiện chuyển quyền sở hữu.
Những tiêu chí then chốt vẫn chưa đạt
Dù có tiến triển, báo cáo của MSCI vẫn liệt kê nhiều tiêu chí mà Việt Nam chưa đáp ứng theo chuẩn mực của thị trường mới nổi.
Việt Nam vẫn chưa đạt nhiều tiêu chí (dấu -) của MSCI. (Nguồn: MSCI).
Việc giới hạn tỷ lệ sở hữu nước ngoài vẫn tồn tại ở nhiều ngành, trong khi room dành cho nhà đầu tư nước ngoài thường xuyên cạn, khiến một bộ phận cổ phiếu không còn khả năng tiếp cận. Mặc dù Việt Nam đã có những thay đổi nhất định về công bố thông tin và pháp lý, cơ chế tài khoản vẫn yêu cầu nhà đầu tư nước ngoài mở tài khoản riêng, thay vì sử dụng tài khoản tổng.
Ngoài ra, thị trường Việt Nam chưa có các công cụ như bán khống, cho vay chứng khoán hoặc giao dịch ngoại hối linh hoạt. Các yếu tố này tiếp tục được MSCI đánh giá là hạn chế trong khả năng phòng vệ và vận hành chiến lược đầu tư hiện đại.
VNDirect: Lộ trình nâng hạng dần hiện rõ
Trong báo cáo chiến lược tháng 6, Chứng khoán VNDirect cho biết việc hệ thống giao dịch KRX chính thức vận hành từ ngày 5/5 mở ra một giai đoạn mới trong quá trình nâng cấp thị trường. Hệ thống này được kỳ vọng sẽ tạo tiền đề để triển khai các sản phẩm như T+0, bán khống, cho vay chứng khoán… vốn là điều kiện bắt buộc theo khuyến nghị của các tổ chức xếp hạng.
Theo lộ trình do nhóm phân tích dự báo, Việt Nam có thể được MSCI đưa vào danh sách theo dõi nâng hạng trong năm 2026. Trường hợp các cải cách được triển khai đúng tiến độ, thời điểm nâng hạng chính thức lên thị trường mới nổi có thể rơi vào kỳ đánh giá tháng 6/2027.
Hiện thực hóa mục tiêu nâng hạng lên thị trường mới nổi đang đến gần. (Nguồn: VNDirect).
Công ty chứng khoán này cũng cho biết bên cạnh MSCI, tổ chức FTSE có thể công bố quyết định nâng hạng Việt Nam lên thị trường mới nổi hạng hai ngay trong kỳ đánh giá tháng 9 năm nay. FTSE hiện đánh giá tích cực tiến độ triển khai cơ chế pre-funding và đang theo dõi thêm dữ liệu thực tế về giao dịch thất bại trước khi ra quyết định cuối cùng.
Còn cần thời gian để chạm tới chuẩn MSCI
Việt Nam đang có những bước đi rõ ràng và phù hợp với các yêu cầu nâng hạng quốc tế. Tuy nhiên, tiến trình này cần thêm thời gian để các cải cách đi vào thực chất. Cơ hội đã mở ra, nhưng khả năng tận dụng còn phụ thuộc vào sự đồng bộ trong thực thi chính sách, cải cách kỹ thuật và cam kết xuyên suốt từ phía cơ quan quản lý.
