Rúp Nga bất ngờ tăng vọt: Điều gì đứng sau đồng tiền tăng giá mạnh nhất thế giới năm 2025?

Đồng rúp Nga tăng giá mạnh trong năm 2025

Theo Ngân hàng Bank of America, từ đầu năm đến nay, đồng rúp Nga đã tăng giá hơn 40%, trở thành đồng tiền tăng mạnh nhất thế giới. Đây là cú đảo chiều bất ngờ nếu so với hai năm trước, khi rúp mất giá nghiêm trọng do chiến tranh và cấm vận.

Tuy nhiên, sự tăng giá này không đến từ niềm tin của nhà đầu tư quốc tế mà chủ yếu nhờ các biện pháp kiểm soát vốn chặt chẽ và chính sách tiền tệ khắt khe của Ngân hàng Trung ương Nga. Ngoài ra, việc đồng USD yếu đi cũng phần nào hỗ trợ rúp.

Brendan McKenna, chuyên gia tại Wells Fargo, cho rằng ba yếu tố chính thúc đẩy rúp gồm: lãi suất cao, kiểm soát ngoại hối nghiêm ngặt và kỳ vọng về tiến trình hòa bình Nga - Ukraine. Trong đó, lãi suất hiện ở mức 20%, khiến doanh nghiệp Nga hạn chế vay để nhập khẩu, từ đó giảm nhu cầu ngoại tệ.

Đồng rúp Nga liên tục tăng thời gian qua

Ngoài ra, xu hướng "gom hàng" của người tiêu dùng Nga vào cuối năm ngoái trước khi thuế nhập khẩu tăng cũng khiến nhập khẩu suy giảm trong quý I/2025. Tất cả tạo ra bối cảnh nhu cầu ngoại tệ thấp, hỗ trợ giá trị đồng rúp tăng lên.

Xuất khẩu và kiểm soát ngoại hối có tác động thế nào tới giá trị đồng rúp?

Một yếu tố then chốt khác là quy định bắt buộc các doanh nghiệp xuất khẩu lớn, đặc biệt trong ngành dầu khí, phải đổi một phần doanh thu ngoại tệ sang rúp trong nước. Điều này tạo ra nhu cầu mua vào rúp rất lớn.

Trong 4 tháng đầu năm, các doanh nghiệp xuất khẩu lớn của Nga đã bán ra khoảng 42,5 tỷ USD ngoại tệ, tăng gần 6% so với 4 tháng trước đó. Đây là dòng tiền khổng lồ đổ vào thị trường rúp.

Cùng lúc, Ngân hàng Trung ương Nga đang giảm cung tiền mạnh mẽ. Tốc độ tăng trưởng cung tiền từng đạt 23,9%/năm vào tháng 8/2023, nay đã giảm xuống -1,19%/năm. Điều này góp phần siết chặt thanh khoản, khiến giá trị rúp tiếp tục tăng.

Ngoài ra, sau khi ông Donald Trump tái đắc cử Tổng thống Mỹ, kỳ vọng về khả năng nối lại đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine cũng góp phần tạo tâm lý tích cực, khiến một lượng vốn quay lại các tài sản bằng rúp.

Đà tăng giá của đồng rúp có bền vững hay không?

Dù hiện tại đồng rúp đang rất mạnh, nhưng nhiều chuyên gia cảnh báo xu hướng này khó duy trì lâu dài. Nguyên nhân chính là giá dầu - nguồn thu chủ lực của Nga - đang giảm mạnh.

Chuyên gia Melaschenko cho rằng rúp đã gần đạt đỉnh và có thể sắp suy yếu khi doanh thu xuất khẩu dầu giảm theo giá. Đồng thời, nếu hòa bình được thiết lập, các biện pháp kiểm soát vốn và lãi suất có thể được nới lỏng, khiến đồng rúp mất đi những yếu tố hỗ trợ chính.

Brendan McKenna cũng cho rằng nếu Nga và Ukraine đạt được thỏa thuận ngừng bắn, Ngân hàng Trung ương Nga có thể nhanh chóng hạ lãi suất và dỡ bỏ kiểm soát vốn, tạo áp lực giảm mạnh lên đồng rúp.

Do đó, nhà đầu tư cần thận trọng với xu hướng hiện tại và tính đến những thay đổi có thể xảy ra trong bối cảnh địa chính trị.

Tương lai của đồng rúp phụ thuộc rất lớn vào ba yếu tố: giá dầu, diễn biến cuộc chiến Nga - Ukraine và chính sách tiền tệ của Nga. Nếu đàm phán hòa bình tiến triển, kiểm soát vốn được gỡ bỏ và lãi suất giảm, rúp có thể suy yếu nhanh chóng.

Tuy nhiên, nếu tình hình địa chính trị tiếp tục căng thẳng, Nga duy trì lãi suất cao và kiểm soát chặt chẽ dòng tiền, thì rúp có thể giữ được giá trị thêm một thời gian. Dù vậy, các nhà phân tích đều cảnh báo về sự mong manh và rủi ro cao của xu hướng hiện tại.

Rõ ràng, sự phục hồi mạnh mẽ của đồng rúp không phản ánh một nền kinh tế vững vàng, mà là kết quả từ các biện pháp khẩn cấp trong thời chiến và sự can thiệp nặng tay của chính phủ.

Tác động của đà tăng rúp đến kinh tế Nga như thế nào?

Tỷ giá rúp mạnh khiến các nhà xuất khẩu, đặc biệt trong ngành dầu khí, bị thu hẹp biên lợi nhuận. Khi giá dầu giảm và đồng rúp tăng, doanh thu quy đổi sang nội tệ thấp hơn, làm ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước.

Theo Heli Simola, chuyên gia kinh tế tại Ngân hàng Trung ương Phần Lan, thu từ dầu khí chiếm khoảng 30% ngân sách Nga năm 2024. Nay, chính phủ đang phải rút thêm tiền từ Quỹ Phúc lợi Quốc gia để bù đắp thâm hụt.

Nếu xu hướng này kéo dài, chính phủ Nga có thể phải cắt giảm chi tiêu ở những lĩnh vực không ưu tiên. Trong khi đó, nền kinh tế Nga vốn đã bị cô lập khỏi thị trường toàn cầu, nên đồng rúp mạnh cũng không mang lại nhiều lợi thế cạnh tranh cho xuất khẩu ngoài lĩnh vực năng lượng.