Ngày 4/9, tại họp báo thường kỳ Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT), ông Mai Văn Phấn - Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai - thừa nhận còn nhiều vướng mắc trong triển khai Luật Đất đai, đặc biệt là chi phí chuyển mục đích sử dụng đất cao khiến người dân gặp khó khăn.
Ầm ĩ vụ đóng thuế gần 4,5 tỷ đồng
Ông Phấn cho biết, theo Luật Đất đai 2024, giá đất hiện được xác định theo hai cách (Nhà nước ban hành và theo thị trường). Trong quá trình triển khai, nhiều vấn đề nảy sinh. Điển hình là việc chuyển mục đích sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân thường đòi hỏi chi phí lớn. Với người có thu nhập thấp, đây là gánh nặng khó vượt qua.
Vừa qua, báo chí đưa tin nhiều trường hợp người dân phải đóng tiền chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở với mức chi phí rất cao. Đơn cử ở Nghệ An, một hộ dân tại phường Hưng Lộc (TP. Vinh cũ) khi chuyển mục đích sử dụng 300m2 đất vườn sang đất ở đã phải đóng gần 4,5 tỷ đồng thuế. Lý do là họ bị áp mức giá đất ở 15 triệu đồng/m², trong khi giá đất nông nghiệp chỉ 85.000 đồng/m², dẫn đến khoản chênh lệch lớn và chi phí sử dụng đất rất cao.
Ông Mai Văn Phấn - Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai - thông tin tại họp báo.
Trước thực trạng này, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Phạm Minh Chính, Bộ Tài chính chủ trì xây dựng nghị quyết để tháo gỡ vướng mắc thực tiễn, trong dự thảo này nghiên cứu giải quyết tốt nhất cho người dân khi có nhu cầu thực sự trong chuyển mục đích sử dụng đất hiện có sang đất ở. Hiện Bộ Tài chính đang tiếp thu ý kiến để hoàn thiện và trình Chính phủ ban hành, Bộ NN&MT tiếp tục phối hợp triển khai.
Dự thảo Nghị quyết có thể phân định ra các mốc thu phí: Trong hạn mức được công nhận thì không phải nộp tiền; ngoài hạn mức sẽ tính sẽ ứng với từng thời điểm, có thể không dưới 30%, có loại không dưới 50%.
Giá đất phải được điều chỉnh
Về điều chỉnh giá đất, ông Mai Văn Phấn cho rằng, Luật Đất đai 2024 và Nghị quyết 69 đều nhấn mạnh yêu cầu hài hòa lợi ích. Người có đất bị thu hồi phải được bảo đảm quyền lợi chính đáng; Nhà nước có nguồn thu ổn định; doanh nghiệp và nhà đầu tư có môi trường thuận lợi để triển khai dự án. Nếu chi phí đất quá cao, không chỉ người dân khó khăn, mà cả nhà đầu tư cũng mất động lực, từ đó ảnh hưởng đến sự phát triển chung. Do đó, hệ số điều chỉnh giá đất được đặt ra như một công cụ quan trọng để cân bằng. Trong dự thảo sửa đổi Luật Đất đai lần này, sẽ hướng tới sử dụng bảng giá đất nhưng áp dụng trong các trường hợp cụ thể, và áp dụng theo các hệ số.
Thực tế, cơ chế hệ số này đã phát huy tác dụng. Khi bồi thường, thu hồi đất, hệ số giúp bảo đảm người dân nhận được giá trị hợp lý. Trong trường hợp dự án đầu tư công cần giải ngân nhanh, hệ số được điều chỉnh linh hoạt để đẩy nhanh tiến độ. Cơ chế này cũng áp dụng cho việc chuyển mục đích sử dụng đất, giúp bảo đảm sự thống nhất và công bằng.
Giá đất phải được điều chỉnh để đảm bảo lợi ích cho người dân và nhà nước.
Thứ trưởng Bộ NN&MT Phùng Đức Tiến nhấn mạnh, đất đai là lĩnh vực phức tạp nhưng đặc biệt quan trọng. Thời gian qua, Trung ương đã ban hành nhiều nghị quyết, song luật và nghị định không thể bao quát hết mọi tình huống. Chính vì vậy, việc tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung cơ chế, chính sách là cần thiết để giải phóng nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Theo ông Tiến, giá đất phải được điều chỉnh sao cho vừa không quá cao để nhà đầu tư khó tiếp cận, vừa không làm thiệt thòi cho người dân. Chính sách phải hướng tới sự minh bạch, tạo niềm tin và đồng thuận xã hội. Các vướng mắc thực tế đã và đang được Bộ tập trung giải quyết, đồng thời tổng hợp để báo cáo, xử lý kịp thời ở cấp cao hơn khi vượt thẩm quyền.
Bộ NN&MT cho biết, thời gian qua đã thành lập bộ phận chuyên trách quản lý đất đai, đồng thời cử cán bộ xuống nhiều địa phương để hỗ trợ các thủ tục về đất đai. Tuy nhiên, sau khi hợp nhất, nhiều thẩm quyền được giao cho cấp xã, trong khi năng lực cán bộ cơ sở còn hạn chế, đặc biệt về chuyên môn và công nghệ. Một số nơi chưa ban hành được quy trình rõ ràng, dẫn đến sự lúng túng, chồng chéo. Hệ thống dữ liệu đất đai ở nhiều địa phương cũng chưa hoàn thiện, khiến việc giải quyết thủ tục hành chính về đất đai còn chậm trễ.
