Thúc đẩy lộ trình xăng sinh học E10

Xăng E5 RON92 "chết yểu"

Tại hội nghị sơ kết 6 tháng về cung ứng xăng dầu mới đây, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên thông tin dự kiến lộ trình sử dụng xăng sinh học E10 có thể được áp dụng từ ngày 1.1.2026. Từ nay đến tháng 7, cơ quan quản lý sẽ mở chiến dịch truyền thông để toàn xã hội nhận thức và ủng hộ quá trình chuyển đổi việc sử dụng xăng E10. Petrolimex, doanh nghiệp chiếm hơn 50% thị phần xăng dầu cả nước, dự kiến sẽ thử nghiệm kinh doanh xăng E10 tại TP.HCM từ ngày 1.8 tới để đánh giá tác động về kỹ thuật, mức độ đáp ứng nhu cầu..., sau đó báo cáo lên Bộ Công thương để có thể triển khai cho doanh nghiệp theo lộ trình.

ẢNH: Nhật Thịnh

Tại VN, xăng sinh học E5 được đưa vào sử dụng thí điểm từ tháng 10.2008 và kinh doanh chính thức từ ngày 1.8.2010. Theo Quyết định 53, từ ngày 1.12.2014, xăng E5 RON92 (gọi tắt là E5) được sản xuất, phối chế, kinh doanh để sử dụng cho phương tiện cơ giới đường bộ tiêu thụ trên địa bàn 7 tỉnh, thành phố lớn, đến ngày 1.1.2018, sử dụng trên toàn quốc, thay thế hoàn toàn cho xăng RON92. Cũng theo Quyết định 53, lộ trình áp dụng cho xăng E10 là từ ngày 1.12.2016, như vậy, lộ trình sử dụng xăng E10 của VN đã chậm đến 9 năm.

Đáng nói, mấy năm trở lại đây, xăng E5 có nguy cơ "chết yểu" khi nhiều cửa hàng bán lẻ xăng dầu lần lượt ngưng bán mặt hàng này, nhiều trụ bơm xăng E5 cũng biến mất, sản lượng bán ra giảm dần qua mỗi năm. Theo khảo sát một số cửa hàng xăng dầu trên địa bàn TP.HCM, số trạm xăng còn bán xăng E5 chỉ đếm trên đầu ngón tay.

Đang đổ xăng tại cây xăng của Petrolimex trên đường Lý Thường Kiệt (Q.Tân Bình), anh Nguyễn Văn Phước, tài xế xe Grab, cho hay trước đây do giá xăng E5 thấp hơn xăng RON95 nên dùng loại này để giảm chi phí, nhưng sau thời gian, mức chênh lệch không còn hấp dẫn, chạy hay "giật cục" nên anh lại chuyển sang dùng xăng RON95.

Nhiều doanh nghiệp phân phối và bán lẻ xăng dầu cũng thừa nhận tiêu thụ xăng E5 RON92 ngày càng giảm. Đại diện một thương nhân phân phối xăng dầu phía nam cho hay lượng xăng E5 tiêu thụ giảm mạnh tới 80%, nên thay vì mua trực tiếp từ các nhà máy lọc dầu, doanh nghiệp chuyển sang mua từ các doanh nghiệp đầu mối khác. Ông Trần Đình Sơn, Giám đốc Công ty kinh doanh xăng dầu P.A, nói lý do chính các cửa hàng bỏ trụ bơm xăng E5 là do người mua không mặn mà. 

"Đã là nhà kinh doanh, thì mặt hàng nào bán chạy sẽ được ưu tiên hơn. Bán mấy chục khách mới có 1 khách hỏi mua xăng sinh học E5 thì mua về bán cho ai? Người dùng hoàn toàn không mặn mà vì xe máy đời mới không chuộng dòng xăng gốc 92 nữa; tuy khuyến khích song mức chiết khấu bán hàng đối với mặt hàng xăng E5 so với RON95 không khác nhau, thậm chí chiết khấu cho khâu bán lẻ đối với xăng E5 còn thấp hơn RON95 trong khi tỷ lệ hao hụt đối với xăng sinh học cao hơn. Thế nên, trong hơn 2 năm qua, cửa hàng không còn kinh doanh xăng E5 nữa", ông Trần Đình Sơn nói thêm.

Chủ một công ty xăng dầu tại Đồng Nai cũng cho hay hơn 1 năm qua, những cây xăng của công ty chỉ bán duy nhất mặt hàng RON95 và dầu diesel. Ông nói các cây xăng chỉ có 2 bể chứa nên ưu tiên mặt hàng nào bán chạy nhất. Hơn nữa, khi kinh doanh xăng sinh học, doanh nghiệp phải đầu tư trạm trộn, hệ thống hạ tầng, làm tăng chi phí nên không mặn mà. "Muốn khuyến khích sử dụng xăng sinh học E5 hay E10 sau này, mức giá bán ra phải hấp dẫn. Phải thấp hơn so với xăng 95 từ 1.000 - 1.500 đồng/lít", ông khuyến nghị.

Chỉ bán xăng E10 và bỏ hẳn xăng khoáng?

Chiều 26.6, giá xăng dầu trong nước được điều chỉnh tăng đồng loạt, mức tăng dao động từ 260 - 550 đồng/lít. Sau động thái tăng giá, xăng RON 95-III được bán với mức giá phổ biến 21.930 đồng/lít, xăng sinh học E5 RON92 có giá 21.320 đồng, chênh lệch giữa 2 loại xăng này khoảng 600 đồng/lít.

Theo lộ trình được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, từ ngày 1.1.2022 với các dòng ô tô được sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu mới phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức EURO 5. Tuy nhiên dòng xăng E5 RON92 lại áp dụng tiêu chuẩn thấp hơn nhiều, chỉ EURO 2 dùng cho xe máy và xe hơi đời cũ. Còn những dòng xe máy đời mới không chuộng loại xăng này. Các chuyên gia năng lượng khẳng định xăng E5 RON92 không còn phù hợp với nhu cầu sử dụng, xu thế của thời đại nên cần thay đổi.

Ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu VN, xác nhận hiện xăng sinh học E5 RON92 bán trên thị trường VN mới chỉ đạt tiêu chuẩn mức EURO 2 và bị giảm mạnh sản lượng bán ra do xu thế tiêu dùng, nhu cầu của khách hàng. Ông phân tích: "Quá trình chuyển đổi năng lượng sang sử dụng xăng sinh học của ta khá chậm. Xăng E10 đã không theo lộ trình đề ra trước đó trong khi tổ chức sử dụng E5 chúng ta chỉ lựa chọn mức độ chất lượng rất thấp, tiêu chuẩn khí thải mức EURO 2, thấp hơn nhiều so với các nước. Trong khi đó, xu thế tiêu dùng luôn cần hàng có chất lượng cao hơn, thậm chí nhiều thị trường bán xăng khoáng RON98, nên các dòng xe máy mới đều chọn xăng khoáng là vì vậy".

Vì vậy với lộ trình triển khai xăng E10, ông Bảo nhấn mạnh không nên làm như cách triển khai xăng E5 trước đây mà phải đồng bộ cho các loại xăng và không còn xăng khoáng nữa mới thành công. Chẳng hạn, E10 RON92, E10 RON95… bắt đầu từ tiêu chuẩn EURO 4, theo chuẩn Chính phủ yêu cầu với xe hơi sản xuất lắp ráp từ năm 2022, sau đó đồng bộ lên chuẩn EURO 5. 

"Thực tế, các nước châu Âu đang sử dụng xăng chuẩn khí thải là EURO 6. Lộ trình của chúng ta nên bắt đầu từ EURO 4, phù hợp với sản phẩm xăng từ 2 nhà máy lọc dầu trong nước. Trong bối cảnh thế giới khuyến khích giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch, nguồn cung và giá cả nhiên liệu biến động vì xung đột địa chính trị, việc pha chế thêm 10% ethanol vào xăng sử dụng, phát triển xăng sinh học không chỉ giúp giải quyết vấn đề an ninh năng lượng, mà quan trọng là đi đúng chương trình giảm khí phát thải, tăng nhiên liệu xanh của quốc gia", ông Bùi Ngọc Bảo nêu quan điểm và thông tin thêm nguồn cung ethanol của các nhà máy trong nước hiện cung ứng khoảng hơn 300.000 tấn mỗi năm.

Ông Trần Đình Sơn khuyến nghị: "Muốn khuyến khích người dùng xăng E10 trong tương lai, chính sách về giá cả là cực kỳ quan trọng. Trong thời buổi người tiêu dùng thắt lưng buộc bụng hơn cho các chi phí bắt buộc hằng ngày, giá cả hấp dẫn sẽ là yếu tố then chốt cho chính sách mới thành công. Nên chăng, nhà nước cần dùng công cụ thuế, phí để khi bắt đầu lộ trình, mặt hàng xăng sinh học rẻ hơn so với xăng khoáng ít nhất từ 1.500 - 2.000 đồng/lít, sẽ khuyến khích khách hàng sử dụng ngay".