Tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, dự thảo luật đã giới hạn phạm vi áp dụng các chính sách vượt trội chung cho các dự án thuộc đối tượng là dự án đường sắt quan trọng quốc gia và dự án đường sắt thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội.
Nhà đầu tư làm đường sắt phải đáp ứng các tiêu chí về vốn, kinh nghiệm
ẢNH: T.N
Trước đó, Quốc hội khóa XV năm 2014 đã có Nghị quyết 172 về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. Song, dự thảo luật Đường sắt sửa đổi khi quy định về phát triển công nghệ đường sắt và phương tiện giao thông đường sắt không đề cập đến đường sắt tốc độ cao.
Chính phủ cho biết, các cơ chế, chính sách vượt trội cho đầu tư phát triển đường sắt tương tự như Nghị quyết số 172 đã được thể chế hóa tại mục 2 chương 2 dự thảo luật.
Đặc biệt, với quy định chỉ định thầu, tiếp thu ý kiến của đại biểu, Chính phủ đã chỉnh lý dự thảo luật theo hướng "nhà đầu tư được chỉ định phải đủ năng lực và chứng minh năng lực về khả năng thu xếp vốn chủ sở hữu, huy động vốn vay, nguồn vốn hợp pháp khác; chứng minh có đủ kinh nghiệm hoặc có thỏa thuận hợp tác với đối tác có kinh nghiệm thực hiện các dự án tương tự”.
UBND tỉnh chỉ định nhà đầu tư phát triển quỹ đất TOD
Góp ý cho dự thảo luật, có ý kiến đề nghị bỏ quy định "UBND cấp tỉnh quyết định việc chỉ định nhà đầu tư dự án theo mô hình TOD", giữ nguyên quy định HĐND cấp tỉnh được quyết định sử dụng ngân sách địa phương để triển khai dự án đầu tư công độc lập thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy hoạch khu vực TOD.
Theo đó, dự án đường sắt do Nhà nước đầu tư phải có mặt bằng và sau đó thực hiện đấu thầu, đấu giá. Trường hợp muốn ưu tiên cho các nhà đầu tư làm đường sắt được phát triển những dự án đô thị này thì ưu tiên cho các nhà đầu tư thực hiện dự án đường sắt được ưu tiên trong quá trình tham gia đấu thầu, đấu giá các dự án TOD này.
Tuy nhiên, Chính phủ cho rằng, các dự án đường sắt thường có tổng mức đầu tư lớn, khả năng thu hồi vốn rất thấp, đối với nhà đầu tư xây dựng công trình đường sắt sẽ phải bảo đảm kinh phí phục vụ quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt sau đầu tư.
Mặc dù luật Đường sắt 2017 có nhiều cơ chế ưu đãi, nhưng tới nay gần như không thu hút được nhà đầu tư tư nhân nào tham gia đầu tư dự án đường sắt. Vì vậy, để khuyến khích, thu hút nhà đầu tư tư nhân tham gia đầu tư đường sắt, thể chế hóa Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị, Chính phủ giữ nguyên quy định theo dự thảo về chỉ định nhà đầu tư.
Ngoài ra, có ý kiến đề nghị cân nhắc quy định về kinh phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư nếu không tính vào tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia vào dự án sẽ thất thoát tài sản cho Nhà nước.
Song theo Chính phủ, quy định hình thức đối tác công tư hiện nay cho phép mức vốn tham gia của Nhà nước không vượt quá 50% tổng mức đầu tư dự án. Trong khi các dự án đường sắt do tổng mức đầu tư lớn, nên mức hỗ trợ của Nhà nước đều vượt quá 50% mới khả thi.
Đây chính là nguyên nhân quan trọng nhất từ trước đến nay không có nhà đầu tư tham gia dự án đường sắt. Do đó, để có thể thể chế hóa Nghị quyết số 68, mở rộng sự tham gia của doanh nghiệp tư nhân vào đường sắt, cần phải nâng mức hỗ trợ của Nhà nước lên đến 80% hoặc giữ nguyên mức 50%.
Chi phí để xác định thời gian hoàn vốn của nhà đầu tư theo quy định của luật PPP không bao gồm chi phí giải phóng mặt bằng và phần tham gia hỗ trợ của Nhà nước. Nhà đầu tư chỉ được giao quyền quản lý vận hành trong thời gian hoàn vốn, sau đó bàn giao toàn bộ cho Nhà nước và xác lập sở hữu toàn dân.
