Thuyền buồm đại diện cho một trong những công nghệ đóng tàu thành công nhất trong lịch sử hàng hải. Loại phương tiện này có khả năng khéo léo, linh hoạt và có niên đại từ thế kỷ thứ hai ở Trung Quốc. Cấu trúc của thuyền giúp nó giữ ổn định khi gặp lốc xoáy. Đặc biệt, phần cánh buồm có vai trò hấp thu gió, nhằm cải thiện tốc độ.
Ngày nay, thuyền buồm có động cơ vẫn được sử dụng để đánh bắt cá ở một số vùng của Trung Quốc và Nhật Bản, đưa khách tham quan ở Hồng Kông, Campuchia và Việt Nam.
Nhưng sau loạt tai nạn xảy ra, trong đó có một vụ vào năm 2011 cướp đi sinh mạng của 12 người khi một chiếc thuyền buồm bị gãy đôi ở Hạ Long, Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ninh tuyên bố sẽ loại bỏ dần loại phương tiện này trong vòng 5 năm kể từ năm 2016. Tính thêm hai năm đại dịch, thời hạn của quyết định trên có hiệu lực vào cuối năm nay.
Ông Nguyễn Văn Cường - người sở hữu một đội tàu nhỏ ở Vịnh Hạ Long - cho biết, vào năm 1994 khi vịnh Hạ Long được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới và được du khách toàn thế giới chú ý tới, ông Cường đã sử dụng số tiền tiết kiệm cả đời để xây dựng một du thuyền lộng lẫy dài 27 m với bốn cabin có phòng tắm riêng và hai cánh buồm dài 12 m.
Chiếc thuyền buồm do ông Cường đầu tư xây dựng.
Ông Cường mô tả: "Đội tàu của tôi lấy cảm hứng từ những chiếc thuyền buồm gỗ nhỏ đi đánh cá với ông nội từ nhỏ. Loại thuyền này vẫn được ngư dân trên vịnh Hạ Long sử dụng đến nay. Nó khác với thuyền buồm Trung Quốc nhờ phần thân có đáy phẳng do nước ở vịnh tĩnh lặng".
Thuyền buồm tại Việt Nam có đáy phẳng, khác với loại ở Trung Quốc.
Đến năm 2019, với kỷ lục 18 triệu khách du lịch nước ngoài đến thăm Việt Nam, đội tàu của Cường đã tăng gấp bốn lần nhằm đáp ứng nhu cầu.
Hiện tại chiếc thuyền của ông Cường đã xuống cấp nặng nề với những mẩu sơn đang bong tróc. Đồng thời, một số mảnh gỗ đã mục nát và xuất hiện vết rỉ sét ở phần lan can. Tuy nhiên, con tàu vẫn toát lên nét đẹp riêng nhờ những chiếc đèn lồng thắp sáng boong tàu về đêm và phần đồ gỗ thủ công trang trí ở mái hiên.
Du khách có thể thỏa thích ngắm cảnh từ thuyền buồm.
Đối với phần đầu mũi tàu, một cầu thang tròn bằng gỗ tếch dẫn lên đài quan sát, nơi du khách có thể nằm trên ghế tắm nắng và ngắm nhìn khung cảnh thiên nhiên của vịnh Hạ Long. Với trải nghiệm có được, một du khách nước ngoài chia sẻ rằng sự kết thúc của những chiếc thuyền buồm sẽ hạn chế các lựa chọn du ngoạn trên vịnh Hạ Long.
"Những chiếc thuyền buồm chìm do chúng bị thiết kế kém vì chủ tham lam. Họ muốn thêm cabin nên cơi nới thêm 2 hoặc 3 tầng trên boong tàu. Nhưng phần thân tàu không đủ lớn để chịu trọng lượng như vậy. Một khi gặp sóng lớn, thuyền chất lượng kém như thế sẽ dễ chìm. Thuyền đáy phẳng chỉ nên làm một tầng như của tôi thôi. Đây là thế hệ thuyền buồm gỗ cuối cùng ở đây", ông Cường ngậm ngùi chia sẻ.
Thuyền buồm của ông Cường có nhiều chi tiết mang đậm truyền thống.
Về vẻ đẹp của thuyền buồm Việt Nam, một phóng viên du lịch khẳng định đã từng trải nghiệm du thuyền bằng gỗ ở Maldives, Indonesia, Tasmania và New Zealand, nhưng chưa bao giờ thấy sự kết hợp giữa gỗ và nước nào "ăn ảnh" hơn du thuyền ở vịnh Hạ Long.
Anh Nguyễn Đình Chương - một người làm nghề đóng thuyền cho biết - gia đình có 6 - 7 đời đóng thuyền. Nói về việc thuyền buồm gỗ ở vịnh Hạ Long bị mang tiếng xấu, anh Chương cũng cho rằng đó là những sản phẩm không được chủ bảo dưỡng thường xuyên và có giá rẻ tiền.
Ông Nguyễn ĐÌnh Chương bày tỏ sự tiếc nuối khi thuyền buồm có thể bị "xóa sổ".
"Do không được đầu tư kỹ lưỡng về cơ sở vật chất và nhân lực, khi đám cháy hoặc nước tràn vào những thuyền chất lượng kém, thủy thủ đoàn không biết phải làm gì. Họ nhảy xuống biển để tự cứu mình rồi bỏ mặc hành khách", anh Chương kể lại và thấy nuối tiếc khi số phận những chiếc thuyền buồm cuối cùng sẽ không còn nữa.
