Ăn uống là một hoạt động tưởng chừng đơn giản, nhưng trong văn hóa ứng xử truyền thống, đây lại là một trong những phép xã giao cơ bản và tinh tế nhất. Từ cách một người cư xử trên bàn ăn, chúng ta có thể nhận thấy trí tuệ cảm xúc (EQ), khả năng kiểm soát bản thân cũng như sự tôn trọng đối với người khác.
Nhà giáo dục người Mỹ Ken Robinson từng nói: “Khi mọi người cùng ăn, việc ăn uống không còn là hoạt động cá nhân nữa, và những gì họ làm sẽ ảnh hưởng đến cảm xúc của những người xung quanh.”
Câu nói ấy không chỉ đúng với người trưởng thành, mà còn đặc biệt chính xác khi nói đến trẻ em. Theo các chuyên gia tâm lý, bàn ăn chính là môi trường đầu tiên để rèn luyện EQ cho trẻ nhỏ, bởi qua từng hành vi, lời nói, thái độ trong bữa ăn, cha mẹ có thể nhìn thấy cách con hiểu về quy tắc, biết cảm thông và chia sẻ với người khác.
Giáo sư Lý Mỹ Kim, chuyên gia tâm lý học tại Trung Quốc, từng nhận định: “Những điều nhỏ nhặt trong hành vi của trẻ em khi ăn thường có thể phản ánh tính cách và sự phát triển trong tương lai của trẻ.”
Nếu một đứa trẻ thể hiện được 3 hành động dưới đây trong bữa ăn, điều đó cho thấy trẻ có EQ cao, được lòng mọi người và có tương lai rất hứa hẹn.
1. Biết quy tắc, hiểu phép xã giao và thể hiện sự tôn trọng
Trong tâm lý học, có một khái niệm gọi là “ý thức về quy tắc”, tức là khi làm bất cứ việc gì, con người đều phải có trật tự, quy định và giới hạn nhất định. Người có ý thức tuân thủ quy tắc sẽ biết điều chỉnh hành vi, tôn trọng người khác, và luôn ứng xử một cách tinh tế, đúng mực.
Trên bàn ăn, điều này được thể hiện qua những hành động nhỏ nhưng rất đáng quý: chờ người lớn bắt đầu bữa ăn rồi mới dùng, không nói chuyện khi đang nhai, biết xin phép trước khi rời bàn, hoặc giữ vệ sinh khi ăn uống.
(Ảnh minh họa)
Trẻ có EQ cao thường ý thức rõ những quy tắc này mà không cần người lớn nhắc nhở. Ngay cả trong môi trường xa lạ, các em cũng biết quan sát, thích nghi và hành xử phù hợp. Ngược lại, trẻ thiếu ý thức quy tắc thường dễ chen ngang, ăn uống ồn ào, hoặc tự ý làm theo ý mình mà không quan tâm đến cảm xúc của người khác.
Theo giáo sư Lý Mỹ Kim, trẻ được giáo dục phép tắc từ nhỏ sẽ hình thành tính tự giác, sự kiềm chế cảm xúc và tinh thần tôn trọng tập thể. Đó là những yếu tố quan trọng giúp trẻ hòa nhập và phát triển trong xã hội hiện đại.
2. Biết ơn, không kén chọn và cư xử tinh tế
Một biểu hiện khác của EQ cao là sự biết ơn và tôn trọng công sức của người khác, kể cả trong những việc nhỏ như bữa ăn. Nhiều đứa trẻ khi đến nhà người quen, nếu gặp món ăn không hợp khẩu vị sẽ thẳng thắn chê “không ngon” hoặc “con không thích món này”. Mặc dù cha mẹ thường cho rằng đó chỉ là tính thật thà, nhưng trên thực tế, đó là biểu hiện của việc thiếu tinh tế trong giao tiếp.
Theo các chuyên gia tâm lý, trẻ có trí tuệ cảm xúc thấp thường thiếu sự đồng cảm và không nhận thức được cảm xúc của người khác. Trong khi đó, trẻ có EQ cao biết rằng mỗi món ăn đều là thành quả của sự chuẩn bị và tấm lòng của người nấu. Dù không hợp khẩu vị, trẻ vẫn biết giữ phép lịch sự, không tỏ ra chán nản hay chê bai, mà chỉ ăn vừa phải và mỉm cười cảm ơn.
Hành động tưởng chừng nhỏ bé ấy lại thể hiện sự thấu hiểu, tôn trọng và tinh tế trong giao tiếp, giúp trẻ tạo ấn tượng tốt và được mọi người yêu quý. Đây cũng chính là nền tảng của sự đồng cảm, một yếu tố cốt lõi trong việc hình thành trí tuệ cảm xúc cao.
(Ảnh minh họa)
3. Không tham lam, biết chia sẻ và quan tâm đến người khác
Trong bữa ăn, thói quen chia sẻ hay tranh giành đồ ăn cũng thể hiện rõ nét tính cách và EQ của trẻ. Nhiều phụ huynh gặp khó khăn khi dạy con biết nhường nhịn, bởi trẻ thường có xu hướng giữ phần ngon nhất cho mình hoặc không muốn chia sẻ với người khác.
Những hành vi này, nếu kéo dài, có thể khiến trẻ hình thành tính ích kỷ, thiếu hợp tác và khó hòa đồng. Ngược lại, trẻ có EQ cao thường biết kiềm chế mong muốn cá nhân, biết nhường nhịn và chia sẻ niềm vui cùng người khác.
Ví dụ, khi thấy món ăn yêu thích, thay vì giành phần trước, trẻ có thể chủ động mời người lớn hoặc chia sẻ với bạn bè, bởi trẻ hiểu rằng niềm vui trong bữa ăn nằm ở sự hòa hợp, không phải chiếm hữu.
Theo giáo sư Lý Mỹ Kim, những đứa trẻ biết chia sẻ từ sớm thường có xu hướng kiên trì, tự lập và biết lên kế hoạch cho bản thân. Chính khả năng kiềm chế ham muốn nhỏ trong hiện tại giúp các em xây dựng nhân cách vững vàng và đạt được thành công lớn hơn trong tương lai.
