Triết lý phát triển 80 năm

Logic cuộc cách mạng của nhân dân

Chiều 2.9.1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), Chủ tịch Hồ Chí Minh trang trọng đọc bản Tuyên ngôn độc lập¹ lịch sử, tuyên bố hiện thực đã/đang diễn ra ở Việt Nam sau thành công trọn vẹn của cuộc Cách mạng Tháng Tám: "Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và thật sự đã trở thành một nước tự do và độc lập" (Tuyên ngôn độc lập). Trích "những lẽ phải không ai chối cãi được" trong hai bản Tuyên ngôn bất hủ của cách mạng Mỹ và cách mạng Pháp, bản Tuyên ngôn độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa khẳng định quyền của con người - cũng chính là nền tảng quyền của dân tộc.

Ảnh: Tư liệu

Cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 giành lại những giá trị nhân văn tốt đẹp cho nhân dân Việt Nam - từ quyền cơ bản nhất của dân tộc là Độc lập, của con người là Tự do rồi/để mỗi người đều có thể "mưu cầu hạnh phúc" cho mình trong sự tiến bộ chung của xã hội. Cuộc cách mạng giải phóng dân tộc ở Việt Nam mang tính chất nổi bật là cuộc cách mạng của nhân dân - do nhân dân tiến hành và vì lợi ích của nhân dân.

Để thoát khỏi ách nô lệ thực dân, để giành lại độc lập dân tộc, cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam bất khuất, kiên cường, gian khổ và nhiều hy sinh đã giành thắng lợi - "Nhân dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để gây dựng nên nước Việt Nam độc lập. Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỷ mà lập nên chế độ Dân chủ Cộng hòa" (Tuyên ngôn độc lập) và "dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!". Đó là logic của cuộc cách mạng nhân dân được Tuyên ngôn độc lập khẳng định đầy thuyết phục.

Mang ước nguyện trọn đời của Người

Nhà sử học Na Uy Stein Tonnesson, người đã có hơn 30 năm nghiên cứu Hồ Chí Minh và lịch sử Việt Nam hiện đại, đặc biệt ấn tượng về tinh thần thân dân của Hồ Chí Minh. Khi Hồ Chí Minh hỏi: "Tôi nói đồng bào nghe rõ không?", hàng vạn người tại Quảng trường Ba Đình vang lên lời đáp: "Có". GS Stein Tonnesson nhận xét: "Khoảnh khắc ấy đã thiết lập mối liên kết giữa nhân dân và vị lãnh tụ của mình. Không một nhà lãnh đạo phi cộng sản nào của Việt Nam có thể sánh được với uy tín và tầm ảnh hưởng mà Hồ Chí Minh sở hữu. Chủ tịch Hồ Chí Minh không phải là một diễn giả có chất giọng lôi cuốn đặc biệt, nhưng lại là một nhà văn tài ba. Các bài viết của Người thể hiện sự am hiểu sâu sắc về lịch sử lâu đời của Việt Nam, đồng thời có khả năng khơi dậy cảm xúc mạnh mẽ và thôi thúc người dân đứng lên tham gia cuộc đấu tranh…"² .

Tuyên ngôn độc lập mang ước nguyện trọn đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Nước độc lập, dân tự do, Tổ quốc thống nhất, Đoàn kết toàn dân và chăm lo hạnh phúc của nhân dân. Từ ngày 2.9.1945 đến ngày 2.9.1969, những điều đó xuyên suốt các hành động cách mạng của Người. Tại gác hai căn nhà số 48 Hàng Ngang (Hà Nội), "không giấu được niềm sung sướng" trào dâng khi nhân dân giành độc lập thành công, Người viết Tuyên ngôn độc lập. Di chúc được Người viết trong niềm trăn trở vì dân - trải qua hơn 4 năm, có 4 bản thảo, bắt đầu từ tháng 5.1965 và tiếp tục hoàn thiện vào mỗi dịp tháng 5 sau đó. Trong những dòng cuối cùng để lại cho hậu thế, Người căn dặn: Sau ngày chiến thắng, "Đảng cần phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và văn hóa, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân"³ (Di chúc, chữ gạch chân trong nguyên văn - N.V.A).

Con đường và mục tiêu phát triển

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc là con đường phát triển, là mục tiêu, là bước đi của cách mạng, cũng là nội dung cốt lõi của Tư tưởng Hồ Chí Minh. Đó cũng là triết lý phát triển Việt Nam trong thời đại mới. Nền độc lập được xây dựng chính thức từ ngày 2.9.1945 cho đến nay luôn gắn liền với tự do, hạnh phúc của nhân dân. Sau khi giành lại và bảo vệ vững chắc độc lập dân tộc, nhân dân Việt Nam tiếp tục xây dựng đất nước Việt Nam phát triển, tiến bộ về mọi mặt: Phát triển kinh tế, văn hóa, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, thúc đẩy sự phát triển của xã hội, nâng cao vị thế quốc gia… tất cả đều nhằm mục tiêu: Vì Hạnh phúc của Nhân dân.

Thắng lợi mang tầm vóc thời đại của Kỷ nguyên Độc lập, Tự do được Chủ tịch Hồ Chí Minh tiên phong mở ra từ năm 1945 và những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử của Kỷ nguyên đổi mới và phát triển do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi đầu từ năm 1986 đã tạo tiền đề vững chắc cho đất nước bước vào Kỷ nguyên mới với mục tiêu chiến lược là đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước phát triển, có thu nhập cao.

Tầm nhìn và mục tiêu phấn đấu của Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc đã được xác định. Đó là "kỷ nguyên phát triển, kỷ nguyên giàu mạnh dưới sự lãnh đạo, cầm quyền của Đảng Cộng sản, xây dựng thành công nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, sánh vai với các cường quốc năm châu. Mọi người dân đều có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, được hỗ trợ phát triển, làm giàu"⁴ .

Nhắc/nhớ lại tinh thần bản Tuyên ngôn độc lập hào hùng năm xưa để hôm nay chúng ta tiếp nối phát huy tinh thần lấy đại đoàn kết toàn dân tộc làm động lực, lấy độc lập, tự chủ dân tộc là nền tảng để đánh thức các tiềm năng địa chính trị, địa kinh tế, nâng cao các giá trị di sản văn hóa, cảnh quan thiên nhiên Việt Nam, bản sắc văn hóa và con người Việt Nam, phấn đấu vì một nước Việt Nam phát triển phồn thịnh, để đạt tới đích cuối cùng: Nhân dân Hạnh phúc.

¹ Hồ Chí Minh (2011): Toàn tập, tập 4 - NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 1 - 3.

² GS Stein Tonnesson trả lời phỏng vấn Báo Nhân Dân, ngày 19.7.2025 - Tư liệu của tác giả.

³ Hồ Chí Minh (2011): Toàn tập, tập 15 Sđd, tr. 612.

⁴Tổng Bí thư Tô Lâm, trao đổi chuyên đề "Kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc" với các học viên Lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, kỹ năng đối với cán bộ quy hoạch Ủy viên Ban Chấp hành T.Ư Đảng khóa XIV (lớp thứ 3), ngày 31.10.2024 tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. (https://nhandan.vn/special/dinh_vi_muc_tieu_dua_dat_nuoc_buoc_vao_ky_nguyen_moi_va_nhung_dinh_huong_chien_luoc/index.html)