Một con đường bị gãy ngang do ảnh hưởng từ trận động đất ngày 28/3 tại Myanmar (Ảnh: EPA).
Ngày 28/3, hai trận động đất mạnh lần lượt có cường độ 7,7 và 6,4 độ đã xảy ra tại Myanmar vào lúc 12:50 giờ trưa (theo giờ địa phương), với tâm chấn nằm gần Sagaing, cách thị trấn này khoảng 16 km về phía tây bắc.
Độ sâu của trận động đất được ghi nhận là 10 km, và các rung chấn đã lan rộng đến những nơi xa như Bangkok, Thái Lan và thậm chí có thể cảm nhận được tại Trung Quốc và Việt Nam.
Nhiều người dân đã hoảng loạn, tháo chạy khi cảm nhận sự rung chuyển từ trận động đất, trong khi các công trình cao tầng bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Vì sao Myanmar dễ gặp động đất mạnh?
Myanmar là một trong những khu vực dễ bị ảnh hưởng bởi động đất nhất trên thế giới, chủ yếu do vị trí địa lý của quốc gia này nằm dọc theo Đứt gãy Sagaing.
Đây là một ranh giới kiến tạo quan trọng giữa Mảng Ấn Độ và vi mảng Myanmar, khiến khu vực này thường xuyên chịu tác động từ sự vận động của các mảng kiến tạo.
Các nhà khoa học cho biết Đứt gãy Sagaing kéo dài khoảng 1.200 km qua Myanmar và có nhiều lịch sử hoạt động địa chấn trong quá khứ. Đó là bởi đứt gãy này là nơi giao nhau của các mảng kiến tạo, nơi ứng suất tích tụ theo thời gian và có thể giải phóng đột ngột dưới dạng động đất.
Vị trí Đứt gãy Sagaing trên bản đồ khu vực (Ảnh: Researchgate).
TS OP Mishra, Giám đốc Trung tâm Địa chấn Quốc gia Ấn Độ (NCS), cho biết đây là một trong những đứt gãy hoạt động mạnh nhất khu vực và đã từng chứng kiến nhiều trận động đất có cường độ tương tự trong quá khứ. Theo ông, trong vòng 24 giờ sau trận động đất chính, các dư chấn tiếp tục xuất hiện, làm gia tăng mức độ nguy hiểm.
Một số khu vực lân cận còn có thể chịu ảnh hưởng "lây" nặng nề từ động đất do hiện tượng đất hóa lỏng. Trong quá trình này, đất bão hòa nước bị mất độ cứng và biến thành chất lỏng dưới tác động của rung chấn mạnh.
Theo thống kê, các khu vực có lớp phù sa dày sẽ đối mặt nguy cơ cao xảy ra hiện tượng này, khiến các tòa nhà dễ bị sụp đổ.
Lịch sử địa chấn của Myanmar cũng cho thấy khu vực này có mức độ nhạy cảm cao với động đất. Trước đó, Đứt gãy Sagaing từng gây ra trận động đất mạnh 7,7 độ vào năm 1946 và một trận động đất khác có cường độ 6,8 độ vào năm 2012.
Các nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng tốc độ trượt của đứt gãy này dao động từ 11 mm đến 18 mm mỗi năm, cho thấy sự dịch chuyển liên tục của các mảng kiến tạo. Khi ứng suất tích tụ đạt đến ngưỡng nhất định, nó sẽ giải phóng năng lượng và gây ra động đất mạnh.
Với tình trạng địa chất phức tạp và tiền lệ các sự kiện địa chấn nghiêm trọng, Myanmar là một trong những quốc gia có nguy cơ động đất cao nhất khu vực Đông Nam Á, bên cạnh Indonesia.
Việc chuẩn bị và ứng phó với thảm họa trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết để bảo vệ cộng đồng khỏi những hậu quả nghiêm trọng do động đất gây ra. Các chuyên gia cảnh báo rằng, nếu không có các biện pháp phòng ngừa và nâng cao năng lực ứng phó, Myanmar sẽ tiếp tục đối mặt với những thiệt hại lớn trong tương lai.
