Thanh tra Chính phủ công bố vi phạm liên quan đến việc phát hành TPDN của 5 ngân hàng

Thanh tra Chính phủ vừa công khai kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách pháp luật về phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và sử dụng nguồn tiền từ trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) riêng lẻ(từ 1/1/2015 đến 30/6/2023).

Theo công bố, 67 tổ chức phát hành được thanh tra gồm có 5 ngân hàng thương mại cổ phần, 37 công ty cổ phần và 25 công ty trách nhiệm hữu hạn thuộc nhiều ngành nghề khác nhau. Căn cứ đặc điểm, tính chất, yêu cầu của cuộc thanh tra được chia thành nhiều nhóm.

Theo số liệu và báo cáo, trong giai đoạn 1/1/2015 - 30/6/2023, nhóm 5 ngân hàng kể trên đã  phát hành thành công 386 mã TPDN (trái phiếu không chuyển đổi, không kèm theo chứng quyền, không có tài sản bảo đảm); kỳ hạn từ 1-10 năm để thu về 255.107 tỷ đồng với mục đích để cho vay khách hàng.

Đến thời điểm 30/6/2023, tại 5 TCTD còn 173 mã TPDN đang lưu hành với tổng giá trị 97.829 tỷ đồng.

Trong phạm vi cuộc thanh tra, Thanh tra Chính phủ đã kiểm tra một số giao dịch sử dụng nguồn tiền thu được từ phát hành TPDN.

Qua kiểm tra cho thấy, 3/5 TCTD sử dụng tiền thu được từ phát hành TPDN chưa đúng mục đích nêu tại phương án phát hành (dùng để cho vay ngắn hạn trong khi mục đích là cho vay trung dài hạn; dùng để cho vay trong khi mục đích là bổ sung vốn cấp 2) và cả 5 TCTD không thực hiện trách nhiệm quản lý vốn từ phát hành TPDN theo quy định.

Dẫn số liệu báo cáo chi tiết một trong số các ngân hàng, ACB sử dụng tiền thu được từ phát hành từ hai mã trái phiếu vào đợt 19/12/2018 (2.200 tỷ) và đợt 6/12/2019 (1.500 tỷ) để cho vay trung dài hạn và ngắn hạn trong khi tại phương án ban đầu được HĐQT thông qua là “phục vụ nhu cầu cấp tín dụng trung dài hạn”.

Theo số liệu ACB cung cấp, ngân hàng đã giải ngân cho vay trong hai ngày 20/12/2018 và 21/12/2018 với tổng số tiền cho vay là 2.664,59 tỷ đồng (cho vay trung dài hạn là 276,55 tỷ đồng; cho vay ngắn hạn là 2.388,04 tỷ đồng).

Báo cáo của thanh tra cũng trích dẫn giải trình của 5 ngân hàng, các ngân hàng đều cho biết không thể phân định chính xác số liệu về việc sử dụng số tiền thu được từ TPDN riêng lẻ cho từng khoản vay, từng khách hàng cụ thể do toàn bộ tiền thu được từ phát hành TPDN không theo dõi riêng mà hòa chung vào nguồn vốn kinh doanh chung của TCTD.

Từ đó giải ngân cho cá nhân, tổ chức vay vốn trong khi các hoạt động kinh doanh của TCTD (giải ngân tiền cho vay - nhận tiền thu hồi nợ - nhận tiền đi vay) diễn ra liên tục và đan xen nên các TCTD không theo dõi riêng, cụ thể (đích danh) từng khách hàng vay vốn từ nguồn tiền thu được từ phát hành TPDN.

Theo ý kiến của đơn vị kiểm toán tại các báo cáo kiểm toán tình hình sử dụng vốn, việc đưa ra ý kiến kiểm toán đối với tình hình sử dụng tiền từ TPDN riêng lẻ của các TCTD căn cứ số dư TPDN riêng lẻ tại thời điểm 31/12/2022 hoặc 30/6/2023 của TCTD để xác định là số tiền đã được TCTD cho vay tại thời điểm 31/12/2022 hoặc 30/6/2023 mà không xác định được cụ thể khoản vay nào có sử dụng nguồn tiền thu được từ các đợt phát hành TPDN của TCTD.

Bên cạnh đó, qua xem xét số liệu về lãi suất cố định TPDN (kỳ hạn 12 tháng, 36 tháng) của 5 TCTD báo cáo tại một số thời điểm đối với một số mã TPDN cho thấy có chênh lệch với các mức lãi suất của NHNN đã ban hành, chênh lệch giữa các TCTD với nhau, chênh lệch giữa các thời điểm trong cùng TCTD.

Đồng thời, theo cơ quan thanh tra, việc áp dụng lãi suất cố định trong phát hành TPDN của các TCTD là chưa có căn cứ theo quy định tại điểm c khoản 6 Điều 6 Nghị định số 153/2020/NĐ-CP.

Ngoài vi phạm trên, một số ngân hàng còn mắc lỗi về công bố thông tin chưa đúng thời hạn quy định, công bố thông tin có nội dung chưa chính xác về việc sử dụng tiền,...

Kết luận, Thanh tra Chính phủ yêu cầu các tổ chức chấm dứt các hành vi vi phạm về phát hành TPDN và sử dụng nguồn vốn từ TPDN đã được phát hiện qua thanh tra, khẩn trương rà soát, khắc phục các tồn tại, khuyết điểm và hậu quả (nếu có) đã được nêu tại kết luận thanh tra.

Đồng thời, thực hiện nghiêm các yêu cầu, chỉ đạo của Thanh tra Ngân hàng Nhà nước, Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội về các nội dung xử lý vi phạm phát hiện qua thanh tra theo quy định của pháp luật về TPDN và pháp luật có liên quan.