Lợi thế của Việt Nam so với thế giới
Chiều 12/6, Quốc hội thảo luận về dự thảo Nghị quyết về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.
Các đại biểu cho rằng trên thế giới đã có những trung tâm tài chính quốc tế mang tính vượt trội (như London, New York, Singapore, Dubai...). Các trung tâm này có bộ máy quản lý chuyên biệt, được ban hành các quy định riêng, không phụ thuộc vào quy định chung của quốc gia.
Mọi tranh chấp diễn ra tại trung tâm đều được xử lý ngay tại chỗ bởi các trọng tài quốc tế hoặc tòa án quốc tế, áp dụng luật quốc tế.
Đi sau so với thế giới, muốn thu hút các nhà đầu tư quốc tế, Việt Nam cần chứng tỏ sự vượt trội.
Đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng, trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam phải áp dụng một hệ thống pháp luật thông thoáng và mang tính quốc tế, ít nhất phải như Trung tâm tài chính Dubai hoặc Trung tâm tài chính Astana của Kazakhstan. Ở đó, các thành viên tham gia giao dịch có thể lựa chọn áp dụng luật pháp nước ngoài, tùy theo thỏa thuận của các bên.
Đồng thời, cơ quan điều hành trung tâm được ban hành quy tắc hoạt động có những nội dung khác với quy định của luật pháp hiện hành, nhưng phải tuân thủ thông lệ quốc tế.
Đối tượng chịu tác động của các quy định này chỉ là các thành viên trong trung tâm tài chính, do vậy không cần thiết ban hành trình tự, thủ tục khi ban hành quy định chung cho toàn quốc.
Ông Cường đề xuất Thủ tướng là người ký ban hành các quy định này, sau đó báo cáo Quốc hội. Nói cách khác, cơ quan điều hành và cơ quan giám sát trung tâm tài chính quốc tế do Thủ tướng trực tiếp ký và chịu trách nhiệm.
Dù đi sau, Việt Nam lại có cơ hội bứt phá nhờ lợi thế về thể chế liên quan đến tài chính số, tài sản số, ứng dụng công nghệ của Fintech, trong khi những trung tâm cổ điển của thế giới chưa đi sâu vào những lĩnh vực này.
Do đó, các đại biểu đề xuất tạo lập một hệ sinh thái thực sự tiên phong, thông thoáng, hấp dẫn, ổn định cho phát triển tài chính số, tài sản số, ứng dụng Fintech tại Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam.
Về giám sát hoạt động của Trung tâm, dự thảo quy định Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước, các bộ, cơ quan ngang bộ phối hợp với cơ quan điều hành, cơ quan giám sát trung tâm thực hiện.
Theo một số đại biểu, việc giám sát như vậy gây sự chồng chéo và không bảo đảm quy tắc mỗi việc chỉ giao cho một đơn vị.
Đại biểu đề nghị giao toàn bộ hoạt động kiểm tra, giám sát cho cơ quan giám sát của trung tâm thực hiện. Các cơ quan, bộ, ngành chỉ kiểm tra thông qua cơ quan giám sát chứ không tác động trực tiếp đến trung tâm.
Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) nêu ý kiến, để thu hút nhà đầu tư chiến lược và bảo đảm quản trị minh bạch, cần làm rõ mối quan hệ giữa các cơ quan trung ương (Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước...) và Cơ quan điều hành trung tâm, tránh chồng lấn thẩm quyền, phân tán trách nhiệm.
Cần trao thêm quyền tự chủ cho cơ quan điều hành trong việc ban hành quy chế, thủ tục hành chính đặc thù mà không chờ các văn bản dưới luật hướng dẫn kéo dài.
Cần có ban chỉ đạo, Thủ tướng trực tiếp điều hành
Phát biểu làm rõ nội dung các đại biểu quan tâm, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, trước khi trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết, ban soạn thảo đã tham khảo ý kiến các chuyên gia, nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Dự thảo có những quy định về đất đai, bảo hiểm thậm chí vượt trội so với các trung tâm tài chính quốc tế khác trên thế giới. Một số chính sách có lộ trình mở cửa có kiểm soát, điều chỉnh dần, trong đó có chính sách ngoại hối và giải quyết tranh chấp.
Chính phủ cũng đã xin ý kiến Bộ Chính trị và được Bộ Chính trị đồng ý thành lập một trung tâm tài chính quốc tế và đặt tại TPHCM và Đà Nẵng, trên cơ sở tận dụng những tiềm năng, thế mạnh và sự khác biệt của mỗi nơi.
Trung tâm tài chính quốc tế đặt tại TPHCM sẽ phát triển thị trường vốn; hệ thống ngân hàng; thị trường tiền tệ; cơ chế thử nghiệm sandbox; về Fintech, đổi mới sáng tạo trong giao dịch tài chính; sàn giao dịch chuyên biệt; nền tảng giao dịch vốn; xây dựng sàn giao dịch hàng hóa, hàng hóa phái sinh; các dịch vụ chuỗi cung ứng khu vực, trung tâm logistics.
Trung tâm tài chính khu vực tại Đà Nẵng sẽ phát triển tài chính xanh, tài chính thương mại, doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, các hoạt động xuyên biên giới gắn với khu thương mại tự do. Trung tâm cũng thử nghiệm có kiểm soát một số mô hình mới như tài sản số, tiền số, thu hút các quỹ đầu tư và phát triển các startup cung cấp dịch vụ tiêu dùng, du lịch, thương mại, logistics.
Bộ trưởng cũng đồng tình với ý kiến của các đại biểu là cần nâng cao năng lực của cơ quan giám sát, đồng thời có thêm một nấc nữa là ban chỉ đạo, trực tiếp là Thủ tướng.
“Việc xây dựng trung tâm tài chính là chưa có tiền lệ, có thể xuất hiện rút vốn nóng, thao túng tỷ giá. Do vậy, cần có quy định về giám sát, theo dõi dòng vốn ra vào Việt Nam, thực thi chế độ báo cáo nghiêm ngặt, hạn chế cho vay ngắn hạn, khuyến khích cho vay trung, dài hạn”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nêu quan điểm.
Đồng thời, ông khẳng định đã lường trước những rủi ro đầu cơ, thổi giá, tạo bong bóng tài sản với các sàn giao dịch tín chỉ carbon, do đó sẽ có cơ chế giám sát chặt chẽ.
Về cơ chế và cơ quan giải quyết tranh chấp, các trung tâm tài chính quốc tế hiện nay chỉ có một mô hình là tòa án chuyên biệt hoặc trọng tài quốc tế chuyên biệt trong trung tâm tài chính và sử dụng án lệ ở tất cả các trung tâm tài chính trên thế giới. Do đó, dự thảo cũng sẽ đi theo hướng này.
