Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký ban hành Chỉ thị số 09 về nhiệm vụ, giải pháp của doanh nghiệp nhà nước (DNNN) góp phần tăng trưởng kinh tế hai con số, phát triển đất nước nhanh và bền vững.
Trong đó, Thủ tướng yêu cầu Ngân hàng nhà nước Việt Nam (NHNN) nghiên cứu triển khai đối với các kiến nghị của các ngân hàng liên quan áp dụng bộ chuẩn mực Basel III, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sand box) với tinh thần là tạo không gian để sáng tạo và lấy hiệu quả để đánh giá.
Đồng thời, NHNN cũng phải chỉ đạo các tổ chức tín dụng tiếp tục tiết giảm chi phí, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, đơn giản hóa thủ tục hành chính, rà soát, cơ cấu lại tổ chức bộ máy, sẵn sàng chia sẻ một phần lợi nhuận để phấn đấu giảm lãi suất cho vay theo tinh thần "lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ".
Cũng như, rà soát, phân luồng đối tượng để cắt giảm thủ tục, điều kiện cho vay nhằm đẩy vốn tín dụng nhanh hơn, kịp thời hơn, hiệu quả hơn, nhất là đối với những đề án, dự án, lĩnh vực tạo động lực cho tăng trưởng, chuyển đổi số, tăng trưởng xanh; đồng thời bảo đảm an toàn, hợp lý hoạt động ngân hàng.
Bên cạnh đó, cần tiếp tục nghiên cứu triển khai các gói tín dụng ưu đãi để thúc đẩy các động lực tăng trưởng kinh tế, phát triển nhà ở xã hội và tạo điều kiện thuận lợi cho người trẻ dưới 35 tuổi mua nhà ở xã hội.
Liên quan đến việc áp dụng bộ chuẩn mực Basel III, trước đó Bộ Kế hoạch và Đầu tư (nay là Bộ Tài chính) đã lấy ý kiến góp ý cho Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc xây dựng Trung tâm tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam (trung tâm tài chính).
Trong đó, Dự thảo đề xuất lộ trình áp dụng các chuẩn mực, thông lệ quốc tế về ngân hàng (như Basel III) bắt đầu triển khai tại trung tâm tài chính từ 1/1/2026 và cho phép giao dịch bằng tài sản mã hoá, tiền mã hoá trong trung tâm tài chính được thực hiện từ ngày 1/7/2026.
Trước đề xuất này, NHNN đã phản hồi rằng chưa có cơ sở thực tiễn để áp dụng chuẩn mực quốc tế Basel III tại các trung tâm tài chính từ ngày 1/1/2026.
NHNN giải thích rằng tỷ lệ sở hữu nước ngoài và điều kiện đầu tư nước ngoài tại các trung tâm tài chính phải tuân theo các cam kết thương mại và bảo vệ đầu tư của Việt Nam. Việc dự thảo nghị quyết quy định không áp dụng hạn chế tỷ lệ sở hữu nước ngoài tại các trung tâm tài chính cần được xem xét kỹ lưỡng để tránh vi phạm các nghĩa vụ quốc tế của Việt Nam, bao gồm các hiệp định thương mại và bảo vệ đầu tư.
NHNN cũng nhấn mạnh rằng lộ trình áp dụng các chuẩn mực quốc tế như Basel III cần được xây dựng đồng bộ và phù hợp với lộ trình áp dụng cho các ngân hàng thương mại và chi nhánh ngân hàng nước ngoài trong nước. Do đó, việc áp dụng Basel III từ ngày 1/1/2026 như trong dự thảo nghị quyết là không khả thi.
Trường hợp cần áp dụng ngay, NHNN đề nghị chỉ áp dụng Basel III đối với các nhà đầu tư nước ngoài khi gia nhập trung tâm tài chính và xem đây là điều kiện cấp phép thành lập.
Hồi tháng 11/2024, NHNN cũng đưa ra đề xuất điều chỉnh tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu của các ngân hàng nhằm cập nhật các quy định mới tại Chuẩn mực Basel III và phù hợp với đặc thù hoạt động của ngân hàng Việt Nam.
Về tỷ lệ an toàn vốn, NHNN đề xuất quy định tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu ở mức 10,5%, trong đó đảm bảo vốn cấp 1 tối thiểu 6%, vốn lõi cấp 1 là 4,5%, tổng vốn cấp 1 và vốn cấp 2 là 8%, vốn đệm bảo toàn vốn là 2,5%. Các tỷ lệ cụ thể, bao gồm: Tỷ lệ Vốn lõi cấp 1 tối thiểu là 4,5%; Tỷ lệ Vốn cấp 1 tối thiểu là 6%. Về tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu, dự thảo đưa ra hai phương án là 8% và các mức đáp ứng theo từng giai đoạn tăng dần theo lộ trình đến 2033 đạt 10,5%.
Tại Việt Nam, hệ thống ngân hàng đang hướng đến việc áp dụng chuẩn mực Basel III, nhằm nâng cao chất lượng vốn và năng lực thanh khoản. Điều này giúp tạo nền tảng cho một hệ thống ngân hàng phát triển ổn định, có khả năng phục hồi sau khủng hoảng, đồng thời giảm thiểu rủi ro hệ thống.
Hiện tại, nhiều ngân hàng thương mại và chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam đã tham khảo và áp dụng các quy định của Basel III trong quản trị rủi ro và điều hành.
