Chỉ trong chốc lát, hơn 440 sinh mạng đã bị vùi lấp dưới lòng đất, đánh dấu thảm họa mỏ tồi tệ nhất trong lịch sử nước Anh và là một trong những bi kịch công nghiệp đẫm máu nhất thế giới.
Vụ nổ xảy ra vào buổi sáng, khi hơn 900 công nhân đang làm việc sâu hàng trăm mét dưới lòng đất. Nguyên nhân ban đầu được xác định là do khí metan tích tụ trong hầm lò, gặp tia lửa điện từ thiết bị chiếu sáng hoặc máy móc, dẫn đến vụ nổ dây chuyền dữ dội.
Ngọn lửa lan nhanh qua các đường hầm, thổi tung hệ thống thông gió và khiến nhiều khu vực sụp đổ, chặn lối thoát duy nhất của những người đang làm việc bên dưới.
Những công nhân sống sót kể lại rằng họ nghe thấy một tiếng nổ "như sấm sét dưới lòng đất", sau đó là luồng khí nóng và khói đen tràn ngập khắp nơi. Nhiều người bị ngạt thở hoặc thiêu cháy ngay tức khắc.
Một số ít tìm được đường thoát nhờ các hầm phụ, nhưng phần lớn đã không bao giờ trở lại mặt đất. Khi đội cứu hộ tới nơi, cảnh tượng tan hoang và tuyệt vọng hiện ra: những hầm lò sụp đổ, khói dày đặc, nhiệt độ tăng cao khiến việc tiếp cận gần như bất khả thi.
Công tác cứu hộ kéo dài suốt nhiều ngày, với hàng trăm người dân, gia đình công nhân và lực lượng cứu hỏa tham gia. Nhưng hi vọng mong manh dần tắt khi từng thi thể được đưa lên. Trong số 950 người có mặt tại mỏ sáng hôm đó, chỉ khoảng 500 người sống sót, phần lớn bị bỏng nặng hoặc ngạt khí.
Tổng cộng, 439 công nhân thiệt mạng cùng một nhân viên cứu hộ, nâng tổng số người chết lên 440.
Thảm họa mỏ Senghenydd không chỉ là nỗi đau riêng của xứ Wales mà còn làm rúng động cả Vương quốc Anh. Nhiều người đã gọi đây là "ngày đen tối nhất trong lịch sử công nghiệp Anh". Những dòng người xếp hàng dài bên ngoài mỏ, những ngôi nhà phủ khăn tang trắng, tiếng khóc của phụ nữ và trẻ em vang khắp thung lũng, tất cả đã khắc sâu vào ký ức của một vùng đất vốn sống dựa vào than đá.
Sau vụ việc, một cuộc điều tra toàn diện được tiến hành. Ủy ban Hoàng gia kết luận rằng mỏ than Senghenydd đã không tuân thủ đầy đủ các quy định an toàn, đặc biệt là trong việc thông gió và kiểm soát khí gas. Dù vậy, công ty chủ quản - Universal Colliery - chỉ bị phạt tổng cộng 24 bảng Anh, một con số gây phẫn nộ trong dư luận khi đặt cạnh hơn 400 sinh mạng đã mất.
Thảm họa Senghenydd đã thúc đẩy chính phủ Anh siết chặt các quy định an toàn trong ngành khai thác mỏ, bao gồm việc bắt buộc lắp đặt hệ thống cảnh báo khí độc và thông gió tự động. Tuy nhiên, những cải cách này chỉ đến sau khi quá nhiều người đã phải trả giá bằng mạng sống.
Hơn một thế kỷ đã trôi qua, Senghenydd vẫn là vết thương chưa lành trong ký ức của người dân Wales. Năm 2013, đúng 100 năm sau thảm kịch, một đài tưởng niệm lớn mang tên The National Mining Memorial được dựng lên tại chính khu vực từng xảy ra vụ nổ.
Tại đây, tên của toàn bộ 440 nạn nhân được khắc trên tấm bia đá, như một lời nhắc nhở rằng sự an toàn trong lao động không bao giờ được đánh đổi bằng lợi nhuận hay sự cẩu thả.
Ngày nay, khi thế giới hướng tới các nguồn năng lượng sạch, hình ảnh những người thợ mỏ Senghenydd vẫn được nhắc đến như biểu tượng của lòng quả cảm và hy sinh. Họ là những người đã sống, làm việc và ra đi trong thời đại mà cái giá của công nghiệp hóa đôi khi được trả bằng chính sinh mạng con người. Và vào mỗi ngày 14 tháng 10, người dân xứ Wales vẫn dành một phút mặc niệm cho những linh hồn nằm lại trong lòng đất sâu và cho bài học đau đớn mà lịch sử để lại.
