Mô hình trồng sắn dây ở xã Đại Huệ, Nghệ An. (Ảnh: Phạm Tâm)
Từ nông sản thô đến sản phẩm OCOP
Vùng đất dưới dãy núi Đại Huệ (xã Đại Huệ, Nghệ An) từ lâu nổi tiếng với cây sắn dây. Nhờ chất đất cát pha thịt đặc trưng, khí hậu thuận lợi nên sắn dây ở đây cho củ to, hàm lượng tinh bột cao.
Tuy nhiên, loại nông sản này vẫn còn phụ thuộc nhiều vào thương lái và thị trường tiêu thụ, người nông dân quanh năm canh cánh nỗi lo "được mùa, mất giá".
Sinh ra và lớn lên trên mảnh đất này, ông Trần Đình Sơn (trú tại xóm 4, xã Đại Huệ) thấu hiểu hơn ai hết những vất vả của người dân quê mình. Hình ảnh những gánh sắn dây đầy ắp nhưng bị ép giá, thậm chí không bán được thôi thúc ông phải tìm một hướng đi mới, bền vững hơn.
Năm 2019, ông Sơn cùng những người nông dân cùng chí hướng thành lập Hợp tác xã Nông nghiệp xanh Đại Huệ (gọi tắt HTX Đại Huệ) và lấy mẫu củ sắn dây của địa phương gửi đi kiểm nghiệm, phân tích chất lượng.
Kết quả vượt ngoài mong đợi, củ sắn dây ở Đại Huệ có hàm lượng tinh bột, các vi khoáng chất cao và hương vị đặc trưng. Đây chính là "tấm vé thông hành" để ông Sơn đầu tư máy móc, thiết bị, bắt tay vào hành trình chế biến sâu, nâng tầm giá trị cho củ sắn dây.
Củ sắn dây ở Đại Huệ có hàm lượng tinh bột cao.
Theo ông Sơn, cây sắn dây rất dễ trồng, không tốn nhiều công chăm sóc và thích ứng tốt với thời tiết khắc nghiệt của miền Trung. Tuy nhiên, muốn nâng cao giá trị, tăng thu nhập cho bà con thì phải đi vào chế biến sâu, tạo ra các sản phẩm chất lượng, hữu ích cho người tiêu dùng.
Để chủ động nguồn nguyên liệu, ông Sơn thuê thêm đất của xã để mở rộng diện tích. Không chỉ làm cho riêng mình, ông còn đi đến từng nhà, vận động bà con trong vùng cùng quay trở lại với cây sắn dây.
Ông Sơn cam kết cung cấp giống miễn phí và bao tiêu toàn bộ sản phẩm đầu ra. Bằng uy tín và sự chân thành của mình, đến nay có gần 500 hộ gia đình ở các xã Đại Huệ, Nam Đàn, Nghĩa Đàn… tham gia trồng cây sắn dây.
Chia sẻ kinh nghiệm, ông Sơn cho biết, trồng sắn dây chỉ cần lên luống cao cho dễ thoát nước, bón lót một lần lúc làm đất rồi xuống giống.
Cây ít sâu bệnh, công chăm sóc không nhiều. Sau khoảng 10 - 11 tháng là có thể cho thu hoạch, năng suất trung bình đạt từ 1,8 đến 2 tấn mỗi sào Trung Bộ (500m2).
Những cánh đồng từng bị bỏ hoang hoặc trồng các loại cây kém hiệu quả dần được phủ một màu xanh mướt của dây sắn, hứa hẹn một tương lai ấm no.
Cánh đồng sắn dây ở xóm 4, xã Đại Huệ.
Lan tỏa giá trị, cùng nông dân thoát nghèo
Sau những năm đầu khởi nghiệp, ông Sơn hiểu rằng, muốn đưa sản phẩm sắn dây đi xa phải xây dựng được thương hiệu. Thế là ông vận động các hộ dân liên kết trồng sắn dây theo quy trình VietGAP nghiêm ngặt và đăng ký sản phẩm OCOP.
"Chất lượng nguyên liệu đầu vào có tốt, có ổn định thì sản phẩm làm ra mới đảm bảo. Chúng tôi tuân thủ tuyệt đối quy trình sản xuất khép kín, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm và được các cơ quan chuyên môn kiểm tra, đánh giá thường xuyên", ông Sơn chia sẻ.
Đến nay, HTX Đại Huệ có 7 sản phẩm được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao. Từ tinh bột sắn dây nguyên chất, ông Sơn sáng tạo thêm các sản phẩm như bột sắn dây hoa bưởi, bột sắn dây ướp hoa nhài, trà sắn dây...
Các sản phẩm này không còn chỉ bán trong xã, mà có mặt tại các hệ thống siêu thị lớn, cửa hàng OCOP uy tín tại Nghệ An, Hà Nội và TPHCM…
Năm 2024, HTX Đại Huệ thu mua khoảng 300 tấn sắn dây củ tươi cho các hộ dân liên kết với mức giá ổn định từ 13.000 - 14.000 đồng/kg. Tổng doanh thu của HTX trong năm đạt con số ấn tượng 3,5 tỷ đồng.
Các sản phẩm OCOP từ tinh bột sắn dây của HTX Đại Huệ.
Thành công của ông Sơn không chỉ là câu chuyện làm giàu của một cá nhân, mà còn là mô hình kinh tế hiệu quả, lan tỏa giá trị, giúp nhiều gia đình thoát nghèo. Gia đình ông Nguyễn Văn Hùng (trú tại xóm 4, xã Đại Huệ) là một minh chứng điển hình.
Với 6 sào đất trồng sắn dây liên kết với HTX, ông Hùng được hỗ trợ giống và kỹ thuật. Mỗi năm gia đình ông có nguồn thu nhập ổn định và cao hơn hẳn so với trồng ngô, lạc trước đây.
"Từ ngày theo ông Sơn trồng sắn dây, kinh tế gia đình khấm khá hơn nhiều, không còn lo đầu ra nữa. Cứ đến vụ là HTX đến tận nơi thu mua, tiền trao tay sòng phẳng", ông Hùng vui vẻ nói.
Không chỉ có gia đình ông Hùng, hàng chục hộ dân khác ở Đại Huệ cũng vươn lên nhờ mô hình liên kết này. Vùng nguyên liệu sắn dây sạch của xã ngày càng được mở rộng, tạo nên một chuỗi giá trị bền vững.
Chưa dừng lại ở đó, ông Trần Đình Sơn còn mở rộng liên kết, ký kết tiêu thụ củ nghệ, củ gừng... cho người dân ở các xã miền Tây Nghệ An, tiếp tục nghiên cứu và cho ra đời những sản phẩm chất lượng khác.
Bà Hồ Thị Hòa, Chủ tịch Hội Nông dân xã Đại Huệ đánh giá, HTX Đại Huệ không chỉ giải quyết việc làm mà còn bao tiêu nông sản, giúp người dân trên địa bàn có thu nhập cao và ổn định từ cây sắn dây.
"Chính quyền địa phương và Hội Nông dân xã sẽ luôn đồng hành, tạo điều kiện tốt nhất để HTX tiếp tục phát triển, xây dựng thương hiệu nông sản của quê hương Đại Huệ ngày càng vươn xa", bà Hòa chia sẻ.
