Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu gạo
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký ban hành Công điện số 160 ngày 9/9 về việc tăng cường thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu và ổn định thị trường gạo.
Theo công điện, Bộ Công Thương được giao vai trò nòng cốt trong việc chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành và địa phương để đa dạng hóa thị trường xuất khẩu gạo, hướng tới sự ổn định, bền vững và hiệu quả lâu dài. Bộ cần tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại linh hoạt, kết hợp trực tiếp và trực tuyến, nhằm củng cố những thị trường truyền thống đồng thời mở rộng các thị trường mới, đặc biệt là các thị trường FTA và thị trường ngách có nhu cầu gạo thơm, gạo chất lượng cao như EU, Mỹ, Hàn Quốc và khu vực Bắc Mỹ.
Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu hệ thống thương vụ tại các nước phải chủ động nắm bắt diễn biến chính sách nhập khẩu nông sản, kịp thời cảnh báo cho doanh nghiệp, bảo vệ tối đa lợi ích của thương nhân xuất khẩu. Song song đó, công tác nghiên cứu thị trường, dự báo nhu cầu nhập khẩu cần được đẩy mạnh, từ đó cung cấp thông tin kịp thời cho Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các doanh nghiệp, giúp định hình chiến lược kinh doanh, giảm thiểu rủi ro.
Một nhiệm vụ quan trọng khác là bảo đảm sự cân đối giữa xuất khẩu và nhu cầu tiêu dùng trong nước. Bộ Công Thương được yêu cầu chỉ đạo Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các doanh nghiệp tuân thủ nghiêm quy định về kinh doanh xuất khẩu gạo, duy trì dự trữ lưu thông, góp phần ổn định giá thóc gạo trong nước, không để ảnh hưởng đến đời sống người dân.
Đối với khối doanh nghiệp, Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài chính tạo thuận lợi tối đa trong thủ tục hải quan, áp dụng công nghệ thông tin, đẩy nhanh hoàn thuế VAT để hỗ trợ thương nhân có thêm nguồn lực tài chính. Việc mua gạo dự trữ quốc gia cũng cần được thực hiện đồng bộ, giúp nông dân quay vòng vốn sản xuất, sẵn sàng cho các vụ mùa tiếp theo.
Ngân hàng Nhà nước được giao chỉ đạo các ngân hàng thương mại tăng cường cung cấp tín dụng cho các doanh nghiệp sản xuất, chế biến, thu mua và xuất khẩu gạo, nhất là khi thị trường có biến động, qua đó tạo điều kiện để doanh nghiệp nắm bắt cơ hội, hạn chế rủi ro.
Bên cạnh đó, Thủ tướng giao UBND các tỉnh, thành phố theo dõi sát hoạt động xuất khẩu gạo tại địa phương, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành và hiệp hội để kịp thời tháo gỡ khó khăn. Hiệp hội Lương thực Việt Nam và Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam cũng cần tăng cường chia sẻ thông tin thị trường thế giới, chủ động đề xuất chương trình xúc tiến thương mại phù hợp từng thị trường cụ thể.
Ở góc độ lâu dài, Thủ tướng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì xây dựng vùng chuyên canh lúa, phát triển giống lúa năng suất, chất lượng cao, đồng thời thúc đẩy nghiên cứu, ứng dụng thương hiệu “Gạo Việt Nam/VietNam Rice” trên thị trường quốc tế.
Người dân thu hoạch lúa gạo (Ảnh: IT).
Chủ động ứng phó với bất ổn thị trường gạo
Theo các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, Công điện số 160 được coi là bước chỉ đạo quan trọng trong bối cảnh nhu cầu gạo thế giới biến động mạnh.
Mặc dù sản xuất và xuất khẩu gạo của Việt Nam trong những tháng đầu năm đạt kết quả tích cực, góp phần vào tăng trưởng nông nghiệp và đảm bảo an ninh lương thực, nhưng các diễn biến thị trường còn nhiều biến động đòi hỏi phải có chỉ đạo quyết liệt để giữ ổn định và phát triển bền vững.
Trong 8 tháng đầu năm 2025, giá xuất khẩu gạo bình quân giảm khoảng 19,3% so cùng kỳ năm 2024, gây ảnh hưởng lớn tới doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp. Nguyên nhân chính do nhu cầu quốc tế suy giảm, cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia xuất khẩu gạo lớn như Thái Lan, Ấn Độ, Pakistan.
Thị trường lớn nhất của gạo Việt Nam là Philippines chiếm 42% tổng lượng xuất khẩu đã tạm dừng nhập khẩu một số loại gạo thường trong 60 ngày (từ 1/9/2025) để bảo vệ mùa vụ nội địa đã gây áp lực lớn cho doanh nghiệp và giá cả trong nước.
