Sáng 11/12, Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư Dự án Cảng hàng không quốc tế Gia Bình với tổng vốn hơn 196.000 tỷ đồng, trong đó, giai đoạn 1 khoảng 141.236 tỷ đồng, giai đoạn 2 khoảng 55.142 tỷ đồng. Dự án được xác định có ý nghĩa chiến lược trong việc giảm tải cho sân bay Nội Bài, đồng thời mở ra không gian phát triển mới cho khu vực phía Đông và Đông Bắc Thủ đô.
Quy mô lớn, tiêu chuẩn quốc tế
Theo đề xuất của Masterise Group, chủ đầu tư được Chính phủ, Bộ Công an lựa chọn, dự án được xây dựng theo tiêu chuẩn cấp 4F của Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO). Công suất dự kiến đạt 30 triệu hành khách và 1,6 triệu tấn hàng hóa mỗi năm vào năm 2030; tăng lên 50 triệu khách và 2,5 triệu tấn hàng hóa vào năm 2050.
Phối cảnh bãi đỗ và đường băng sân bay Gia Bình. Ảnh: VGP
Thực tế, công suất thiết kế của sân bay Gia Bình tương đương với công suất thiết kế của sân bay Nội Bài. Năm 2024, Nội Bài ghi nhận khoảng 30,1 triệu hành khách, trong đó khách quốc tế đạt 12,3 triệu và khách nội địa 17,7 triệu; dự kiến năm 2025 sản lượng tăng lên khoảng 33 triệu hành khách, vượt ngưỡng công suất thiết kế 30 triệu hành khách mỗi năm. Dư địa khai thác tại Nội Bài vì vậy đang thu hẹp.
Phối cảnh nhà ga hành khách sân bay Gia Bình. Ảnh: VGP
Ở góc độ trung hạn, dự báo đến năm 2030, dân số vùng Thủ đô có thể đạt 25-26 triệu người, kéo theo nhu cầu đi lại, giao thương và vận chuyển hàng hóa gia tăng. Trong bối cảnh đó, Gia Bình được định vị không chỉ là sân bay bổ trợ, mà còn là đầu mối trung chuyển mới, giúp phân bổ lại lưu lượng hành khách và hàng hóa, đồng thời mở rộng không gian phát triển về phía Đông và Đông Nam vùng Thủ đô.
Chủ đầu tư cho biết, Gia Bình hướng đến trở thành sân bay thông minh thế hệ mới, áp dụng công nghệ sinh trắc học toàn trình và tự động hóa. Dự án cũng cam kết đáp ứng các tiêu chuẩn xanh (ESG), phù hợp với mục tiêu Net Zero vào năm 2050 của Việt Nam.
Trung tâm kết nối các cực tăng trưởng
Theo quy hoạch, sân bay Gia Bình nằm trên địa bàn các xã Gia Bình, Lương Tài, Nhân Thắng và Lâm Thao (tỉnh Bắc Ninh). Vị trí này cách trung tâm Hà Nội khoảng 40 km, sân bay Nội Bài 43 km và sân bay Cát Bi (Hải Phòng) 80 km. Giới chuyên gia đánh giá đây là "tọa độ vàng", đặt Gia Bình vào trung tâm tam giác tăng trưởng Hà Nội - Bắc Ninh - Hải Phòng, khu vực hội tụ các hoạt động công nghiệp, logistics, thương mại và dịch vụ lớn của miền Bắc.
Một trong những lợi thế nổi bật của sân bay Gia Bình là khả năng kết nối giao thông đồng bộ. Khu vực dự án tiếp giáp và liên thông với nhiều tuyến huyết mạch như Quốc lộ 17, Quốc lộ 18, Quốc lộ 38, tạo trục kết nối nhanh giữa Bắc Ninh với Hà Nội, Quảng Ninh và Hải Phòng. Từ Gia Bình, các phương tiện có thể tiếp cận thuận lợi các tuyến cao tốc Hà Nội - Bắc Ninh - Lạng Sơn, Hà Nội - Hải Phòng, trục Pháp Vân - Cầu Giẽ.
Hạ tầng giao thông kết nối với dự án sân bay Gia Bình. Ảnh: Tâm Thảo, Đoàn Loan
Đặc biệt, Vành đai 3 và Vành đai 4 Hà Nội đóng vai trò kết nối chiến lược, giúp sân bay hòa vào mạng lưới giao thông vùng Thủ đô mở rộng. Khi Vành đai 4 hoàn thiện, Gia Bình sẽ trở thành một trong những điểm tiếp cận hàng không thuận lợi cho khu vực phía Đông Hà Nội và các tỉnh lân cận.
Không chỉ đường bộ, quy hoạch tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng đi qua khu vực này mở ra khả năng vận tải đa phương thức (hàng không - đường sắt - cảng biển). Đây là yếu tố để phát triển logistics hiện đại, tối ưu chi phí và thời gian lưu thông hàng hóa.
Cú hích cho logistics và đầu tư
Trong 5 năm gần đây, Bắc Ninh liên tục nằm trong nhóm các địa phương dẫn đầu cả nước về thu hút vốn FDI, với dòng vốn tập trung chủ yếu vào điện tử, bán dẫn và công nghiệp hỗ trợ. Theo báo cáo của tỉnh, sau sáp nhập Bắc Ninh - Bắc Giang, địa phương hiện đứng thứ hai cả nước về thu hút FDI, với hơn 16,5 tỷ USD vốn quy đổi và dự kiến vượt 17,6 tỷ USD vào cuối năm.
Nhiều tập đoàn lớn như Samsung, Canon, Foxconn, Amkor hay Shemar Power đang vận hành các tổ hợp sản xuất quy mô lớn tại khu vực này. Hoạt động sản xuất công nghệ cao kéo theo nhu cầu vận chuyển linh kiện, thiết bị và sản phẩm giá trị cao bằng đường hàng không ngày càng tăng. Tuy nhiên, phần lớn hoạt động xuất nhập khẩu của "thủ phủ công nghiệp" này vẫn phụ thuộc vào Nội Bài hoặc các đầu mối trung chuyển khác, khiến chuỗi cung ứng chưa thực sự khép kín.
Thành phố Bắc Ninh từ trên cao. Ảnh: Bá Đô
Trong bối cảnh tái cấu trúc dòng chảy thương mại toàn cầu, nhu cầu vận chuyển hàng không cho các mặt hàng giá trị cao như linh kiện bán dẫn, dược phẩm hay thương mại điện tử xuyên biên giới tăng mạnh. Sân bay Gia Bình ra đời sẽ giải quyết bài toán logistics "tốc độ cao", giảm tải cho Nội Bài và hoàn thiện chuỗi quy trình từ sản xuất đến xuất khẩu tại chỗ.
Ở góc độ đầu tư, hạ tầng hàng không hiện là tiêu chí then chốt trong quyết định rót vốn của các tập đoàn đa quốc gia. Việc sở hữu sân bay quốc tế sẽ tạo lợi thế cạnh tranh khác biệt, giúp Bắc Ninh cùng các tỉnh công nghiệp phía Bắc đón làn sóng FDI chất lượng cao, đặc biệt là các trung tâm R&D và đại bản doanh khu vực.
Kích hoạt mạng lưới đô thị vệ tinh
Bên cạnh logistics và sản xuất, các chuyên gia dự báo sân bay Gia Bình sẽ kích hoạt sự phát triển của chuỗi đô thị, thương mại và dịch vụ. Kinh nghiệm từ nhiều quốc gia cho thấy, các sân bay lớn thường kéo theo sự hình thành của các khu đô thị dịch vụ, trung tâm thương mại, văn phòng và không gian lưu trú phục vụ chuyên gia, doanh nhân và lực lượng lao động chất lượng cao.
Kiến trúc sư Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị Việt Nam nhận định, kinh tế hàng không nếu khai thác tốt sẽ trở thành động lực tăng trưởng quan trọng của đất nước. Việc phát triển sân bay Gia Bình sẽ thúc đẩy quá trình giãn dân cơ học, tái định hình cấu trúc đô thị theo hướng đa cực, tạo dư địa phát triển cho thị trường bất động sản vùng phụ cận.
Tuy nhiên, giới chuyên gia cũng khuyến nghị việc phát triển cần gắn liền với quy hoạch bài bản để tránh tình trạng đầu cơ, phân lô manh mún. Khi hệ sinh thái gồm cảng hàng không, khu công nghiệp và đô thị dịch vụ được kết nối đồng bộ, Gia Bình được kỳ vọng trở thành mắt xích quan trọng đưa Bắc Ninh và vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ vươn lên nấc thang giá trị cao hơn trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
