Phân định rạch ròi giữa đầu tư và tiêu dùng
Theo China Daily, chính sách mới do Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế Trung Quốc ban hành, có hiệu lực từ đầu tháng 11, đưa ra một cơ chế thuế hoàn toàn khác biệt dựa trên nguyên tắc “miễn thuế cho đầu tư, đánh thuế cho tiêu dùng”.
Cụ thể, vàng giao dịch trên sàn vẫn được miễn thuế giá trị gia tăng (VAT) nếu không rút ra khỏi hệ thống lưu ký. Tuy nhiên, khi vàng được giao nhận thực tế, cơ quan thuế sẽ tiến hành phân loại mục đích sử dụng để áp dụng mức thuế tương ứng.
Theo đó, vàng đầu tư – bao gồm vàng miếng, vàng thỏi và đồng xu vàng – sẽ tiếp tục được miễn hoặc hoàn thuế, trong khi vàng tiêu dùng như trang sức hoặc vàng dùng trong công nghiệp sẽ phải chịu thuế VAT 6%, giảm so với mức 13% trước đây.
Điểm khác biệt quan trọng của chính sách mới là bắt buộc ngân hàng và nhà bán lẻ phải xác định rõ mục đích giao dịch – đầu tư hay tiêu dùng – và kê khai thuế tương ứng.
Giáo sư Tian Lihui, Đại học Nam Khai, nhận định: “Đây là một cuộc tái cấu trúc toàn diện của cơ chế thị trường vàng Trung Quốc. Không chỉ thay đổi mức thuế, mà cả hệ thống giám sát đang được số hóa và kéo dài dọc theo toàn chuỗi cung ứng”.
Ngăn chặn đầu cơ, siết chặt giám sát giao dịch ngoài sàn
Các chuyên gia cho rằng cải cách thuế được đưa ra đúng thời điểm khi giá vàng thế giới liên tục lập đỉnh mới, làm dấy lên làn sóng đầu cơ và tích trữ vàng vật chất tại Trung Quốc.
Theo Sở Giao dịch Vàng Thượng Hải, giá vàng giao ngay (Au99.99) trưa 7/11 đạt 914,6 nhân dân tệ/gram (khoảng 128,4 USD), tăng gần 50% so với đầu năm.
Trong bối cảnh đó, chính sách mới được kỳ vọng làm “nguội” nhu cầu đầu cơ, thu hẹp các lỗ hổng thuế và đưa hoạt động giao dịch ngoài sàn trở lại khuôn khổ quản lý chính thức.
Ông Zeng Gang, Giám đốc Viện Tài chính và Phát triển Thượng Hải, cho rằng: “Lần đầu tiên, quy định chính thức công nhận sự khác biệt giữa đầu tư tài chính và tiêu dùng hàng ngày. Sự phân định này giúp cơ quan quản lý giám sát hiệu quả hơn và tăng tính minh bạch của thị trường”.
Kết nối dữ liệu, giám sát theo thời gian thực
Một thay đổi quan trọng khác là các ngân hàng và doanh nghiệp kinh doanh vàng phải kết nối trực tiếp hệ thống kế toán và dữ liệu giao dịch với cơ quan thuế quốc gia. Điều này cho phép nhà quản lý giám sát dòng chảy vàng và dữ liệu tài chính theo thời gian thực, hình thành một “vòng kín” giữa thuế, tài chính và giám sát thị trường.
Giáo sư Tian nhận định: “Cạnh tranh trong ngành vàng Trung Quốc sẽ dần chuyển từ ‘đua giá’ sang ‘tuân thủ chuẩn mực’. Điều đó thúc đẩy quá trình tái cấu trúc và tăng trưởng bền vững hơn cho thị trường”.
Ngân hàng tạm dừng kinh doanh vàng để điều chỉnh hệ thống
Ngay sau khi chính sách được công bố, một số ngân hàng lớn như Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc (CCB) và Ngân hàng Công thương Trung Quốc (ICBC) thông báo tạm ngừng một số sản phẩm tích lũy vàng để điều chỉnh hệ thống kế toán và quy trình giao dịch.
Tuy nhiên, ICBC đã nhanh chóng khôi phục hoạt động vào cuối ngày 4/11, cho thấy động thái này mang tính thận trọng kỹ thuật hơn là phản ứng tiêu cực.
Ông Dong Ximiao, chuyên gia tại Công ty Tài chính Tiêu dùng Merchants Union, nhận định: “Việc tạm dừng giao dịch là bước đi thận trọng để đảm bảo tuân thủ quy định mới, không phải dấu hiệu của bất ổn”.
Dịch chuyển dòng vốn đầu tư vàng
Chuyên gia Lou Feipeng từ Ngân hàng Tiết kiệm Bưu điện Trung Quốc dự báo, nhà đầu tư có thể chuyển hướng từ tích trữ vàng vật chất sang các sản phẩm tài chính tiêu chuẩn, như quỹ ETF vàng. Các ngân hàng có thể phát triển sản phẩm kết hợp giữa chương trình tích lũy và ETF để phù hợp với nhu cầu đa dạng hơn.
“Dù chi phí tuân thủ ngắn hạn tăng lên, nhưng về lâu dài, chính sách này giúp thị trường vàng Trung Quốc minh bạch hơn, sản phẩm tài chính được tiêu chuẩn hóa và rủi ro đầu cơ giảm đáng kể”, ông Lou nói.
Một “trật tự vàng” mới đang hình thành
Giữa cơn sốt giá vàng toàn cầu, cải cách thuế VAT của Trung Quốc được xem là bước đi mang tính chiến lược, nhằm thiết lập trật tự minh bạch, phân định rạch ròi giữa đầu tư và tiêu dùng, đồng thời tăng cường kỷ luật thị trường.
“Đây là nỗ lực đặt nền móng cho một thị trường vàng phát triển lành mạnh, bền vững hơn”, ông Zeng Gang nhận xét.
Tóm lại, trong khi giá vàng vẫn ở mức cao nhất lịch sử, Trung Quốc không chọn cách kiềm chế bằng mệnh lệnh hành chính, mà chấn chỉnh thị trường bằng công cụ thuế và công nghệ giám sát.
