Nên cho phép nhà đầu tư chuyên nghiệp trong nước mua tài sản mã hóa
Phát biểu tại Tại tọa đàm: “Tài sản mã hóa từ vùng xám đến thí điểm: Giải pháp đảm bảo minh bạch, an toàn, hiệu quả” do Báo Tiền Phong tổ chức, TS Cấn Văn Lực - Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV cho rằng nên cho phép nhà đầu tư chuyên nghiệp trong nước được mua tài sản mã hóa.
Ông lý giải, Việt Nam cần phát triển từng bước và không hạn chế nhưng nếu chỉ cho phép nhà đầu tư nước ngoài tham gia, Việt Nam sẽ tự đánh mất tiềm năng nội lực.
TS Lực cho biết tiêu chí “chuyên nghiệp” có thể mở rộng ngoài kinh nghiệm về chứng khoán, yêu cầu có chứng chỉ, bằng cấp được đào tạo về tài sản số, kể cả từ các khóa học quốc tế hoặc trực tuyến. Điều này vừa đảm bảo an toàn, vừa thúc đẩy dân trí về tài chính và công nghệ.
TS Cấn Văn Lực - Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV (Ảnh: Báo Tiền Phong)
Theo TS Cấn Văn Lực, khi thị trường tài sản mã hóa vận hành, thanh toán bằng đồng Việt Nam dưới dạng số là điều tất yếu. Do đó, Ngân hàng Nhà nước cần đẩy nhanh nghiên cứu và thử nghiệm tiền số do ngân hàng nhà nước phát hành (CBDC), tránh tình trạng Việt Nam “tụt hậu” trong xu hướng này. Ông cho biết hiện Việt Nam được xếp vào nhóm quốc gia chậm trong nghiên cứu CBDC theo khảo sát của Atlantic Council.
Ngoài ra, vị chuyên gia cũng kiến nghị không nên loại trừ chứng khoán mã hóa khỏi phạm vi điều chỉnh của Nghị định 05. Theo ông, nếu không cho phép token hóa chứng khoán, Việt Nam mãi chỉ giao dịch theo cách cũ, trong khi thế giới đã tiến rất xa. Việc phân chia nhỏ cổ phần và giao dịch chứng khoán qua nền tảng số sẽ tạo thêm kênh huy động vốn minh bạch, ít rủi ro và dễ tiếp cận hơn cho nhà đầu tư nhỏ lẻ.
Mặt khác, theo vị chuyên gia cần coi giáo dục tài chính là nền móng của thị trường minh bạch. Vì thế cần thành lập một quỹ đào tạo báo chí và chuyên gia về tài sản số, có thể khởi đầu từ các cơ quan báo chí lớn, giúp xã hội hiểu đúng về thị trường mới này.
Theo TS Lực, để đón đầu làn sóng tài sản số, Việt Nam cần đầu tư mạnh vào hạ tầng dữ liệu, lưu trữ, năng lượng và bảo mật, học theo mô hình của Trung Quốc khi đặt trung tâm dữ liệu ở vùng mát hoặc dưới lòng biển nhằm tiết kiệm điện năng và duy trì an toàn.
Ngoài ra, ông kiến nghị cơ quan quản lý cần yêu cầu các công ty cung cấp dịch vụ giao dịch tài sản số phải tách biệt tài khoản tiền – tài khoản tài sản, đồng thời ký quỹ bắt buộc để bồi thường thiệt hại khi xảy ra sự cố.
"Sự thành công của thị trường tài sản số Việt Nam phụ thuộc vào khả năng dung hòa hai yếu tố: An toàn và đổi mới. Nếu quá thận trọng, Việt Nam có thể bỏ lỡ làn sóng tài chính số toàn cầu; nhưng nếu mở cửa ồ ạt mà thiếu hạ tầng và khung pháp lý, rủi ro thiệt hại sẽ rất lớn", ông nhấn mạnh.
Vì vậy, lộ trình phù hợp là thử nghiệm có giới hạn, song cho phép nhà đầu tư chuyên nghiệp trong nước tham gia, đồng thời đẩy nhanh hoàn thiện pháp lý về CBDC, tokenized securities và hạ tầng dữ liệu.
“Thị trường tài sản số là xu hướng không thể đảo ngược. Điều quan trọng không phải là cho phép hay không cho phép, mà là làm thế nào để quản lý và tận dụng nó một cách an toàn, hiệu quả và mang lại giá trị cho nền kinh tế Việt Nam", TS Lực nói thêm.
Đề xuất xây dựng luật chuyên ngành cho tài sản mã hoá
Chia sẻ tại toạ đàm, ông Tô Trần Hoà, Phó Trưởng ban Phát triển thị trường chứng khoán, Ủy Ban Chứng khoán Nhà nước, cho biết Nghị quyết 05 về thí điểm tổ chức hoạt động thị trường tài sản mã hóa được đánh giá là bước tiến mang tính lịch sử trong lĩnh vực tài chính Việt Nam, mở ra giai đoạn chuyển đổi quan trọng trong việc hợp pháp hóa và quản lý loại hình tài sản mới.
Ông Tô Trần Hoà, Phó Trưởng ban Phát triển thị trường chứng khoán, Ủy Ban Chứng khoán Nhà nước (Ảnh: Báo Tiền Phong)
Theo ông Hoà, cơ quan quản lý xác định mục tiêu kép là vừa tạo không gian phát triển cho đổi mới sáng tạo, vừa kiểm soát rủi ro, bảo đảm an toàn hệ thống. Việc tham khảo kinh nghiệm từ các thị trường phát triển như Singapore, Nhật Bản, Hồng Kông giúp Việt Nam chọn cách tiếp cận thận trọng, phù hợp với điều kiện thực tế trong nước.
Thay vì mở rộng ngay quy mô lớn, Nghị quyết cho phép tối đa 5 tổ chức được cấp phép hoạt động trong giai đoạn đầu, bảo đảm khả năng giám sát và duy trì tính cạnh tranh lành mạnh.
Vấn đề minh bạch được xem là trọng tâm trong quản lý. Các doanh nghiệp tham gia thị trường tài sản mã hóa phải tuân thủ chế độ công bố thông tin, báo cáo định kỳ và chịu sự giám sát chặt chẽ. Các quy định về lưu ký, tư vấn phát hành, bảo đảm giá trị tài sản và an ninh mạng được thiết kế chi tiết, tạo nền tảng để thị trường vận hành an toàn, tránh rủi ro gian lận và rửa tiền.
Ông cho biết trong giai đoạn thí điểm, cơ quan quản lý sẽ tập trung giám sát các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa – những đơn vị đóng vai trò cầu nối giữa doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư.
Mô hình này được đánh giá là phù hợp để vừa thử nghiệm mô hình mới, vừa hạn chế rủi ro hệ thống, đồng thời tích lũy kinh nghiệm thực tiễn cho giai đoạn hoàn thiện khung pháp lý sau này.
Theo ông Hoà, một thách thức lớn hiện nay là năng lực nhân sự và chuyên môn về công nghệ chuỗi khối, an ninh mạng và quản trị rủi ro tài chính. Việt Nam cần sớm hình thành chương trình đào tạo bài bản, cấp chứng chỉ hành nghề, đồng thời xây dựng đội ngũ chuyên gia đủ năng lực kiểm soát rủi ro, phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố.
Cơ quan quản lý định hướng áp dụng nguyên tắc “quản lý cân bằng” – vừa khuyến khích đổi mới, vừa đảm bảo kiểm soát chặt chẽ. Mục tiêu là hình thành một thị trường tài sản mã hóa minh bạch, hiệu quả, bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư và đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế số quốc gia.
Ông Hoà cho biết trên cơ sở kết quả thí điểm, các cơ quan quản lý sẽ tiếp tục nghiên cứu, đánh giá và báo cáo Chính phủ để xem xét hoàn thiện Nghị quyết hoặc xây dựng một bộ luật chuyên ngành dành riêng cho thị trường tài sản mã hóa trong tương lai. Đây sẽ là nền tảng pháp lý quan trọng, giúp Việt Nam từng bước hội nhập và phát triển bền vững trong kỷ nguyên tài chính số.
