Tìm cách "hồi hương" ấn vàng của vua Minh Mạng

Cục Di sản văn hóa, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL) cho biết thông tin trên website chính thức của hãng đấu giá Millon (thành lập năm 1928, có trụ sở chính tại Paris, Pháp) có đăng tải thông tin sẽ đưa ra đấu giá 329 cổ vật, trong đó có 2 cổ vật của nhà Nguyễn (1802-1945), gồm 1 ấn vàng đúc năm 1823 triều Minh Mạng (1820-1841) và 1 bát vàng triều Khải Định (1917-1925). Phiên bán đấu giá 2 cổ vật nêu trên dự kiến sẽ được tiến hành vào 11 giờ trưa ngày 31-10-2022 (giờ Paris).

Nhà đấu giá Millon của Pháp chào bán ấn vàng của vua Minh Mạng với mức 2-3 triệu euro (48 đến 72 tỉ đồng)

Ấn vàng của vua Minh Mạng. Ảnh: Millon

Theo thông tin đăng tải trên website của hãng đấu giá Millon và ý kiến của một số chuyên gia về cổ vật, chiếc ấn vàng (lô số 101/329) chính là chiếc kim ấn "Hoàng đế chi bảo" được vị hoàng đế cuối cùng của vương triều Nguyễn là Bảo Đại, trao cho đại diện của Việt Minh là ông Trần Huy Liệu cùng với thanh bảo kiếm của vua Khải Định vào chiều ngày 30-8-1945.

Trong bài đăng trên website nhà đấu giá, ấn được đặt tên Con dấu vàng quý hiếm Kim bảo tỷ của Hoàng đế Minh Mạng (1791-1841), thuộc lô 101 trong tổng số 329 lô trong phiên Bán hàng nghệ thuật Việt Nam tại Millon ở Paris cao 10,4 cm, nặng 10,78 kg, mặt hình vuông với kích thước 13,8x13,7 cm. Quai ấn hình rồng năm móng ở tư thế cuộn, đầu ngẩng cao, trán khắc chữ 王 (vua), đuôi uốn ra phía sau theo hình xoắn ốc, vây dọc thân rồng, bốn chân chắc chắn.

Hình rồng trên mặt ấn. Ảnh: Millon

Mặt trên của ấn có khắc hai dòng chữ: "Minh Mạng tứ niên nhị nguyệt sơ tứ nhật cát thời chú tạo" (Được làm vào ngày 4 tháng 2, năm thứ 4 đời vua Minh Mạng) và "Thập thành hoàng kim trọng nhị bách thập lạng cửu tiền nhị phân" (Làm bằng vàng, nặng 280 lạng, 9 chỉ, 2 phân). Tức là ấn được làm vào ngày 4 tháng 2, năm thứ tư đời vua Minh Mạng, tương đương ngày 4-2-1823, trọng lượng 10,7 kg. Đế ấn có in dòng chữ "Hoàng đế chi bảo" (Báu vật của hoàng đế).

Liên quan đến thông tin này, Cục Di sản Văn hoá khẳng định nếu đây là Ấn "Hoàng đế chi bảo" (thông tin cần được xác định chính xác thông qua các đánh giá và giám định chuyên môn) thì bên cạnh những ý nghĩa về lịch sử, văn hoá…, xét về khía cạnh chủ quyền sở hữu, chiếc ấn "Hoàng đế chi bảo" được dùng cho các hoạt động công quyền, chính sự của đất nước trong suốt một giai đoạn lịch sử.

Lễ trao trả ấn kiếm cho cựu hoàng Bảo Đại ngày 8-3-1952. Ảnh: Paris Match

Ngay khi nắm được thông tin về việc đấu giá 2 cổ vật, Bộ VH-TT-DL đã có Công văn gửi Bộ Ngoại giao.

Công văn nêu rõ sau ngày Toàn quốc kháng chiến (tháng 12-1946), 2 cổ vật đã rơi vào tay người Pháp và đến ngày 8-3-1952, người Pháp tổ chức lễ trao lại ấn kiếm cho cựu hoàng Bảo Đại, rồi được đưa sang Pháp vào năm 1953.

Trước khi qua đời (năm 1997), cựu hoàng Bảo Đại đã di chúc để lại toàn bộ tài sản ở Pháp (trong đó có kim ấn "Hoàng đế chi bảo") cho vợ là bà Monique Baudot, người Pháp. Bà Monique Baudot qua đời năm 2021, các tài sản trên thuộc về những người thừa kế và được mang ra bán đấu giá.

"Chiếc ấn "Hoàng đế chi bảo" được dùng cho các hoạt động công quyền, chính sự của nhà Nguyễn trong suốt một giai đoạn lịch sử, có ý nghĩa về lịch sử, văn hoá. Vì vậy, việc tìm cách đưa ấn về Việt Nam là cần thiết…" - công văn của Bộ VH-TT-DL  nhấn mạnh.

Bát vàng của vua Khải Định. Ảnh: Millon

Bộ VH-TT-DL đề nghị Bộ Ngoại giao chỉ đạo Đại sứ quán Việt Nam tại Pháp kịp thời làm việc trực tiếp với hãng đấu giá Millon để xác minh rõ thông tin liên quan đến việc đấu giá 2 cổ vật nêu trên như thông báo của hãng (gồm các thông tin về chủ sở hữu, tính hợp pháp của 2 cổ vật, giá dự kiến bán, khả năng đàm phán mua trực tiếp không qua đấu giá…). Đồng thời nhanh chóng tìm hiểu và đề xuất phương án phù hợp với pháp luật nước sở tại và thông lệ quốc tế) để "hồi hương" 2 cổ vật căn cứ kết quả làm việc với hãng đấu giá.