TS. Trần Khánh Ngọc (SN 1981, ở Máy Chai, quận Ngô Quyền, TP Hải Phòng) là một chuyên gia giáo dục có tiếng với hơn 20 năm kinh nghiệm. TS. Trần Khánh Ngọc từng đảm nhiệm vị trí Hiệu trưởng và Giám đốc Giáo dục - Hệ thống Giáo dục Alpha; Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Nghiệp vụ Sư phạm thuộc Trường Đại học Sư phạm Hà Nội...
Ngoài giảng đường, TS. Trần Khánh Ngọc là người sáng lập chương trình "Dạy học tích cực" và dự án xã hội "Vì một triệu NGƯỜI THẦY hạnh phúc và truyền cảm hứng", thể hiện nỗ lực không ngừng để đổi mới phương pháp giảng dạy và nuôi dưỡng tình yêu nghề với những người thầy trên bục giảng.
Mới đây, cuốn sách "Sứ mệnh người thầy" được TS. Trần Khánh Ngọc cho ra mắt với thông điệp: "Truyền cảm hứng, giúp thầy/cô phát huy tối đa năng lực và cảm thấy hạnh phúc trong sự nghiệp giáo dục."
Chuyên gia giáo dục, TS. Trần Khánh Ngọc.
- Trong suốt quá trình làm công tác giảng dạy, tiếp xúc nhiều đối tượng học trò, có những tình huống sư phạm nào khiến chị cảm thấy như thể "lực bất tòng tâm", hoặc rất đáng nhớ chưa? Nếu có, chị đã giải quyết nó như thế nào?
TS. Trần Khánh Ngọc: Bản thân tôi trải qua tuổi thơ là một học sinh cá biệt nhưng vì tình yêu và sự kính trọng dành cho cô giáo của mình nên tôi đã có những chuyển đổi mạnh mẽ.
Từ chính bản thân là một cô học trò ngỗ nghịch và không coi trọng việc học, tôi nhận ra dòng suối nguồn yêu thương trong trái tim mỗi đứa trẻ đến từ những người thầy trên bục giảng. Khi dòng suối yêu thương được tuôn chảy thì những hạt giống tích cực khác trong tâm hồn sẽ được tưới tắm và nảy nở (như sự trung thực, chăm chỉ, muốn tốt hơn lên mỗi ngày...). Điều này sẽ đến một cách tự nhiên, từ bên trong mỗi đứa trẻ.
Tôi cho rằng tình yêu với cô giáo giúp học trò có mong muốn được trở thành giáo viên để mang tình yêu thương thật sự đến với học sinh, để giúp các em có thể "nở hoa" như cách tôi - cô học sinh Trần Khánh Ngọc năm xưa đã từng như thế.
Cuốn sách Sứ mệnh người thầy của TS. Trần Khánh Ngọc.
Trong quá trình công tác, có ba tình huống tôi từng trải qua như thế này:
- Tình huống với Giáo viên: Giúp một cô giáo đi thi Giáo viên (GV) giỏi, họ không hiểu nên làm sai ý đồ và không đạt giải. Rút kinh nghiệm sâu sắc rằng mỗi người cần tự đưa ra giải pháp phù hợp nhất với mình. Người cố vấn chỉ mang tính chất hỗ trợ để họ làm tốt hơn giải pháp của họ.
- Tình huống với Học sinh: Hai bạn học sinh (HS) lớp 10 nhắn tin làm mình giật mình. Các con chỉ lo lắng và chia sẻ với mình để mình có dịp ngồi lại với các con.
- Tình huống với Phụ huynh: Phụ huynh (PH) của một bạn rất khó tính và đòi hỏi nhiều. Mình ngồi lắng nghe và hít thở cùng nhau. Chị ấy bình tâm trở lại và chia sẻ như một người bạn.
- Theo chị, làm thế nào để lan tỏa cho học sinh, sinh viên, học viên có nhiều động lực và bền bỉ với mục tiêu của các em. Mình lan tỏa như thế nào khi trong tiết học chỉ có 45 phút? Điều gì là quan trọng nhất để tạo ra sự hứng thú và động lực học tập cho học sinh?
TS. Trần Khánh Ngọc: Dạy học tích cực (DHTC) bắt đầu tự sự thay đổi của thầy cô. Mỗi GV đều là 4 "nhà": Nhà chuyên môn, Nhà phương pháp, Nhà tâm lý - giáo dục học và Nhà phát triển bản thân. DHTC giúp GV phát triển cả 4 nhà đó, kết nối với việc đánh thức tình yêu nghề trong lòng mỗi thầy cô thông qua các hoạt động:
- Đánh thức tình yêu nghề trong trái tim mỗi GV: Trước tiên giúp thầy cô nhận ra sứ mệnh của nghề giáo, sự xuất hiện của thầy cô trong cuộc đời của một đứa trẻ và đánh thức tình yêu thương là hành trình giúp trẻ chuyển hóa.
Thầy cô yêu hơn, tự hào hơn và có ý thức hơn khi thực hiện nghề nghiệp của mình. Thầy cô đặt ý vào các cuộc giao tiếp với học sinh (HS) nhiều hơn, nhìn thấy những điều tốt đẹp và ngợi khen, khuyến khích nhiều hơn. Thầy cô chịu khó học tập tìm tòi những cách thức triển khai bài dạy hiệu quả, giúp HS vừa học vui, vừa phát triển phẩm chất, năng lực.
- Đánh thức niềm cảm hứng dạy học thông qua việc bồi dưỡng phát triển năng lực dạy học cho GV: Bản chất là năng lực tổ chức các hoạt động học tập để giúp HS chủ động xử lý thông tin, chiếm lĩnh kiến thức, và phát triển phẩm chất, năng lực trong chính quá trình đó chứ không phải GV đứng trên bục giảng để truyền thụ kiến thức.
Để làm được điều đó, GV cần thực sự đặt HS thành TRUNG TÂM để tìm hiểu và hỗ trợ. GV cần hiểu sâu hơn các quy luật hoạt động của não bộ để trả lời được câu hỏi HS học như thế nào thì hiệu quả? Mỗi em HS có phong cách học tập nào? Loại hình trí thông minh nổi trội của các em? Năng lực học tập hiện tại của các em? Ngôn ngữ yêu thương của từng em…?
Từ đó, mình sẽ triển khai bài học như thế nào để phù hợp với các quy luật hoạt động của não bộ giúp HS không bị mệt mỏi khi tham gia một tiết học dài 45 phút. Mình sẽ cho HS thay đổi trạng thái ở những thời điểm nào để duy trì sự tập trung và mức năng lượng cao trong giờ học; mình sẽ sử dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học nào để HS được trao cơ hội tự mình xử lý thông tin, tự tìm ra câu trả lời; chủ động chiếm lĩnh kiến thức. Mình sẽ phân bổ nhiệm vụ học tập đến các nhóm, thậm chí đến từng HS trong lớp như thế nào sao nhiệm vụ đó đều phù hợp với năng lực HS của mỗi em, để mỗi em đều thấy mình có khả năng "làm được", có thể được khen ngợi, khuyến khích phù hợp với mức độ của mình…
Thông qua quá trình hoạt động chiếm lĩnh kiến thức, tạo ra các sản phẩm học tập theo yêu cầu của GV, HS có cơ hội để làm việc nhóm, thực hiện giải quyết vấn đề học tập, đồng thời biết cách xử lý các mâu thuẫn, bất đồng xảy ra trong nhóm… GV cũng có thể thông qua đó để giáo dục kĩ năng sống, phát triển phẩm chất cho HS…
- Tinh thần cốt lõi của các khóa học Người truyền lửa – Dạy học tích cực là gì? Sau khi học xong thì người giáo viên sẽ phát huy được những thế mạnh và giá trị nào?
TS. Trần Khánh Ngọc: Tinh thần cốt lõi là giáo dục bằng tình yêu thương là con đường giáo dục hiệu quả nhất. GV yêu thương chính mình, yêu môn học của mình, yêu HS. Truyền được niềm cảm hứng đó đến cho HS, đánh thức tình yêu trong HS thì HS sẽ tự động chuyển hóa.
"Cuốn sách viết bằng trăn trở đầy tử tế"
Thạc sĩ Nguyễn Công Cảnh, giáo viên Ngữ văn trường THCS Đào Duy Từ (TP Buôn Mê Thuột, Đắk Lắk) sau khi tham gia khóa học dạy học tích cực và đọc tác phẩm "Sứ mệnh người thầy" của TS. Trần Khánh Ngọc, chia sẻ rằng:
Có những cuốn sách được viết bằng tri thức, có những cuốn sách được viết bằng trái tim. "Sứ mệnh người thầy" là một cuốn sách viết bằng trăn trở đầy tử tế của TS Trần Khánh Ngọc. Cuốn sách được viết từ một lời tâm sự, lớn lên từ một mối ân tình và hình thành từ khát vọng: thắp lại ánh sáng trong lòng người thầy một cách rất nhẹ nhàng. Vì thế cuốn sách không chỉ để học. Mà để nhớ. Giống như một dòng suối mát thấm sâu vào tâm hồn từ lúc nào không biết.
Sách có hai phần. Phần một là tự truyện của tác giả, từ lạc lối đến tìm lại chính mình, từ một đứa trẻ mất phương hướng đến một người giảng viên đứng trước hàng ngàn sinh viên sư phạm và giáo viên khắp cả nước. Tác giả kể lại những vết thương, những khoảng trống, và cả những người thầy đã từng đi qua đời mình như ánh sáng. Không màu mè, không cao giọng, chỉ là những lát cắt đời thường, chân thành đến mức người đọc có thể thấy chính mình trong đó.
Phần hai là sự góp mặt của 12 câu chuyện được chắt lọc từ các giáo viên cốt cán trên khắp ba miền đất nước. Mỗi người một giọng kể: Có người lặng lẽ, trăn trở, loay hoay; có người rực rỡ, mạnh mẽ, kiên nhẫn. Ai cũng từng thở dài, từng nghĩ ngợi. Và rồi, tất cả cùng sống lại trong một cụm từ đơn giản mà sâu sắc: Tình yêu thương. Đó là tình thương dành cho những đứa trẻ nghèo, trẻ thiếu thốn đủ đường, trẻ ở lại sau giờ học… Và cả tình thương dành cho chính mình - người thầy đang học cách không gục ngã giữa bao đổi thay và áp lực.
Gia Linh
