Tại Hội thảo góp ý Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) với chủ đề: "Hoàn thiện chính sách tài chính về đất đai và phát triển thị trường quyền sử dụng đất", PGS.TS Nguyễn Thị Nga (Trường Đại học Luật Hà Nội) nhận định, thể chế hóa Nghị quyết 18- NQ/TW, Dự thảo luật đã có thay đổi về các quy định về giá đất và chính sách tài chính về đất đai. Trong đó, bỏ khung giá đất của Chính phủ, chỉ sử dụng Bảng giá đất và giá đất cụ thể để điều tiết nguồn lợi từ đất đai. Định giá đất được tiếp cận gần hơn với nguyên tắc thị trường.
Theo PGS. TS. Nguyễn Thị Nga, quy định Hội đồng thẩm định giá đất là một vấn đề nổi bật trong Dự thảo Luật lần này khi quy định về thành phần Hội đồng thẩm định bảng giá đất, Hội đồng thẩm định giá đất cụ thể cấp tỉnh và cấp huyện.
Đánh giá về quy định này, bà Nga chỉ ra một số vấn đề tồn tại, cụ thể: UBND cấp tỉnh quyết định thành lập Hội đồng thẩm định bảng giá đất, giá đất cụ thể; UBND cấp huyện quyết định thành lập Hội đồng giá đất cụ thể. Vậy Hội đồng thẩm định này, không phải là một cơ quan thẩm định giá độc lập, do đó quá trình thẩm định giá, đưa ra giá để trình cơ quan định giá quyết định dễ dẫn đến lợi ích nhóm.
"Đối với trường hợp sử dụng giá đất cụ thể để bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất ảnh hưởng đến trực tiếp quyền lợi của người dân nhưng không có sự tham gia của người dân là một sự thiếu sót", bà Nga nhấn mạnh.
Cũng theo bà Nga, Sở Tài nguyên và Môi trường là cơ quan tham mưu, UBND cấp tỉnh lại quyết định về giá đất cũng không đảm bảo tính độc lập vì hai cơ quan này tuy khác nhau nhưng cơ bản là một. Tổ chức tư vấn xác định giá đất độc lập đang thiếu trong quy trình xác định giá đất.
Trên cơ sở chỉ ra bất cập, bà Nga đưa ra quan điểm cá nhân, rằng thành viên Hội đồng Thẩm định giá đất phải là các chuyên gia, cơ quan chuyên môn có liên quan đến hoạt động định giá đất (giảm bớt thành phần của UBND); bổ sung đại diện Hội đồng nhân dân - cơ quan đại diện chủ sở hữu đất đai, đại diện người sử dụng đất có liên quan trong từng trường hợp cụ thể), bảo đảm tính độc lập với cơ quan có thẩm quyền quyết định giá đất cụ thể.
Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Văn Phúc cho rằng, cần nghiên cứu kỹ lưỡng thành phần của Hội đồng để cơ quan này đảm bảo tính khách quan, minh bạch trong hoạt động. Ông Nguyễn Văn Phúc đề nghị, bên trình tự thủ tục quyết định về bảng giá đất phải công khai, minh bạch. Thành phần hội đồng thẩm định giá đất cũng phải được nghiên cứu kỹ lưỡng.
Vị này cho rằng, HĐND là cơ quan quyết định thì cũng không nên tham gia vào thành phần hội đồng thẩm định giá đất. Cũng không nhất thiết phải có vai trò của Mặt trận Tổ quốc trong Hội đồng thẩm định giá đất.
Ông Phúc cũng nhấn mạnh, không nên để Công an tỉnh vào Hội đồng thẩm định giá đất. Ông Phúc đặt câu hỏi: "Nếu Công an tham gia thì sau này quá trình điều tra sẽ diễn ra như thế nào?" Nên để công an tỉnh là đơn vị độc lập với Hội đồng thẩm định giá đất.
Ông Phúc lại cho rằng, cần có vai trò của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch bởi nhu cầu đất đai liên quan đến chức năng nhiệm vụ của cơ quan này tương đối nhiều.
Nhiều chuyên gia đặt ra vấn đề khác, đó là cơ quan xây dựng giá đất và thẩm định giá đất không thể là một vì sẽ dẫn đến hiện tượng "vừa đá bóng vừa thổi còi".
Liên quan đến vấn đề này, ông Phạm Hữu Nghị, chuyên gia Viện Nhà nước - Pháp luật nhấn mạnh, trong lúc chờ thiết kế lộ trình định giá đất theo nguyên tắc thị trường như mong muốn thì việc có thể làm được ngay là đảm bảo tính độc lập, trung thực, khách quan của các tổ chức định giá, thẩm định, quyết định giá đất.
