Báo cáo việc làm tháng 8 cho thấy nước Mỹ chỉ tạo thêm chưa đến 600.000 việc làm kể từ đầu năm, mức thấp nhất trong 8 tháng đầu năm (nếu loại trừ năm 2020 do đại dịch) kể từ năm 2009. Đặc biệt, các ngành sản xuất và xây dựng ghi nhận sự sụt giảm rõ rệt.
Đà chững lại trong tuyển dụng bắt đầu từ tháng 5, ngay sau khi Tổng thống Trump công bố gói thuế quan mới lên hàng nhập khẩu, khiến nhiều doanh nghiệp tuyên bố sẽ trì hoãn kế hoạch đầu tư.
Diễn biến này không chỉ nằm ở phía doanh nghiệp. Việc thắt chặt nhập cư, sa thải lao động liên bang và cắt giảm hợp đồng chính phủ cũng được cho là đang khiến lực lượng lao động bị thu hẹp. Chủ tịch Fed Jerome Powell thừa nhận rằng sự ổn định trên bề mặt của thị trường lao động đang che giấu một “sự cân bằng kỳ lạ”, khi cả cung và cầu lao động đều suy yếu cùng lúc.
Từ góc độ chính sách, điều này khiến Fed không thể chỉ nhìn vào tỷ lệ thất nghiệp để đánh giá sức khỏe nền kinh tế. Trong bài phát biểu tại hội nghị Jackson Hole cuối tháng 8, ông Powell cảnh báo rằng nếu quá chú trọng vào các yếu tố cung ứng không chắc chắn, như nhập cư, Fed có thể bỏ lỡ các tín hiệu cho thấy nhu cầu đang yếu đi.
Dựa trên diễn biến mới nhất, thị trường tài chính đang định giá khả năng Fed sẽ cắt giảm 0,25 điểm phần trăm không chỉ trong tháng 9 mà còn trong hai kỳ họp tiếp theo (tháng 10 và 12). Lợi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 2 năm - vốn nhạy cảm với kỳ vọng chính sách của Fed, đã giảm xuống còn 3,506%, mức thấp nhất trong 3 năm.
Dù vậy, nội bộ Fed vẫn tồn tại nhiều ý kiến trái chiều. Một số nhà hoạch định chính sách như Michelle Bowman hay Christopher Waller được cho là đang cân nhắc khả năng cắt giảm mạnh hơn (0,5 điểm), với lý do điều kiện thị trường lao động đang yếu hơn nhiều so với các cuộc họp trước. Tuy nhiên, lập luận này vẫn chưa đạt được đồng thuận rộng rãi.
Theo các chuyên gia, có hai rào cản chính khiến khả năng Fed hành động mạnh tay như năm ngoái. Thứ nhất, mức lãi suất hiện tại đã thấp hơn 1 điểm phần trăm so với năm trước, nghĩa là đã gần ngưỡng trung lập - không còn đủ cao để coi là “hạn chế tăng trưởng”. Thứ hai, lạm phát đã ngừng giảm và vẫn dao động quanh mức 2,6-2,7%, cao hơn mục tiêu 2% mà Fed đề ra.
Hai dữ liệu quan trọng sẽ được công bố ngay trước cuộc họp giữa tháng 9 có thể ảnh hưởng đến quyết định cuối cùng của Fed. Thứ Ba tới, Bộ Lao động Mỹ sẽ công bố số liệu điều chỉnh lại về lượng việc làm đã báo cáo từ tháng 3/2025 trở về trước. Chủ tịch Powell từng cảnh báo rằng những điều chỉnh này có thể “làm thay đổi đáng kể” bức tranh thị trường lao động.
Thứ Năm, dữ liệu lạm phát tháng 8 (CPI) sẽ được công bố. Nếu lạm phát vẫn ở mức cao, điều đó sẽ khiến các quan chức Fed thận trọng hơn trong việc tiếp tục chu kỳ cắt giảm sau tháng 9. Ngược lại, nếu giá cả tăng nhẹ hoặc không đổi, Fed có thể yên tâm rằng cú sốc giá từ thuế quan chưa lan sang toàn bộ nền kinh tế.
Tiffany Wilding, chuyên gia kinh tế tại Pimco, nhận định rằng tình trạng trì hoãn tăng giá bán của doanh nghiệp và thay vào đó là giảm tuyển dụng chính là yếu tố có thể “kiềm chế” lạm phát. Theo bà, đây là một minh chứng cho thấy Fed không cần quá vội vàng hành động mạnh tay, mà nên tiếp tục theo dõi sát các phản ứng thị trường.
Vấn đề trung tâm của Fed lúc này là, trong một năm tới, nguy cơ nào cao hơn - lạm phát dai dẳng hay suy yếu việc làm nghiêm trọng? Câu hỏi này không dễ trả lời khi lạm phát vẫn trên mục tiêu nhưng có dấu hiệu ổn định, còn việc làm lại đang yếu dần với tốc độ chưa rõ ràng.
Một số quan chức vẫn nghiêng về phía ưu tiên kiểm soát giá cả, nhất là khi Fed đã trải qua 5 năm liên tục lạm phát vượt mục tiêu. Nhưng ông Powell đã dần nghiêng về phía bảo vệ thị trường lao động, nhất là khi rủi ro lạm phát lúc này chủ yếu đến từ cú sốc nhập khẩu, chứ không phải do cầu kéo.
Tham khảo WSJ
