Tái thiết vùng rốn lũ: Thủ phủ tôm hùm hồi sinh

SỬA THUYỀN, LÀM LỒNG NUÔI TÔM

Những ngày cuối tháng 12.2025, chúng tôi trở lại thủ phủ tôm hùm vịnh Xuân Đài, Đắk Lắk (thuộc TX.Sông Cầu, Phú Yên cũ) sau trận mưa lũ lịch sử hồi tháng trước. Khác với cảnh tan hoang ngày trước, bầu không khí ở đây đã có nhiều đổi thay, người dân bận rộn sửa chữa tàu thuyền, làm lại lồng nuôi tôm để khôi phục sản xuất.

ẢNH: HỮU TÚ

Nghỉ tay khi đang đan lại lồng nuôi tôm mới sau trận lũ lịch sử, ông Châu Văn My (55 tuổi, ở P.Xuân Đài) cho biết những ngày qua, người dân tất bật dọn dẹp, làm mới các vật dụng, đặc biệt là lồng nuôi tôm hùm. Theo ông My chia sẻ, gia đình ông chịu thiệt hại nặng do mưa lũ, ước tính khoảng 300 triệu đồng. Chi phí để khôi phục kinh tế gia đình chủ yếu dựa vào vay mượn. "Nhà tôi nuôi tôm hùm ít hơn so với nhiều bà con ở đây, thiệt hại cũng ít. Nhiều nhà dân thiệt hại hàng tỉ đồng do tôm hùm bị chết ngạt, lồng bè bị cuốn trôi. Mỗi gia đình đều chủ động khôi phục, không ngồi yên trông chờ", ông My nói.

Theo ông My, những năm trước đây, tôm hùm ở vịnh Xuân Đài phát triển rất nhanh, đạt chất lượng và được bán ra thị trường trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, tình trạng ô nhiễm nguồn nước do rác thải sinh hoạt đã khiến tôm hùm chậm phát triển. "Bản thân tôi cũng mong muốn mỗi người dân chung tay bảo vệ môi trường, đặc biệt là môi trường nuôi tôm hùm. Để tôm hùm đạt chất lượng, không bị giảm sút, gia đình tôi phải đặt lồng bè ở ngoài xa", ông My bày tỏ.

ẢNH: HỮU TÚ

Hiện, trên vịnh Xuân Đài đã xuất hiện nhiều lồng bè nuôi tôm hùm mới, nhiều chuyến thuyền đánh cá đã ra khơi, đời sống của ngư dân dần bình thường trở lại. Tại khu vực neo đậu, người dân vẫn đang tích cực sửa chữa tàu thuyền, đảm bảo cho những chuyến đánh bắt xa bờ trong thời gian tới.

Ông Lê Huy Long (46 tuổi, ở xã Xuân Thọ) bộc bạch: "Trận lũ làm gia đình tôi thiệt hại khoảng 1 tỉ đồng bao gồm lồng bè nuôi tôm, thuyền. Giờ chúng tôi đang khắc phục, sửa chữa chiếc thuyền trước rồi mới làm lồng nuôi tôm. Việc bắt đầu lại mọi thứ rất khó khăn nhưng vẫn phải bám trụ với nghề".

ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG CON GIỐNG

Nhiều hộ nuôi tôm hùm cho biết, sau khi mưa gió qua đi, nhu cầu tái thiết sản xuất tăng cao khiến giá con giống bị đẩy lên gần 2 lần so với thời kỳ trước. Hiện giá tôm hùm giống dao động từ 40.000 - 60.000 đồng/con. Tình trạng giá tăng cao khiến nhiều người chưa thể tái sản xuất hoặc chỉ với số lượng ít.

Trao đổi với Thanh Niên, ông Đào Quang Minh, Chi cục trưởng Chi cục thủy sản và biển đảo Đắk Lắk, cho biết đơn vị đã nắm bắt được tình hình biến động giá tôm hùm giống trên thị trường. Tuy nhiên, việc cơ quan chức năng can thiệp trực tiếp vào giá bán con giống cũng không dễ.

Theo ông Minh, hiện nay mặt hàng thủy sản không nằm trong danh mục quản lý giá của nhà nước. Do đó, giá cả chủ yếu vận hành theo quy luật kinh tế thị trường. Khi cầu vượt quá cung, việc giá bị đẩy lên là điều khó tránh khỏi. Nhà nước chỉ có thể can thiệp đối với các mặt hàng có quy định niêm yết giá cụ thể. Trong khi đó, phần lớn các cơ sở mua bán giống là tư nhân. Các cơ sở này đều đảm bảo đầy đủ hồ sơ pháp lý và điều kiện sản xuất theo quy định. Một số hộ cung cấp tôm hùm giống nhỏ lẻ cũng có xu hướng đẩy giá lên cao.

"Bà con cần lựa chọn cơ sở sản xuất giống đã được cấp giấy chứng nhận, có hồ sơ giấy tờ đầy đủ để đảm bảo chất lượng con giống. Việc lựa chọn thời điểm thả giống phù hợp cũng là yếu tố then chốt để giảm thiểu rủi ro, tránh thiệt hại kép", ông Minh nói.

Cũng theo ông Minh, về lâu dài, cơ quan quản lý đang tích cực triển khai các biện pháp đồng bộ để đồng hành cùng người dân. Hiện cơ quan quản lý phối hợp với các cấp cơ sở để rà soát, thống kê chính xác mức độ thiệt hại theo thực tế tại từng địa phương.

ẢNH: HỮU TÚ

Chính sách hỗ trợ cho người dân nuôi tôm hùm được thực hiện theo Nghị định 09/2025 (có hiệu lực từ ngày 25.2.2025) của Chính phủ quy định về chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp để khôi phục sản xuất vùng bị thiệt hại do thiên tai, dịch hại thực vật. Theo nghị định này, mức hỗ trợ đối với nuôi trồng thủy sản bán thâm canh, thâm canh trong ao (đầm/hầm) là 60 triệu đồng/ha diện tích nuôi bị thiệt hại; nuôi trồng thủy sản trong bể, lồng, bè là 30 triệu đồng/100 m³ thể tích nuôi bị thiệt hại; nuôi trồng thủy sản theo hình thức khác là 15 triệu đồng/ha diện tích nuôi trồng bị thiệt hại.

QUY HOẠCH VÙNG NUÔI TRỒNG

Theo Nghị quyết 99/NQ-HĐND tỉnh Phú Yên (cũ) ban hành năm 2017, diện tích nuôi tôm hùm - cá biển đến năm 2025 chỉ 1.650 ha, trong đó vịnh Xuân Đài 747 ha, đầm Cù Mông

253 ha. Năm 2024, riêng vịnh Xuân Đài đã có 2.337 ha nuôi trồng, vượt xa quy hoạch. Số lượng lồng nuôi toàn tỉnh Phú Yên (cũ) lên đến 186.036 lồng, gấp 3,8 lần so với quy hoạch. Năm 2025, con số này ở khu vực phía đông Đắk Lắk vẫn còn 181.349 lồng, gần như không giảm. Tháng 5.2024, tôm hùm chết hàng loạt tại vịnh Xuân Đài và đầm Cù Mông, thiệt hại hơn 45 tỉ đồng.

Trước tình hình thiệt hại nặng nề tại thủ phủ tôm hùm sau mưa lũ trong tháng 11.2025, ông Nguyễn Thiên Văn, Phó chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk, cho biết chính quyền đã thống kê, đánh giá và có phương án hỗ trợ cho người dân. Ông Văn thông tin thêm trong thời gian tới, chính quyền địa phương sẽ lập đề án quy hoạch lại vùng nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là vị trí nuôi tôm hùm. Ngành thủy sản trên địa bàn tỉnh sẽ được chú trọng, phát triển thành ngành chủ lực.

Theo ông Văn, việc tái cơ cấu vùng nuôi trồng thủy sản đối với những khu vực ngập rất quan trọng, đảm bảo phát triển bền vững, bảo vệ môi trường, tránh xung đột với các khu vực khác, đồng thời giảm thiểu tác hại do thiên tai gây ra. Trong tương lai, chính quyền sẽ hỗ trợ các công cụ, thiết bị hiện đại để người dân sớm thích ứng, phục vụ cho ngành nuôi trồng thủy sản trên địa bàn. (còn tiếp)