Thủ tướng: Đường sắt tốc độ cao Bắc Nam sẽ dùng cả vốn công và tư

Thông tin trên được Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu tại thảo luận tổ chiều 4/11 về dự thảo Văn kiện trình Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 14.

Theo Thủ tướng, phát triển hạ tầng là một trong ba đột phá chiến lược được đặt ra từ Đại hội 11, cùng với thể chế và nguồn nhân lực. Ba đột phá này đến nay vẫn có giá trị và tiếp tục được làm giàu nội hàm, tăng hiệu quả thời gian tới để phát triển kinh tế.

Ông cho biết ở nhiệm kỳ trước chưa giao địa phương nào làm cao tốc (trừ Quảng Ninh), đến nhiệm này Chính phủ đã giao một số tỉnh, thành phố làm, và đạt hiệu quả, đảm bảo tiến độ. Ông ví dụ tuyến cao tốc Đông - Tây nối Đăk Lăk với Khánh Hòa, phần giao cho hai địa phương này thực hiện, đã hoàn thành nhanh hơn đoạn tuyến mà Bộ Giao thông Vận tải (trước hợp nhất Bộ Xây dựng) đảm trách.

Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá việc chuyển đổi quản lý từ bộ sang địa phương đã góp phần phát triển hạ tầng. Bởi vậy, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam triển khai sắp tới sẽ xác định những việc Trung ương làm, việc giao địa phương thực hiện. Trong đó, khâu giải phóng mặt bằng được giao cho các địa phương, theo Nghị quyết của Quốc hội.

Về nguồn vốn, ông cho biết dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam sẽ sử dụng nguồn lực từ Trung ương, địa phương và doanh nghiệp tư nhân, tức là hợp tác công tư. "Hạ tầng đòi hỏi đầu tư rất lớn, không có cơ chế huy động nguồn lực của Nhà nước, tư nhân thì không làm được", Thủ tướng nêu.

Với tư tưởng như vậy, ông khẳng định Việt Nam sẽ làm những dự án lớn bên cạnh đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, như phấn đấu khởi công đường sắt Hải Phòng - Hà Nội - Lào Cai vào cuối năm, hay các tuyến đường sắt kết nối với Trung Quốc. Ông cho rằng đây là minh chứng cho cơ chế "công tư đồng hành, doanh nghiệp tiên phong".

Thực tế, các dự án hạ tầng sân bay cũng được giao cho tư nhân triển khai như Vân Đồn, mở rộng cảng hàng không quốc tế Phú Quốc. Trong đó, sân bay Vân Đồn ban đầu đề xuất vốn đầu tư 7.500 tỷ đồng, dự kiến hoàn thành trong 5-7 năm. Nhưng khi giao cho doanh nghiệp tư nhân, thời gian hoàn thành chỉ mất 2 năm, quyết toán công trình chưa tới 5.000 tỷ đồng.

Việt Nam đặt mục tiêu hoàn thành 3.000 km cao tốc và 1.700 km đường ven biển năm nay, cùng nhiều dự án được khởi động, như mở rộng sân bay, bến cảng.

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam được Quốc hội chốt chủ trương đầu tư tháng 11/2024 với tổng vốn sơ bộ khoảng 1,7 triệu tỷ đồng, tương đương 67 tỷ USD. Tuyến đường dài 1.541 km, điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội), điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (TP HCM), đi qua 20 tỉnh, thành. Đây là một trong những công trình hạ tầng chiến lược được kỳ vọng tạo động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế. Dự án được áp dụng hình thức đầu tư công, tổng mức đầu tư sơ bộ 1,713 triệu tỷ đồng (hơn 67 tỷ USD).

Trước đó, một số doanh nghiệp thể hiện mong muốn tham gia đầu tư dự án này, như Vinspeed (thuộc Vingroup), Thaco, liên danh Mekolor - Great USA, Công ty Xây dựng Thăng Long Quốc gia, Vận tải Đường sắt Việt Nam... Hòa Phát cũng dự kiến xây một nhà máy thép nhằm cung cấp sản phẩm thép ray cho dự án này.

Cũng tại thảo luận tổ, nhiều đại biểu kiến nghị bổ sung vào dự thảo văn kiện về xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông liên vùng cho các địa bàn, khu vực kinh tế trọng điểm của đất nước.

Ông Đào Chí Nghĩa, Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội TP Cần Thơ đề xuất bổ sung hoàn thành mạng lưới đường bộ cao tốc trục dọc, trục ngang của Đồng bằng sông Cửu Long giai đoạn 2026-2030 vào mục phát triển hạ tầng tại dự thảo văn kiện. Theo ông Nghĩa, hạ tầng giao thông của khu vực này được đầu tư chậm, và đây là điểm nghẽn cản trở phát triển kinh tế của cả vùng.

Ông cũng bày tỏ mong muốn nghiên cứu bổ sung thêm cảng biển Trần Đề (Cần Thơ), tuyến đường sắt TP HCM - Cần Thơ - Cà Mau vào danh mục nhiệm vụ, công trình trọng điểm ưu tiên đến 2030.

Còn ông Lê Minh Nam, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề xuất mở rộng phát triển, đầu tư cảng hàng không quốc tế Cần Thơ để tăng cường kết nối, giao thương quốc tế cho khu vực này.

Trước các kiến nghị này, Thủ tướng nói chi phí logistics của Việt Nam hiện nay rất cao, khoảng 17-18% GDP, trong khi các nước bình quân 10-11%. Ông cho rằng việc phát triển đồng bộ hạ tầng gồm đường bộ, đường sắt, đường thủy và hàng không là dư địa để giảm chi phí này.

Riêng với khu vực đồng bằng sông Cửu Long, Thủ tướng nhìn nhận vùng chỉ phát triển cao tốc thì không phát huy hết tiềm năng sông nước đan xen. Do đó, quy hoạch các cảng tại khu vực này sẽ giải quyết được nhiều vấn đề liên quan đến dịch vụ hậu cần, logistics, và góp phần phát triển kinh tế cả khu vực.