Mọi khoản thưởng Tết đều chịu thuế lũy tiến từng phần
Nhiều doanh nghiệp (DN) hiện nay duy trì việc chi trả lương tháng 13, thậm chí là các khoản thưởng Tết âm lịch khác, như một sự động viên và chăm lo đời sống cho NLĐ sau một năm làm việc. Khoản thưởng có thể được ghi là lương tháng 13, 14, hoặc gộp chung là thưởng Tết, ngoài 12 tháng lương thông thường trong năm.
Theo quy định, tất cả các khoản tiền thưởng nói trên, bao gồm thu nhập từ tiền lương, tiền công và các khoản có tính chất tiền lương, tiền công (kể cả thưởng bằng chứng khoán), đều là thu nhập chịu thuế. Các khoản thu nhập này phải được kê khai đóng thuế TNCN theo biểu thuế lũy tiến từng phần.
Đối với cá nhân có ký hợp đồng lao động từ 3 tháng trở lên, hằng tháng tổ chức chi trả thu nhập sẽ khấu trừ thuế căn cứ vào thu nhập tính thuế tháng.
"Nhảy bậc thuế" khiến thuế tạm thu tăng vọt
Vấn đề gây tranh cãi nhất liên quan đến cách tính thuế là thời điểm chi trả khoản thưởng cuối năm. Theo quy định, thời điểm xác định thu nhập chịu thuế là thời điểm tổ chức, cá nhân trả thu nhập cho người nộp thuế.
Khi DN chi trả khoản tiền thưởng Tết (như lương tháng 13) cộng dồn vào thu nhập tháng 12 hoặc tháng 1, tổng thu nhập của tháng đó tăng vọt và lập tức bị áp thuế ở bậc cao hơn theo biểu thuế lũy tiến từng phần.
Ví dụ thực tế về việc tăng bậc thuế: Nếu lương bình thường trong tháng của cá nhân là 20 triệu đồng (sau giảm trừ gia cảnh cho bản thân, không người phụ thuộc), họ sẽ nộp thuế ở bậc 2 (thuế suất 10%) với số tiền 650.000 đồng. Tuy nhiên, nếu họ nhận thêm 20 triệu đồng lương tháng 13, tổng thu nhập trong tháng lên đến 40 triệu đồng. Lúc này, cá nhân sẽ bị áp thuế lên đến bậc 4 (thuế suất 20%), với số tiền thuế phải nộp là 4,15 triệu đồng. Sự tăng vọt này khiến nhiều cá nhân bất ngờ.
Anh Trung Tú (TP.Hồ Chí Minh) cho biết, khi nhận lương tháng 13 cùng lúc lương tháng 12, anh "bị choáng" vì số tiền thực nhận thấp hơn nhiều. Anh phải đóng luôn lên đến mức thuế suất tối đa 35%. Ngay cả những người lao động phổ thông quanh năm không phải đóng thuế cũng bị tạm trừ ngay 10% khi có thêm lương tháng 13 chưa đến 8 triệu đồng.
Thuế khấu trừ chỉ là "tạm thu" – nhưng gây thiệt thòi
Trả lời kiến nghị của một cá nhân làm việc tại doanh nghiệp FDI về bất cập này, Cục Thuế cho biết pháp luật hiện hành đã có quy định về việc tổng hợp thu nhập, tính thuế, khấu trừ và khai nộp thuế TNCN.
Tuy nhiên, Luật sư Trần Xoa, Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang, nhấn mạnh rằng số tiền thuế bị khấu trừ cao này chỉ là số tiền tạm thu. Dù DN kê khai theo tháng hay theo quý, NLĐ sẽ bị tăng bậc thuế khi nhận thưởng, nhưng đến hết năm, DN sẽ tổng hợp thu nhập và tính quyết toán thuế TNCN.
Nếu cá nhân bị tạm thu số tiền thuế trong năm nhiều hơn số thuế phải nộp thực tế, họ sẽ được hoàn trả hoặc cấn trừ vào số thuế năm tiếp theo.
Vấn đề lớn: Việc Nhà nước thu trước và người nộp thuế phải chờ đợi hơn một năm sau đó (ví dụ, tiền thưởng trả tháng 1, phải đến hết tháng 4 năm sau nữa mới kết thúc thời gian quyết toán thuế TNCN) mới nhận lại được phần thuế bị tạm thu dư thừa là quá lâu. Điều này gây thiệt thòi cho NLĐ, đặc biệt vào thời điểm cuối năm cần nhiều khoản chi tiêu.
Trước những bất cập này, NLĐ đã kiến nghị Bộ Tài chính xem xét cho phép DN và NLĐ được lựa chọn tính bình quân khoản thưởng trên tổng thu nhập cả năm; hoặc tách riêng khoản thưởng để áp dụng bậc thuế hợp lý nhằm tránh gây thiệt thòi.
Giải pháp từ các chuyên gia: chi thưởng sát tết âm lịch 2026
Nhận định về thời điểm chi thưởng Tết, Luật sư Trần Xoa và ông Nguyễn Ngọc Tịnh, Phó chủ tịch Hội Tư vấn và đại lý thuế TP.HCM, đều cho rằng DN nên xem xét chi tiền thưởng vào đầu năm 2026 để giảm bớt gánh nặng thuế cho NLĐ.
Lý do là mức Giảm Trừ Gia Cảnh (GTGC) mới sẽ được áp dụng từ năm 2026:
- Mức GTGC cho người nộp thuế được tăng từ 11 triệu đồng/tháng lên 15,5 triệu đồng/tháng.
- Mức GTGC cho mỗi người phụ thuộc tăng từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 6,2 triệu đồng/tháng.
Việc chi thưởng vào tháng 1 năm 2026 (sát Tết Nguyên đán) sẽ giúp NLĐ được hưởng lợi từ mức GTGC mới, giảm được một khoản tiền thuế TNCN đáng kể so với việc chi trả vào tháng 12 năm 2025.
Ví dụ, một cá nhân có tổng thu nhập (lương + thưởng) 30 triệu đồng/tháng và có 1 người phụ thuộc, nếu áp dụng mức GTGC mới (từ 2026) sẽ phải nộp thuế TNCN là 580.000 đồng, giảm 860.000 đồng so với mức hiện hành.
Ngoài ra, việc chi tiền thưởng sát Tết cũng phù hợp với thông lệ và truyền thống của người Việt, đồng thời quy định kế toán cho phép DN thực chi lương, thưởng trước thời hạn nộp quyết toán thuế thu nhập DN vẫn được chấp nhận hạch toán chi phí hoạt động của năm trước.
Ông Nguyễn Ngọc Tịnh cũng gợi ý rằng một số DN đã thực hiện thưởng cho NLĐ theo quý, đây là một cách để bình quân thu nhập, giúp giảm thiểu việc nộp thuế không bị nhảy bậc quá cao như khi tập trung toàn bộ khoản thưởng vào cuối năm.
