Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên: "Nhiều người nổi tiếng quảng cáo hàng gian, hàng giả, vừa rồi là kẹo rau đấy"

"Không có vùng cấm, ngoại lệ"

Sáng 26/5, Báo Tiền Phong phối hợp Cục Quản lý Dược, Viện Kiểm nghiệm thuốc TPHCM và Đại học Y Dược TPHCM tổ chức hội thảo chuyên đề với chủ đề: Thuốc giả - hệ lụy thật: Giải pháp nào ngăn chặn.

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết hội thảo Thuốc giả - hệ lụy thật: Giải pháp nào ngăn chặn rất có ý nghĩa. Hội thảo diễn ra trong bối cảnh toàn ngành Y tế và cả hệ thống chính trị quyết liệt triển khai đợt cao điểm đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả theo các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên phát biểu chỉ đạo tại hội thảo.

“Chủ đề hội thảo phản ánh đúng một trong những vấn đề nhức nhối hiện nay - đó là nạn thuốc giả và những hệ lụy nghiêm trọng mà nó để lại cho xã hội, đặc biệt là đối với sức khỏe nhân dân và uy tín của ngành y tế”, ông Tuyên nói.

Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh thuốc là mặt hàng đặc biệt, liên quan trực tiếp đến tính mạng và sức khỏe con người. Bất kỳ hành vi sản xuất, buôn bán, lưu hành thuốc giả nào - dù chỉ là một viên thuốc - cũng là hành vi vi phạm nghiêm trọng pháp luật, vi phạm đạo đức xã hội và cần bị lên án, xử lý nghiêm.

Hệ lụy do thuốc giả gây ra rất nghiêm trọng, không chỉ đe dọa sức khỏe người bệnh mà còn làm mất niềm tin vào hệ thống y tế, làm suy yếu ngành công nghiệp dược, ảnh hưởng đến sự tồn vong của các doanh nghiệp chân chính. Đó là chưa kể đến hậu quả pháp lý, đạo đức và niềm tin xã hội.

“Quan điểm của Bộ Y tế về vấn đề này rõ ràng và nhất quán, phải đấu tranh quyết liệt, xử lý nghiêm khắc, không có vùng cấm, không có ngoại lệ. Đồng thời, phải xử lý cả các hành vi bao che, tiếp tay, thiếu trách nhiệm trong quản lý, để thuốc giả tồn tại và len lỏi vào hệ thống phân phối thuốc”, Thứ trưởng Tuyên nói.

Thực tế trong thời gian qua cho thấy mặc dù hệ thống pháp luật, thanh tra - kiểm tra, kiểm nghiệm đã có nhiều tiến bộ nhưng tình trạng thuốc giả, thuốc kém chất lượng, đặc biệt là thuốc cổ truyền, thuốc không rõ nguồn gốc bán tràn lan trên mạng xã hội, vẫn diễn biến phức tạp.

Lợi dụng lòng tin của người bệnh, sự nhẹ dạ của người dân, không ít đối tượng đã sử dụng mạng xã hội, người nổi tiếng, thậm chí cả danh xưng của bác sĩ, để quảng cáo thuốc giả như “thần dược”.

Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên, đề cập đến việc lợi dụng hình ảnh của người nổi tiếng, nhà khoa học, nhà quản lý để quảng cáo. Thứ trưởng đã đưa ra ví dụ về "kẹo rau Kera - hoa hậu". Ông nói: "Lợi dụng hình ảnh của người nổi tiếng, các nhà khoa học, nhà quản lý để quảng cáo hàng gian, hàng giả. Đấy, ví dụ đấy, vừa rồi kẹo đấy, kẹo rau hoa hậu đấy, nhà nổi tiếng đấy’’.

Trong cùng ngữ cảnh, Thứ trưởng cũng cho biết về lĩnh vực y tế, Bộ Y tế đã có công văn rất rõ gửi các cơ quan chức năng yêu cầu các đơn vị (như trường đại học dược, bệnh viện) phải phổ biến đến 100% cán bộ, công nhân viên, kể cả người đã nghỉ hưu, là không được dùng hình ảnh của mình để đi quảng cáo sai cho các doanh nghiệp.

“Chúng ta đã ghi nhận nhiều vụ việc nghiêm trọng, điển hình như vụ thuốc giả Tetracyclin, Clorocid tại Thanh Hóa, Hà Nam với quy mô lớn, có tổ chức. Các lực lượng chức năng, trong đó có ngành y tế, đã phối hợp chặt chẽ để phát hiện và triệt phá tận gốc đường dây. Đây là minh chứng rõ nét cho hiệu quả khi các cơ quan cùng đồng hành, hành động đồng bộ và quyết liệt”, ông Tuyên nói.

Không chỉ là trách nhiệm của Bộ Y tế

Trong thời gian qua, Bộ Y tế đã chủ động và quyết liệt triển khai nhiều biện pháp, như hành hàng loạt kế hoạch, công văn chỉ đạo thực hiện các công điện 41, 55, 65 và Chỉ thị 13 của Thủ tướng Chính phủ. Thành lập Tổ công tác chuyên trách phòng chống thuốc giả do Thứ trưởng Bộ Y tế làm Tổ trưởng.

Bộ Y tế phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an, lực lượng chức năng, truyền thông và chính quyền địa phương đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra, hậu kiểm, xử lý vi phạm hành chính, chuyển điều tra các vụ có dấu hiệu tội phạm. Đồng thời, tăng cường truyền thông, công bố công khai các sản phẩm, doanh nghiệp vi phạm để người dân nhận biết và cảnh giác.

Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh Bộ Y tế cam kết tiếp tục đồng hành, tạo cơ chế thuận lợi cho công tác đấu tranh phòng, chống thuốc giả một cách hiệu quả và bền vững.

“Tuy nhiên, chúng tôi cũng nhận thức rõ cuộc chiến này còn nhiều gian nan. Việc nhận diện và kiểm soát thuốc giả đòi hỏi không chỉ năng lực kỹ thuật mà cả sự vào cuộc đồng bộ, trách nhiệm của toàn hệ thống từ Trung ương đến địa phương, từ cơ quan nhà nước đến doanh nghiệp và người dân”, ông Tuyên nhấn mạnh.

Thứ trưởng Bộ Y tế cho rằng thuốc giả là tội ác, đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ, không nương tay của toàn bộ hệ thống chính trị, đặc biệt là chính quyền địa phương.

“Cứ nói đến thuốc giả, thực phẩm giả là người dân nhắc đến Bộ Y tế. Nhưng đây không chỉ là trách nhiệm của riêng chúng tôi. Từ khâu nhập khẩu, sản xuất đến lưu thông thuốc đều có sự tham gia của nhiều bộ ngành. Cả hệ thống pháp luật hiện hành như Luật Dược 2016, Luật Dược sửa đổi 2024, các Nghị định và nhiều thông tư hướng dẫn đã tương đối đầy đủ. Vậy tại sao thuốc giả vẫn tồn tại?”, Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên phân tích.

Thứ trưởng Bộ Y tế đề nghị nhìn thẳng hai nhóm vấn đề, một là pháp luật liệu đã đầy đủ, có còn khoảng trống không? Hai là tổ chức thực thi đã thực sự nghiêm túc, đúng vai, đúng trách nhiệm chưa?.

“Ngay cơ quan Cục An toàn thực phẩm - nơi chúng tôi phụ trách - vừa bị khởi tố, bắt tạm giam 5 cán bộ, cả người đương chức lẫn nghỉ hưu, vì tiếp tay sai phạm. Ở Thanh Hóa, công an cũng vừa khởi tố hàng loạt vụ liên quan thuốc giả”, Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên dẫn ví dụ.

Về Luật Dược sửa đổi 2024 đã được Quốc hội thông qua, Thứ trưởng Tuyên đánh giá đây là bước cải cách hành chính lớn, với tinh thần phân cấp, phân quyền mạnh theo các quyết định 1661 và 1045 của Thủ tướng.

“Tới đây gần như toàn bộ quản lý nhà thuốc, thuốc sẽ được phân cấp cho địa phương. Chính quyền tỉnh phải chịu trách nhiệm, không thể đổ hết cho trung ương. Phải ‘túng ba dây cột cổ’, như lời Tổng Bí thư từng nói,” ông khẳng định.

Tổ chức thực hiện vẫn là điểm nghẽn

Thứ trưởng nhấn mạnh hội thảo là dịp quan trọng để nhận diện sâu sắc thực trạng thuốc giả, các thủ đoạn mới và nguy cơ đang hiện hữu, quan trọng nhất là đề xuất những giải pháp căn cơ, bền vững từ chính sách pháp luật, cơ chế kiểm tra giám sát, đến ứng dụng công nghệ, tăng cường truyền thông và nâng cao nhận thức cộng đồng.

Ông nhấn mạnh cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và kết nối dữ liệu toàn ngành để theo dõi được từng lô thuốc, từng nơi phân phối, giống như các nước phát triển đang làm.

“Tôi đi nước ngoài, họ cải cách hành chính triệt để, nhưng lại có hệ thống công nghệ thông tin đồng bộ đến tận từng xã, doanh nghiệp. Còn ở ta, phần mềm quản lý trong một đơn vị cũng mỗi khoa dùng một nhà cung cấp: FPT, Mobifone, Viettel… mà không kết nối được với nhau thì quản lý sao được?”, Thứ trưởng Tuyên thẳng thắn.

Bên cạnh đó, ông cảnh báo ý thức của một bộ phận doanh nghiệp và người dân vẫn là “kẽ hở chết người”. Nhiều nhà máy sản xuất thuốc khi được kiểm tra ban đầu thì đạt chuẩn GMP, nhưng đến lô thứ hai, thứ ba lại gian dối quy trình. Đặc biệt, phòng kiểm nghiệm chất lượng của chính nhà máy phải chịu trách nhiệm cao nhất, không thể “làm ngơ” với thuốc kém chất lượng.

Về phía người dân, tình trạng “mượn đơn thuốc” của người khác để tự mua thuốc cũng khiến nguy cơ dùng nhầm thuốc giả, thuốc kém chất lượng tăng cao.

Hội thảo với chủ đề: “Thuốc giả - hệ lụy thật: Giải pháp nào ngăn chặn” thu hút sự tham gia của đông đảo nhà khoa học, cơ quan chức năng, công ty dược, sinh viên, giảng viên...

Cuộc chiến chống thuốc giả không thể kết thúc trong “một tháng cao điểm” mà phải là cuộc chiến lâu dài, bền bỉ, toàn diện. Trước mắt, cần phát hiện, xử lý kịp thời, hạn chế tối đa thuốc giả lưu thông ngoài thị trường.

“Thuốc giả không chỉ làm tổn hại sức khỏe mà còn làm giảm uy tín cả ngành y tế. Chúng ta không thể đứng nhìn”, Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh.

Phát biểu chỉ đạo hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên đề nghị hội thảo tập trung trao đổi sâu các nhóm giải pháp. Về pháp lý, kiến nghị sửa đổi, bổ sung các quy định của Luật Dược, Luật Hình sự, tăng chế tài xử phạt với hành vi sản xuất, kinh doanh thuốc giả.

Giải pháp quản lý siết chặt tiền kiểm - hậu kiểm, tăng cường truy xuất nguồn gốc, đẩy mạnh chuyển đổi số trong toàn chuỗi dược phẩm. Giải pháp công nghệ thì ứng dụng AI, blockchain, QR code để người dân có thể kiểm tra nguồn gốc thuốc ngay trên điện thoại.

Giải pháp truyền thông, cần đẩy mạnh cảnh báo, giáo dục cộng đồng, phát hiện, phản ánh kịp thời các dấu hiệu nghi vấn. Đối với giải pháp phối hợp liên ngành, Thứ trưởng Bộ Y tế đề nghị gắn kết chặt chẽ giữa y tế - công an - kiểm sát - toà án - truyền thông và chính quyền địa phương.

“Bộ Y tế cam kết tiếp tục đồng hành, tạo cơ chế thuận lợi cho công tác đấu tranh phòng, chống thuốc giả một cách hiệu quả và bền vững. Tôi tin tưởng rằng, với sự có mặt và đóng góp thẳng thắn, trách nhiệm của các đồng chí lãnh đạo, chuyên gia, doanh nghiệp, báo chí và các quý vị đại biểu tại hội thảo này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm ra những giải pháp hiệu quả, thiết thực hơn để đẩy lùi, tiến tới chấm dứt nạn thuốc giả tại Việt Nam”, ông Tuyên nói.